Makina bat kontu



Plutonio estatubatuarra Erresuma Batuko lurretan

1950eko hamarkadan AEBetako Nevadan egindako saiakera nuklearrek Europako mendebaldea poluitu dute. Rothamsted Research-eko ikerlari ingeles talde batek saiakera hauen arrastoak aurkitu dituzte Erresuma Batuko lurretan. Aurkitutako kantitateak oso txikiak izan dira eta antza denez, ez dute inongo arriskurik sortuko ingurumenean.
Aurkikuntza hau orain 160 urte sortutako dinamikan kokatu behar da. Izan ere, 1843. urtean Rothamsted domeinuko nagusia zen John Bennet Lawes jaunak kimikari bat kontratatu zuen ongarriek bertako lurretan eragiten zituzten ondorioak ezagutu asmoz. Garai hartatik gaurdaino ikerketa ugari egin da eta urteen poderioz espezialdu egin dira ingurumenaren aldaketan, poluzioan eta Txernobilen antzeko enpresa-istripuen ikerketan.
Azken ikerketen ondorioek ez dute hautsik harrotu, baina hurrengo saiakera nuklearrak iragartzean ziur urrutiko herrialdeek ere arreta handiagoa jarriko dutela.


Pintura herdoilgaitzak

Ohio State Universityko ingeniariek pintura berria asmatu dute hainbat substantzia berezi erantsita. Pintura honi esker metalak ez herdoiltzeaz gain, abioi, urontzi edo zubi bat noiz birpintatu behar den jakin ahal izango dute. Pintura berria guztiz garatu gabe badago ere, lehen proben arabera, ingurumena hainbeste errespetatzen ez duten beste pinturek adina babesten du herdoiletik.
Pintura berri honek buztinezko partikula txikiak ditu eta hauek dira herdoila eragiten duten substantziak harrapatzen dituztenak. Gehiago garatu ahala, mantenimenduko adituek jakiterik izango dute gainazal bat noiz birpintatu behar den berriro eta horretarako X izpien sistema arrunt bat baino ez dute erabili behar izango.
Pinturaren pigmentuak zerioa du. Zerioa herdoilaren aurkako elementua da eta X izpien sistemek detektatu egiten dute. Egun zerioa hainbat gailutan erabiltzen da, labeetan adibidez, baina era pasiboan. Hau da, labeek zerioa askatzen dute agortu arte eta kitto. Zientzialariek zerioa herdoilak erasotzen duenean bakarrik askatzea lortu nahi dute, beste era batera esanda, askapen adimentsua lortu nahi dute.
Kloruroa da metaletako herdoil gehienen erantzule nagusia eta ura ere bai. Izan ere honek gatza, sodio kloruroa, izaten baitu. Pintura gastatzen denean kloruroak metal-gainazala erasotzen du eta denbora igaro ahala arazo larriak eragin ditzake ibilgailu edo zubien moduko egitura kritikoetan. Herdoilaren aurka egiteko pigmentu berriak kloruroa xurgatu eta zerioa askatzen du eta honek babes-pelikula sortzen du pintura ez dagoen lekuetan.
Egindako probetan metalezko piezak pintura berriarekin estali eta gogor arraskatu zituzten desgastea simulatzeko. Ondoren ur gaziko laino pean kokatu zituzten eta 1.000 ordu igaro ondoren, oraindik ez zen herdoildu. Pintura komertzialek ere 1.000 orduko froga hau gainditzen dute, baina horretarako kromatoak erabiltzen dituzte eta hauek edateko urarekin nahastuz gero, kaltegarri dira gizakientzat.


Azkenak
Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu batzordeak. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


2024-10-31 | Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”

Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]


Komun idorrak instalatu dituzte Hendaiako San Bixente ikastetxean, trantsizio ekologikoaren izenean

Hendaiako ikastetxean komun klasikoak kendu eta komun idorrak eraiki zituzten martxoan. Ikuspegi ekologikoari tiraka, egitasmo orokorrago baten barne dute aldaketa: hondarrak jangelako konpostari gehitu eta guzia baliatzen dute ikastetxean duten baratze pedagogikoan, Hendaiako... [+]


Nafarroako Gobernuak 2025eko aurrekontuen proiektua aurkeztu du, EH Bilduren oniritziarekin

EH Bilduk seigarren urtez jarraian Chivite lehendakariaren aurrekontuak ahalbidetuko ditu, abstentzioaren bidez. Egungo akordioa mantenduz gero, abenduaren 19ko Osoko Bilkuran gauzatuko da proposamena.


Kontzientzia kritikoa existitzen al da egungo gizartean?

 Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]


Eguneraketa berriak daude