Udan zehar, bila ibili gabe jazo zaizkidanak, jaso ditudanak. Aho zabalik utzi naute, bitxi gertatu zaizkit. Baina posible da ni izatea bitxia, arraroa. Badaezpadan ere, nire planetakorik zuen artean ba ote den, kontatu egingo dizkizuet:

- Donostiako hondartzan jende txintxoak errazago barkatzen du hondarretan botata uztea plastikozko poltsak, latak eta zigarro hondakinak, ipurdia erakustea baino. Norberarena erakustea bide da txarrena: sinestezina da batzuek, aldatzeko, toailarekin egiten dituzten maniobren zailtasuna.

- Gazte euskaltzale batek aitortu zidan -konplizitate doinuz- nazkatuta zegoela euskaragabeekin gaztelaniaz oihu egin beharraz... Ez zegoen oihu egin beharraz gogaituta, ez: gorrotatzen zuena gaztelaniaz egin beharra zen. Euskal kantari ezagun bati entzun nion behin ezin zuela gaztelaniaz kantatu: ez zitzaiola ateratzen eztarritik ahotsa. Gaixotasun psikosomatikoak?

- Trenean nire ondoan eserita zetorren neskak, telefonoz hitz egiteko harengandik urrutiratu ondoren, itzuli nintzenean eta argitu nionean ez nintzela joan koberturagatik baizik eta diskrezioagatik, esan zidan hurrengoan lasai hitz egiteko bere ondoan eserita: izugarri gustatzen zitzaiola besteren elkarrizketak entzutea.

- Hondartzara goiz jaitsi nintzen batean, zabor artean jartzeko leku bila nenbilela, ni bezala zebilen beste emakume baten begiradarekin gurutzatu zen nirea. Etsipen imintzio bat ere egin genion elkarri. Ustezko konplizitatearen babespean, esan nion "Ze lotsa, ez?", eta hark erantzun "Bai, ze berandu garbitzen duten: ez dago eskubiderik!".

- Donostiako bidegorrian zehar nindoala, gelditu egin behar izan nuen, ni ikusi gabe, atzeraka zetorren ume koxkor bat ez harrapatzeko. Haurrak jolasean zebiltzan aitak bidegorriaren gainean aparkatuta zeukan autoaren inguruan, gurasoek hondartzako trepetak jaso bitartean. Oporretako lasaitasunarekin eta badakidalako bidegorriaren zenbait zati oso gaizki diseinatuta daudela, leun-leun esan nien bidegorrian zeudela. Aitatxo hark orduan literalki orro egin zuen, gorri-gorri jarri zen eta garrasika esan zidan "Badakit gaxki gaudela, eta zer!". Ez omen zuen inor behar berak bizikleten bidea non zegoen jakiteko. Beste zerbait ere esan zuen. Ordurako urruti nengoen. Beldurtuta. Ingelesez macho hitza mailegatu dute gaztelaniatik, horrelako jarrerak-eta adierazteko. Agian euskaraz ere mailegatu beharko genuke.

- Gasteizko ezagun batek adierazi zidan, hatsarre garrantzitsu bat ezartzen ari denaren ahotsaz, bera ez zela hasiko zaborra, birziklatzeko, bereizten... Ez zegoela prest udaletxekoei mesede hori egiteko. Ordaintzen zituela zergak.

- Donostiako hondartzan guraso batzuek umeekin erabiltzen duten euskara, gaztelaniaz "y en este preciso instante hemos de encaminarnos al hogar" esango balute bezalakoa da.

- Galiziako hondartza paradisu-antzeko erdi huts batean plastikozko poltsa kutre bat hondartzan utzita, bazihoan gizon batek esan zidan -ezin izan bainuen isilik gelditu- behar ez zuelako uzten zuela poltsa, lasai egoteko: ez zuela behar...

Beldurtu egiten nau nire ingurukoekiko beldur gero eta handiagoak. Gortuko ahal naiz derrepentean, egiten denaz izututa, zergatik egiten den ez entzuteko. Kontua da oso ozen hitz egiten dugula eta zaila dela ez entzutea. Bide batez, ohartu al zarete zenbat dezibel erabiltzen dugun gertukoenekin ere hitz egiteko?

Datozkigun plan-eztabaidetarako apunte bat: garbi dago akustikoki behintzat espainol garela.

Ezin dut bukatu nire udako azken artikulu hau bihotzeko min bat paperera isuri gabe. Aurtengo negua neguago izango da Gasteizen: ez dugu izango bidegorrietan barrena Joseba Olalde gure argazkilariaren irribarre goxoarekin topo egiteko esperantzarik.