Net Hurbil: Esklaboek Nepalen ohorea eskuratu ez eta ogia galdu dute
- Esklabismoaren kontra borrokatzen diren erakundeen ahaleginez 2000. urtean Nepaleko gobernuak agindu zien lurjabe handiei ezin zituztela beren Kamaiya maizterrak esklabo gisa erabili. Baina ondorenerako kalkulurik ez zuten agintariek. Eta gaur 200.000 kamaiyatar eskuat gisa bizi dira.
Kamaiyatarrak Tharu tribukoak dira, eta Nepaleko hego-mendebaldean mende asko daramatzate bizitzen. Pobreziatik miseriarako atzerapausoa, adituek diotenez, duela ehun urte eman zuten, estatuaren modernizazioaren aitzakiatan eskualdeko lurjabe handiek beren alorren tituluak kendu zizkietenean. Himalaia magaleko tierra horietan oraindik ere dirurik gabeko bizimoduan diraute. Doi-doi egunero jan eta janzteko adina, babesteko teilatupe ahul bat eta sosik batere ez. Zorrak bai, hala ere: lurgintzan behar duten bufalo bat erosteko, semea edo alaba ezkontzeko eta abar, dirua behar da, eta diru hori utzi zezakeen bakarra eskualdeko nagusia zenez, belaunaldiz belaunaldi handitzen eta gogortzen joan diren zorren pean erori dira kamaiyatarrak.
Urteen poderioz, esklabotza eta sistema feudalaren artean dagoen erregimen batean bizi ziren kamaiyatarrak: urte osoko egun guztietan egin behar zuten nagusiarentzako lan eta honek justu bizitzeko adina ematen zien, zigorren bat zela eta, hori ere ukatzen ez zienean. Horregatik, Nepaleko pobreen artean mixerableenak dira kamaiyatarrak, beren artean kasik inork ez daki irakurtzen eta idazten, gosetea nozitzen dute askok, eta beren gaixotasun tasak beste herritarrenak baino handiagoak dira.
Mundu osoko erakunde askok salatu zuten gaurko esklabo hauen egoera, eta presioen ondorioz Katmanduko gobernuak plazaratu zuen Kamaiya System Liberation legea 1997an, 2000.eko uztailean indarrean jarri zena. Gobernuak ez zuen hori gogo onez erabaki («esklaboak ez, kamaiyak laborari normalak dira» deklaratu zion atzerriko prentsari lurjabe ere bazen ministro batek), baina irudia gorde beharra zegoen.
Esklabotzatik askatzea, ordea, kamaiyatarrek berek uste zutena baino jauzi handiagoa gertatu da. Arau berriekin aski errentagarriak ez zirela argudiatuz, mende luzez landu zituzten lurretatik kanpora bota dituzte nagusiek. Eta horrela aurkitu dira milaka kamaiyatar analfabeto, morrontzara ohituak, bizibiderik gabe eta zer egin ez dakitela. Estatuak ez zuen berentzako ezer prestatua, salbu eta egurra, Nepalen indartsu dabilen gerrilla maoistarekin lotuta dauden aitzakiarekin. Egoera horren ondorio dira oraingo lur okupazio hauek, Freed Kamaiya Society-ren (FKS, Kamaiyatar Askatuen Elkartea) laguntzarekin egiten ari direna.
Solidaritatearen inguruko elkarte eta informazioak biltzen dituen One World Net gunean esplikatu du P.C. Dubey kazetariak Nepalen bertan aurkitu duena.
Argibide bila Anirudha Shakya izeneko monje budista elkarrizketatu du. «Nekazariek errebolta ttiki hau hasi dute »dio monjeak» duela lau urte estatuak egin zizkien promesak kunplitu gabe daudelako». Eta kazetariak bere begiz ikusi du oraindik gauzak ez direla gehiegi gogortu gobernuko ofizialen eta esklabo ohien artean. Hauek, FSKko militanteen gidaritzapean, ez dira sartzen lur eremu pribatuetan. Hori egiteko ez lukete arrazoirik faltako, lurjabe handiek erabiltzen dituzten alorren artean 600.000 hektarea gobernuarenak direla diote, eskubiderik gabe nagusi handi horiek berenganatuak. Hala ere, kamaiyatarrak estatuaren eremuetan sartzen dira; abandonatutako abiazio zelaietan batzuk, oihanari puskak kenduta beste asko, eta abar.
Beste aldetik, Katmandutik 400-600 kilometrora diren ofizialek nahiago omen dute »hala diote kazetariari» saltsa handiegirik ez izatea, bestela ere indartsu dabilen gerrillarekin nahiko lan badutenez. Baina erraz lehertzen da gatazka. Batzuetan estatuaren »erregearen» ondasunak zaintzen dituzten militarrekin, eta beste batzuetan etorri berriei harrera txarra egiten dieten bertako biztanleekin. Arma eta balen beldurraz galdetu dio kazetariak Ishwar Dangoria 41 urteko esklabo ohiari: «Gaur balak hobe dira akabatzen gaituen gosea baino. Gezurrezko promesen truke ez ditugu gure haurrak gosez eta eritasunez hiltzen utziko».
Beste kamaiyatar batek, 59 urteko Nathuram Kathariya «zaharrak», hala esan dio: «Horiek uste zuten gu Tharus leinukoak izanik Budha jainkoaren oinordekoak garelako otzanak eta zozoak izango ginela, eta ez ginela sekula jazartuko beren injustizien kontra». Egia esan, ikusita lau urteotan gauzak nola joan diren, Katmanduko gobernuak eta lurjabe handiek oraindik ere iritzi hori dute kamaiyatarrez.
Pertsona hauek sustatzen dituen erakundeetako bat Lutheran World Federation da, Nepalerako duen programa bereziaren bidez. Haiek esplikatzen dute beren web gunean nola legea ezagutarazi bezain azkar nagusiek kanpora bota zituzten nekazari morroi eta neskameok beti beren bizileku izandako txabola eta soroetatik. Geroztik, ahal duen bezala moldatu da bakoitza, eskean batzuk, prostituzioan beste batzuk, edozeinek egin diezaiekeen gaiztakeri eta bortxaketaren mende. 2000.ean lurra agindu zien gobernuak, familia bakoitzari hektarea baten 0,15. Lerrook irakurriko dituen laboraria harrituko da pentsatuz zer egingo duen familia batek 1.500 metro koadrorekin, baina... hori ere ez dute kunplitu.
Estatistika bat jarri zuen martxan gobernuak, esklabo ohi hauek identifikatzeko. Burokrazia denetan berdina izaki, erdibidean geratu zen kanpaina hau ere. Interesgarria da ordea, ikustea gobernuak nola sailkatzen zituen kamaiyatarrak; familiaren egoeraren arabera, bakoitzari txartel bat eman behar zitzaion, honela antolatuta:
- txartel gorria: ezer ez dutenak.
- txartel berdea: herri lurretan txabola txiki bat dutenak.
- txartel horia: txabola eta lur sail txiki bat dutenak.
- txartel zuria: aurreko biak baino hobeto direnak.
Estatu kolpe ilun batez Gyanendra errege bihurtu zenetik, nahasmenduan murgilduta dago Nepal. Eta saltsa guztiaren erdian, kamaiyatarrek »esklabo edo maizter ohiek,» libre izatea okerrago ez ote den zalantza dute egunero. 62 urteko Lochan Kochilak honela esan dio kazetariari: «Nagusien menpean ohorerik ez genuen baina goserik ere ez. Duintasunik gabe astoen moduan egin behar genuen lan. Orain ez dugu ez ohorerik eta ez janaririk»
http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]