Manifesta
Arte Plastikoen alorrean lan egiten dudanez eta 3 hilabetetik behin aldizkari honetan idaztea egokitzen zaidanez, gurean dagoen arte gertaera nagusienari buruz idaztera behartuta nagoela iruditzen zait.
Donostian erakusgai dagoen Europako Arte Garaikideko Manifesta 5. biurtekoak Gipuzkoako hiriburua eta Pasaia erakusketez bete du. Uda baino lehen oso jende gutxik zekien zer zen Manifesta eta uste dut, Euskal Herriko biztanle gehienek berdin-berdin jarraitzen dutela. Zaila da azaltzea Manifesta zer den eta antolatzaileek ahalegin gutxi egin dute bere burua jendearen aurrean azaltzeko. Behin baino gehiagotan beste tokitan idatzi badut ere, errepikatu egingo dut: hiriko agintariek Manifesta Donostiako proiektu kultural zehatza bultzatzeko erabili nahi dute. Susmoa besterik ez da, baina ez naiz politikoez fio eta susmagarri diren gauza asko daude Manifesta izeneko ekimenaren atzean. Adibidez, arduradunaren aukeraketa, aurreko lau ekitalditan esparru publikoan lan egin duen norbait izan da eta aurtengoan galeria pribatu baten zuzendaria izan da. Bestetik zabaldu arte izan den informazio falta eta zabaltze ekitaldiaren, beste zerbait ez esateagatik, berezitasuna. Gainera zabaldu eta egun gutxira Donostiako alkateak Tabacalera eraikuntzaren bisita gidatua egin zuen Gipuzkoako egunkari salduenean. Kasualitatea?
Donostiako agintariak eta gero Gipuzkoako eta Euskal Herriko administrazioak aspalditik ari dira Donostiak arte zentro handi baten beharra duela aipatzen. Ez dakite zergatik eta zertarako, ez dakite oso garbi zer, baina azpiegitura handiaren beharrak txandakatu behar dira hiriaren izena zabaltzeko eta, ziur asko, batzuen patrikak gizentzeko. Kursaalen oihartzuna isiltzen ari den heinean beste zerbaiten beharra du Kontxako hiriak, eta "kulturarekin" duen "ohiko" lotura ez galtzeko arte edo gaur egun gehiago saltzen duen "irudiaren kulturarekin" harremana duen zerbait bultzatu behar da. Nik uste dut azkenean hala dela, "irudiaren kulturan" bizi gara eta kanpoko itxurak barne hutsak ezkutatzen dituela, Tabacalerarekin gertatzen den bezala.
Baina Manifestarekin jarraitu nahi dut, beste behin ere Tabacalerari buruz idatzi nuelako iritzi sail honetan. Atzean dituen asmoak alde batera lagata, erakusketa ugari ikus ditzakegu Manifesta izeneko nahaste-borraste horretan. S. Telmo Museoan, Koldo Mitxelenan, Kursaalen, Pasaiako Ziriza etxean eta interbentzio zehatz batzuek Pasaiako Ondartxo ontziola zaharrean, Trintxerpe eta Herrera arteko topoko pasagunean eta Donostiako Aquarium azpian.
Erakusketa dotoreak eta txukunak direla idatzi dut Berriako kritiketan eta hala dela iruditzen zait, ondo antolatuta eta muntaia lan ona egin dute. Baina beste zerbait ere esan dut, edukiei buruz, hutsak iruditu baitzaizkit. Ez dut esango ez dagoela ezer interesgarririk eta ez dut esango, Hasier Etxeberriak abuztuaren hasieran aldizkari honetan idatzi zuen bezala, ez zaidala ezer gustatu, edertasunaren aldetik ezerk ez didala inpresiorik egin alegia, baina Hasierrekin nago zahartzen ari naizela eta gero eta exijentzi maila altuagoa dudala, horregatik arteak bete behar duen zereginetako bat interesa piztea dela iruditzen zait eta ez dut sentsazio hori piztu didan gauza handirik topatu.
Nik ez nuke esango lanak zatarrak direnik edo plazer mistiko baten iturri izan behar direnik, horren errudun merkatua eginda, ezta gaur egun intelektualizazio gehiegizkoa dagoenik ere, azkenean Pizkundeak artea esku lanetatik "askatu" zuenetik eta buru ariketa ere bazela erabaki zuenetik, artearen bide logikoa izan da intelektualizazioa. Hala ere, ados nago Hasierrekin aukeraketa arduradunak »curator edo komisario deitu» aireportuetan bizi direnaren ustearekin eta horregatik zaila dute tokian tokiko egoera aztertzea eta ezagutzea »batez ere ingurukoei galdetzen ez badie». Nik ez dakit zein den Ukrainako artearen egoera, baina Euskal Herrikoa eta Espainiakoa ezagutzen dut eta iruditzen zait Gioni eta Kuzma ez direla bulegotik gehiegi mugitu. Ez daukat ezer Manifestan dauden euskal artisten aurka, alderantziz, beste tokitakoen maila dute eta gainera asko interesatzen zaizkit, batez ere Asier Mendizabal eta Iñaki Garmendia, Europako artista gazteen pare edozein biurteko edo Manifestan parte hartzeko gai ikusten ditut. Zalantzan jarri nahi dudana arduradunen lana da. Artisten aukeraketak tailerren bisitak, elkarrizketak eta asko mugitzea eskatzen du eta ez dakit horrelakorik egin duten. Hala ere, beraien Manifesta da eta emaitzari begiratu beharko diogu balantzea egiteko.
Donostian erakusgai dagoen Europako Arte Garaikideko Manifesta 5. biurtekoak Gipuzkoako hiriburua eta Pasaia erakusketez bete du. Uda baino lehen oso jende gutxik zekien zer zen Manifesta eta uste dut, Euskal Herriko biztanle gehienek berdin-berdin jarraitzen dutela. Zaila da azaltzea Manifesta zer den eta antolatzaileek ahalegin gutxi egin dute bere burua jendearen aurrean azaltzeko. Behin baino gehiagotan beste tokitan idatzi badut ere, errepikatu egingo dut: hiriko agintariek Manifesta Donostiako proiektu kultural zehatza bultzatzeko erabili nahi dute. Susmoa besterik ez da, baina ez naiz politikoez fio eta susmagarri diren gauza asko daude Manifesta izeneko ekimenaren atzean. Adibidez, arduradunaren aukeraketa, aurreko lau ekitalditan esparru publikoan lan egin duen norbait izan da eta aurtengoan galeria pribatu baten zuzendaria izan da. Bestetik zabaldu arte izan den informazio falta eta zabaltze ekitaldiaren, beste zerbait ez esateagatik, berezitasuna. Gainera zabaldu eta egun gutxira Donostiako alkateak Tabacalera eraikuntzaren bisita gidatua egin zuen Gipuzkoako egunkari salduenean. Kasualitatea?
Donostiako agintariak eta gero Gipuzkoako eta Euskal Herriko administrazioak aspalditik ari dira Donostiak arte zentro handi baten beharra duela aipatzen. Ez dakite zergatik eta zertarako, ez dakite oso garbi zer, baina azpiegitura handiaren beharrak txandakatu behar dira hiriaren izena zabaltzeko eta, ziur asko, batzuen patrikak gizentzeko. Kursaalen oihartzuna isiltzen ari den heinean beste zerbaiten beharra du Kontxako hiriak, eta "kulturarekin" duen "ohiko" lotura ez galtzeko arte edo gaur egun gehiago saltzen duen "irudiaren kulturarekin" harremana duen zerbait bultzatu behar da. Nik uste dut azkenean hala dela, "irudiaren kulturan" bizi gara eta kanpoko itxurak barne hutsak ezkutatzen dituela, Tabacalerarekin gertatzen den bezala.
Baina Manifestarekin jarraitu nahi dut, beste behin ere Tabacalerari buruz idatzi nuelako iritzi sail honetan. Atzean dituen asmoak alde batera lagata, erakusketa ugari ikus ditzakegu Manifesta izeneko nahaste-borraste horretan. S. Telmo Museoan, Koldo Mitxelenan, Kursaalen, Pasaiako Ziriza etxean eta interbentzio zehatz batzuek Pasaiako Ondartxo ontziola zaharrean, Trintxerpe eta Herrera arteko topoko pasagunean eta Donostiako Aquarium azpian.
Erakusketa dotoreak eta txukunak direla idatzi dut Berriako kritiketan eta hala dela iruditzen zait, ondo antolatuta eta muntaia lan ona egin dute. Baina beste zerbait ere esan dut, edukiei buruz, hutsak iruditu baitzaizkit. Ez dut esango ez dagoela ezer interesgarririk eta ez dut esango, Hasier Etxeberriak abuztuaren hasieran aldizkari honetan idatzi zuen bezala, ez zaidala ezer gustatu, edertasunaren aldetik ezerk ez didala inpresiorik egin alegia, baina Hasierrekin nago zahartzen ari naizela eta gero eta exijentzi maila altuagoa dudala, horregatik arteak bete behar duen zereginetako bat interesa piztea dela iruditzen zait eta ez dut sentsazio hori piztu didan gauza handirik topatu.
Nik ez nuke esango lanak zatarrak direnik edo plazer mistiko baten iturri izan behar direnik, horren errudun merkatua eginda, ezta gaur egun intelektualizazio gehiegizkoa dagoenik ere, azkenean Pizkundeak artea esku lanetatik "askatu" zuenetik eta buru ariketa ere bazela erabaki zuenetik, artearen bide logikoa izan da intelektualizazioa. Hala ere, ados nago Hasierrekin aukeraketa arduradunak »curator edo komisario deitu» aireportuetan bizi direnaren ustearekin eta horregatik zaila dute tokian tokiko egoera aztertzea eta ezagutzea »batez ere ingurukoei galdetzen ez badie». Nik ez dakit zein den Ukrainako artearen egoera, baina Euskal Herrikoa eta Espainiakoa ezagutzen dut eta iruditzen zait Gioni eta Kuzma ez direla bulegotik gehiegi mugitu. Ez daukat ezer Manifestan dauden euskal artisten aurka, alderantziz, beste tokitakoen maila dute eta gainera asko interesatzen zaizkit, batez ere Asier Mendizabal eta Iñaki Garmendia, Europako artista gazteen pare edozein biurteko edo Manifestan parte hartzeko gai ikusten ditut. Zalantzan jarri nahi dudana arduradunen lana da. Artisten aukeraketak tailerren bisitak, elkarrizketak eta asko mugitzea eskatzen du eta ez dakit horrelakorik egin duten. Hala ere, beraien Manifesta da eta emaitzari begiratu beharko diogu balantzea egiteko.