Agur Jaunak


2021eko uztailaren 27an

Jaunak agur, agur t'erdi (ber-bis) hala dio ospakizun handitan gure artean kanta ohi den abestiak.

Orain bi aste, ostegunean, irailaren 23an entzun nuen azken aldiz. Beste hiru kanturen ostean, Bizkaiko Abokatuen Elkargoko koruak kantatu zuen Urte Judizialari hasera emateko ekitaldian. Ez nuen kantatu »ez dut aspaldian kantatzen kantu hori» ez eta jaiki entzuteko »zutik geunden entzule guztiok egun horretan» ezta txalotu ere kantu hori bereziki, bukatzean »bai aurreko beste hirurak».

Erraz da jakiten zergatik ez dudan kantatzen, txalotzen edo ez naizen jaikitzen, kantu hori entzuterakoan, errespetuak agintzen omen duen moduan: agurtzearekin batera erakutsi nahi duen errespetuzko mezua soilik gizonentzakoa »edo gizonenganakoa» da, ez andrazkoentzat. Horregatik, eta, aurreko batean, abesbatza berorri kantu bera entzun ostean, eta taldeko partaide guztiak abokatu izanik, hurbildu nintzaien hauxe adierazteko: ez zela zaila »musika notak jarraiki» Agur andrak esatea, kantatzea, birritako horretan, behin sikiera. Oso interesantea zela bere burua feministatzat duen batek esan zidan, baina hurrengo honetarako ahaztu egingo zitzaion »behin baino gehiagotan esana dut, eta kantari ezberdinei gauza bera; batzuetan beti antzekoak errepikatzen duen erotxotzat ez ote nauten hartuko!?».

Hemendik kanpora, eta harrotasunez, behin baino gehiagotan kontatu ohi dut, euskarak, gaztelerak ez bezala eta jeneroak bereizten dituelako, ez duela gizonezkoentzakotan andrazkoena barne hartzen. Eta, hala, andra-gizon; neska-mutil edota abar zabalak »neba-arreba....» gogoratzen digun moduan abantaila txiki bat badugula hizkuntzaren aldetik »emearena gizonarengan galtzen ez den neurri horretan» nahiz eta bereizkeria penagarri anitz hor egon, beste modu batez »hizkuntzan eta bizitzan». Horregatik, bizi naizen herri honetan (Arrasaten) gizon batzuk «mutikoek» esaten dutenean, mutilak bakarrik direla »ez neska-mutilak» gogoratzeaz gain, erderismoa ala matxismoa den galdetu diet makinatxo bat aldiz »euren asmoa denok sartzekoarena nabarmena denean»; edo lan egiten dudan beste herri honetan (Bilbon) bertako bilbainitoek «los aitas» »erdaraz, noski» esaten dutenean, ea ume horren »edo bere» gurasoak biak gizonezkoak diren galdetzerakoan agertzen didaten harridura »eta kabreoa batzuk» irentsi behar aipaturiko kantuaren aurrean.

Ostegunean bertan, emakumeon zokoratze modu batez milagarren aldiz haserretzen nintzen egun horretan, Txinan, Hunango probintziako Jianyong herrian, Yang Huanyi emakumea zendu zen, ia ehun urtez bizi izanda gero, nushu mintzairaren azken hiztuna. Nushua emazteen arteko hizkuntza izan da, bai hitz egin, bai idatzi andrazkoek besterik ez omen zekiten, eta geratu diren arrastoak oso eskasak omen dira, idatzitakoa emaztea hiltzen zenean berekin lurperatu edo eta erre egin ohi delako. Ez dut irakurri »ez dakit» idazki berezi horiek deuseztatze hori, nushua jakin edo ulertu ezin zuen gizonen mendeku modua izan ote den, edo beste irakurketarik beharko lukeen. Askotan ez baita erraz asmatzen halakoetan, hasierako kantu horren beste zati batez gertatu zaidan moduan: Kantu horren bigarren zatia aldatzeko gogoa ere ematen zidan gaztaroan, «Denok Jainkoak iñak gire, zuek eta bai gu ere...» Eta Goiko horrengan sinismenik ez eta...! Gerora pentsatu nuen ezin nuela hain zorrotza izan, azken baten, denok horrek euskaldunak hain berdintasun zaleak gareneko azalpena besterik ez dela izango, eta Jainkoak eta sinismenak hainbesteko garrantzia izanik, agur egile horrek berdintasunaren ohorea agertu nahia kantatzen: "Denok, bai zuek, bai gu ere, Jaingoak inak gire... denok berdinak", baina orduan garbiago geratu zitzaidan hasierakoa: Euskarak jeneroak bereizi eta esan egiten dituen neurrian, agertzen, esaten ez dena ez dela... Kantua idatzi zuenak «emazte edo andrazkoak Jainkoak inak ez ginela» pentsatuko ote zuen...? Batek daki hori ere, baina batek baino gehiagok tradizioa ezin zapuztu, berdin kantatzen, sentitzen eta egiten jarraituko du.


Azkenak
TikTok, X eta Instagrameko algoritmoek eskuin muturreko edukiak nabarmen hedatzen dituztela frogatu dute

Ikerketa bat egin dute Alemanian, hauteskundeen atarian: kontuak sortu dituzte TikToken, X-n eta Instagramen, eta aztertu egin dute algoritmoak zer nolako edukiak erakusten dituen. Guztietan, algoritmoak eskuinera eta eskuin muturrera jotzen du gehien, TikToken nabarmen.


2025-02-25 | Euskal Irratiak
Laborantzaren orientazio legea: garaipena eskuinarentzat, porrota ingurumenarentzat

Laborantzaren Orientazio Legea pasa den astean ofizialki onartu du Frantziako Parlamentuak. Ostegunean Senatutik pasa da azken aldikoz. Iazko laborarien mobilizazioen ondotik, aldarrikapenei erantzuteko xedea du lege horrek. Aldiz, ingurumenaren aldeko elkarteek azkarki salatzen... [+]


Galizieraren aldeko ekintzaileen helburu nagusia: larrialdi linguistikoa gelditzea

Hizkuntza bizia orain! egin dute oihu galizieraren aldeko milaka manifestarik Santiago de Compostelan (Galizian) joan den igandean. 2024ko hondarrean, azken inkestako datuek pozteko arrazoirik ez zuten eman: ezagutzak eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da... [+]


Desokupazio-enpresa baten presioak eta mehatxuak salatu dituzte, Astrabuduko familia bat etxetik botatzeko

Etxera itzuli ahal izan diren arren, joan den azaroan kaleratu zuten Astrabuduko familia berriz ere arriskuan dago. Uribe Kostako Etxebizitza Sindikatuak salatu du mailegu-enpresa berriz ere saiatzen ari dela kanporatzea gauzatzen, oraingoan, desokupazio-enpresa bat... [+]


2025-02-25 | Gedar
Steve Bannonek nazien agurra egin du AEBetako eskuin muturraren ekitaldi nagusian

 Ekitaldian, Mileik motozerra bat oparitu dio Muski, murrizketa sozialen sinbolo eta aldarri gisa.


Ágredok epailearen aurrean deklaratu du astelehenean, eta Zupiriak asteazkenean egingo du agerraldia legebiltzarrean

Karen Daniela Ágredok dioenez, zortzi bat ordu eman zituen ziegako zoruan etzanda Ertzaintzak ospitalera eraman aurretik. Segurtasun sailburu Bingen Zupiriak berak eskatu du Eusko Legebiltzarrean agerraldia egitea.


Euskaraldian hitanoa lantzera deitu dute

Hamahiru ZirHika kide batu dira hitanoaren erabilera aldarrikatzeko eta antolakundearen ekintzen berri emateko. Azalpenak Badihardugu elkarteko Idoia Etxeberria eta Galtzaundiko Uxoa Elustondok egin dituzte. Horiei, Andoni Egaña eta Amaia Agirre bertsolariak eta... [+]


Lizarrako kultur teknikari izateko nahitaezkoa da euskara Administrazio Auzitegiaren arabera

Administrazio Epaitegiak arrazoia eman dio EH Bilduk Lizarrako plantilla organikoaren hizkutnz profilen aurka jarritako helegiteari.


2025-02-24 | Ahotsa.info
Milaka pertsona manifestatu dira Iruñean Israelen zigorgabetasunaren eta Nazioarteko Zuzenbidearen urraketen aurka

Yala Nafarroak deitutako manifestazioan 2.000 pertsona inguruk hartu dute parte eta Iruñeko hainbat kale zeharkatu ditu Gaztelu plazan amaitzeko. Azken irakurketan adierazi dutenez, "erokeria distopiko hori geldiarazi daiteke, askoz gehiago garelako kapital handiak... [+]


2025-02-24 | ARGIA
Gobernantza krisia Eusko Ikaskuntzan

Eusko Ikaskuntzak adierazi du Ipar Euskal Herriko elkartean “gorabeherak” izan dituztela azken hilabeteetan. Bideratu bitartean marka eta egoitza erabiltzea ukatu diote. Lehendakaria ere aldatu dute.


Hauteskundeak Alemanian
Eskuina nagusi Alemanian, eta eskuin muturrak botoak bikoiztu ditu

Sozialdemokratek inoizko emaitzarik kaskarrenak lortu dituzten arren, litekeena da demokristau kontserbadoreekin elkartzea eta gobernua osatzea. Botoen %28,5 jaso ditu CDUk, eskuin muturreko AfDk %20,7 eta SPDk %16,4.


Diskoteka bateko atezaina atxilotu dute Gasteizen, “zuhurtziagabekeriazko giza hilketa” egotzita

Gertakariak igande egunsentian suertatu dira 5:00ak aldera Gasteizeko Mitika diskotekan. Hildako pertsona 31 urteko gizon bat da, eta lurraren kontra buruarekin hartutako kolpe baten ondorioz hil da, antza atezainak kolpe bat eman ostean.


Gazako su etena kinka larrian, Israelek 620 preso palestinarren askatasuna gerarazi ostean

Jenin hiriaren aurkako oldarraldia duela hilabete bat baino gehiago abiatu zuen Israelek, geroztik 26 palestinar hil ditu gutxienez, eta milaka beren etxeetatik kanporatu. Israelgo armada Zisjordania iparraldean pasabideak eraiki nahian ari dela salatu dute, kanporatutako... [+]


Eguneraketa berriak daude