Kresal bideetan


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Ibilbidea Donostiako Zurriola hondartzaren pasealekuko eskuin muturrean hasiko dugu, Sagues auzoan. Hondartzako surflariak eta arrokatan bizi diren katuak atzean utzi ondoren, pasealekua amaituko ez balitz bezala, marra zuri gorriak jarraituz harearri latzean eginiko bide zidorretan gora eta behera ibiliko gara txilar, ote, tamarindo, eta landareen artean. Itsasoaren indarrak, ipar-ekialdetik datorrenez, parez pare aurkitzen du arroka, eta geruza bigunenak berehala jaten ditu. Ondorioz, eraikuntza hondarrak zintzilika daude gizakiaren zentzugabekeriari eginiko artelanak bailiran. Baina itsasoak ez du gupidarik eta gure bidezidorra ere ebaki du: ibilbide osoan aurkituko dugun zatirik arriskutsuenaren aurrean gaude. Zati honetan soka bat dago bidea errazteko, hala ere, bertigoa duenarentzat bada beste bide bat koadroan azaltzen denez. Arroketan itsasoko bizidunak topatu nahi dituenak badu hemen zer ikusirik. Kainabera hartuta, itsas ertzean arrainak noiz amuari helduko zain dagoen arrantzalerik ere ez da falta izaten gune honetan.

Bide zidorra, Monpas lurmuturrera arte

Bidezidorra itsas ertz eta labarreko landare eta sastraketan barrena doa. Tamarindoak edo milazkak (Tamrix gallica), txilarra (Erica vagans), itsas mihiluak (Chrithmun maritimum) ikusiko ditugu eta bideak berauei lapurtutako lur zatian egingo du aurrera. Itsasori aurre egiten dion lurmuturraren ertzera iritsi aurretik, gailurrerian gora egingo dugu. Hankak eta eskuak non jartzen ditugun begiratuz, sugandilen moduan igoko gara Monpasera iritsi arte. Hemen hainbat garaitan militarrek erabilitako behatokien aztarnak daude.

Eraikuntzak barrutik igaro eta eskailera batzuetatik bidezidorra jarraitu eta zuhaitz artean Mariaren bihotzetik datorren bidearekin elkartuko gara »Monpasetik igaro nahi ez duenarentzat deskribaturiko bidea».

Zuhaitz artean Kutrallako iturrira

Garai bateko lorategiren bat izan behar duen batean sartu gara, eta karraskilo landareak tunel moduko batean bildu gaitu, gain batera iritsi arte. Hemen, atzean utziriko Monpaseko aztarnak eta itsasoa ikusiko ditugu. Baita txilardian tartekaturiko ametza txikiak ere. Haritzaren antzeko zuhaitz honek hostoak iletsuak ditu eta kolore grisa edo zuritua izaten dute ileengatik. Berriro basoan edo landatutako zuhaitzen artean murgilduko gara. Urki ale ederrak daude bertan, azal zuri-zuriarekin. Berehala Kutrallako iturrira iritsiko gara. XVIII. mendekoa da iturria eta Donostiako trapu zahar eta berriak garbitzeko erabili izan da.

Mendiolako kala

Hurrengo bidegurutzean ezkerretara egin itsasorantz eta ondoren maldatxoa gora maldatxoa behera, Animetako muturrera iritsiko gara. Hemen hareharriari haizeak irudikatzen dizkion zuloak daude eta bertan hamaika hegaztik egiten du habia. Aurrerago Mendiolako kala dago. Garai batean, itsasertzera jende ugari etortzen omen zen, baina gaur egun itsasotik datorren batelen bat edo beste ikus daiteke bakarrik. Zenbat eta zenbat pirata etorri ote da hona? Bide basati honetatik joanda, bat batean errepide arrunt batekin aurkitu gara eta pirata kontuak ahaztu eta XXI. mendean bizi garela oroitarazi digu. Errepide hau Mendiola eta Herri Ametsa Ikastola zibilizazioarekin lotzen dituena da. Berau jarraitu eta aurreraxeago ezkerretara doan pista higatuak berriro sastraka artean galduaraziko gaitu.
Halako batean, Platako faroa ikusiko dugu urrutian, ondoren 1842ko hareharrizko akuifero batzuk daude eta aurrerago iturria. Harri hauen gainean ohikoa da musker eta sugandilak ikustea, eguzkitan beraien odol hotzak berotu nahian. Kontuz gero, biribilkaturik dauden sugegorriekin!

Platako faroa

Halako batean farora helduko gara eta zibilizazioan murgildu aurretik, faroaren alboan dagoen harkaitzari begiratuko diogu. Bertan milaka kaio eta itsas txori ikus daitezke. Ederra da faro inguru hau, baina gizakiak mukizapi eta plastiko azalez estali nahi duela dirudi. Errepidea jarraitu eta ezkerreko kurban behatoki edo miradorean barrena jaitsiko gara Zenokozulo farora. Hemendik, Pasaiako portura joko dugu San Pedro aldetik, San Juan parez pare dugula. Egun pasa borobiltzeko zer hoberik, bi santuak, Pedro eta Juan batzen dituen batelean Oiartzun ibaia igaro eta beste ertzean San Pedro ikustea baino? San Pedro elizara jo eta bertan galdetuko dugu Donostiara itzultzeko autobusa non hartu.

Bide alternatiboa
Monpaseko bidezidorrean pasa nahi ez duenak, bertigoa duelako edo zati txar hori saihestu nahi duelako, badu beste bide bat. Hauentzat, txangoaren hasiera ez da Sagues auzoan hasiko, Mariaren Bihotza elizan baizik. Elizaren alboko lorategian eskaileretan gora egin behar da Ategorrietatik zetorren tranbia bidera iritsi arte. Gaur egun bidean ez da burdinarik ageri, asfaltoak estali du garai bateko garraiobidea. Hala ere, gaurko Donosti ederraren ikuskizunaz gozatu dezakegu, Moneoren kubo eta guzti. Iradi arbola-baserriaren azpian, tranbiaren bidea jarraituko dugu. Hemen, bidezidorrean ezkerretara jarraituz, Loitxikiko erreka zeharkatuko dugu. Zuhaitzen artean horma baten alboan gorantz eginez, beste bidearekin bat egingo dugu. Aurrerago, Monpaseko aztarnetaz eta itsasoko paisaiaz gozatzeko aukera dugu.

Batelerak, jauntxoak Pasai batetik bestera pasatzen zituzten emakumeak
Pasaiako pertsonaiarik esanguratsuenak dira batelerak: Historian zehar hainbatetan agertu dira idatzietan. Batelerak, garai bateko txalupak eta itsasontziak gidatzen zituztenak ziren eta sekulako abilezia erakusten zuten horretan emakumeek. Ausardia eta kemen handikoak ziren, baina baita domaezin intsumisoak ere. Felipe IV.a txundituta utzi zuten Pasaiara egin zuen bidaia batean. Urte batzuk beranduago Madrilera gonbidatuak izan ziren, bertan, Retiroko urmaelean erakusketa bat egin zezaten. Gerora, Pasaiako bi ertzetako jauntxoei Pasai batetik bestera igarotzen laguntzen zieten. Beranduago herritar guztien esku jarri zen zerbitzu hau. Lope de Vega jaunak ere aipatu izan zituen batelerak. Historian zehar aipu ugari izan dute, ordea, batelerek iskanbiletan sartu eta isunak ordaindu behar izan zituztelako. Inguruko gudetan ere parte hartzen zuten eta beren balentria frogatu. Oraindik bada bi Pasaiak elkartzen dituen batela txiki bat. Ederra da lurrazaletik beharrean, autoz beteriko kilometroak saihestuz, urazaletik lasai-lasai beste aldera igarotzea.


Azkenak
Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Eguneraketa berriak daude