Makina bat kontu


Bilgarri jangarria

Oregon-eko State University-ko Elikagaien Zientzien Departamenduko Yanyun Zhao eta Mark Daeschel ikerlariek mariskoetan aurkitzen den chitosan izeneko zuntza eta arrautzetan aurkitzen den lisozima izeneko proteina elkar konbinatuz, bilgarri jangarria lortu dute.
Aipatu ikerlariek urte batzuk zeramatzaten mikrobioen aurkako bilgarri bat aurkitu nahian eta orain lortutakoak hasierako asmoak bete ditu. Bilgarria hain leuna da, non ez duen elikagaiaren ehunduran eragiten eta aldi berean mikrobioetatik babesten du.
Baina bilgarri eran ezezik spray edo saltsa gisa ere erabil daiteke, E bitamina edo kaltzioa bezalako elikagaiak eransten bazaizkio, bere elikagarritasuna handitu egiten baita.
Chitosanek duen polimero naturalak mikrobioen hazkundea ekiditen du, liosozima kontserbatzaile naturaltzat har daiteke eta bi substantziak nahastean bien propietateak hobetu egiten dira. Une honetan erabilpen praktikoetara ari dira zuzentzen ikerketak, batez ere iraungitze azkarra duten edo azkar hondatzen diren produktuetan, hala nola, gazta, fruta eta barazkietan.


Tabakoa kotxea baino poluitzaileagoa

Ikerlari italiar batzuk 60 metro koadroko garaje batean saiakera berezia egin dute. Italiako iparraldean dagoen mendiko herri txiki bateko garajea aukeratu zen, bertako eguratsa oso garbia zelako eta oso partikula gutxi zituelako. Aipatu garajean, ateak itxita zeudela, turbo diesel motore bat erralentian utzi zen ordu erdi batez. Ondoren, lau orduz aireztatu zen garajea eta, azkenik, beste 30 minututan 3 puro erre zituzten beste hainbeste lagunek.
Emaitza hauxe izan zen: puroak eguratsean utzitako partikula finen kopurua, turbo diesel motoreak utzitakoa baino 10 aldiz handiagoa izan zen eta kanpoko airearena baino 15 aldiz handiagoa. Ondorioak zuretzat uzten ditugu, irakurle.


Lurreko eremu magnetikoa aldatzen ari da

Azken mende eta erdi honetan Lurraren eremu magnetikoaren intentsitatea %10 inguru txikitu da. Lurraren historian ez da lehen aldia hau gertatzen dena, eta ipar zein hego polo magnetikoak posizioak elkar trukatzera jotzen dutenean gertatzen da. Orain 780.000 urte gertatu zen hau azken aldiz eta orain gertatuz gero, iparorratzak hegoalderantz topatuko luke ipar magnetikoa.
Ikerlariak kezkatuta daude gertaera honekin, eremu magnetikoen ahultzeak atmosferara ailegatzen den eguzki erradiazioaren hazkundea ekarri baitezake eta honen eraginez izpi ultramoreetatik babesten gaituen ozono-geruza ahuldu egin baitaiteke, Lurreko bizidunengan hainbat kalte eraginez. Ezin ahaztu animalia migratzaile asko ipar magnetikoarekin gidatzen dela, beraz, iparra aldatzen bada, migrazio-ibilbideak ere aldatu egingo dira.
Kezka hauek argitu nahian Europako Espazio-Agentziak "Swarm" deituriko plana abiatu du hiru sateliteetan oinarrituz. Dena den, oraingoz ziurtatu daitekeen gauza bakarra da ipar magnetikoa hego aldera higitzen ari dela, urtero 10 eta 40 kilometro artean eta martxa honetan 2050. urtean Siberian sartuko dela.


Azkenak
2025-01-08 | Leire Ibar
60 urte bete ditu Larrabetzuko Hori Bai gaztetxeak, Euskal Herriko zaharrena

1965ean sortu zen Larrabetzuko Hori Bai gaztetxea, frankismo garai betean. Ordutik ez ditu ateak itxi, eta 2025ean 60 urte bete ditu. “60 urte lotu barik” lelopean eman diote hasiera urteurrenari gaztetxeko kideek.


Irakasle baten klaseetatik seme-alabak ateratzea erabaki dute Atarrabian: “Izuak jota ditu haurrak”

Irakasle hau egokitzen zaielarik, 6-9 urteko haurrengan beldurra, amesgaiztoak, antsietatea, negarra… orokortzen direla salatu dute Atarrabiako Atargi ikastetxeko gurasoek. Urtetako arazoa konpontzen ez dela-eta, haren klaseei planto egitea erabaki dute. Guraso elkarteko... [+]


2025-01-08 | Julene Flamarique
Urteko lehen langile hila, Alaves-Baskoniaren egoitza eraikitzeko lanetan

Beharginak Excavaciones Mendiola enpresarako ari zen lanean, Construcciones Urrutia enpresaren azpikontrata. Langilearen lehenengo eguna zen sektorean lanean.


2025-01-07 | Julene Flamarique
Itxiera mehatxua gainean dutela itzuli dira lanera Ezkirotzeko BSHko langileak, ostiraleko bileraren zain

Abenduaren 16an iragarri zuen multinazionalak Nafarroako lantegiaren itxiera. Ekoizpenari “normaltasunez” ekitea eskatu die langileei Ezkirotzeko zuzendaritzak, baina sindikatuek “ezinezkotzat” jo dute. Lan Ministerioak bilera deitu du ostiralerako... [+]


Gazteen soldata %10 igo den bitartean, prezioak %31 garestitu dira 2010etik

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, 18 eta 34 urte bitarteko gazte soldatadunen hileko batez bestekoak lehenbiziko aldiz gainditu du 1.500 euroko langa. 2010arekin alderatuta, ordea, 142 euro besterik ez da igo.


2025-01-07 | Leire Ibar
‘Behin betiko’ lelopean egingo du Sarek urtarrilaren 11n Bilboko manifestazio nazionala

Konponbide prozesuari eta etxeratze prozesuari behin betiko amaiera emateko aldarrikatuko dute, eta euskal preso behin betiko etxean nahi dituztela. Laguntza ekonomikoa jasotzeko Bizumkada Nazionala ekimena jarri dute martxan.


2025-01-07 | ARGIA
Robert Hirigoien hil da, Herri Urratsen sortzaileetakoa

Urtarrilaren 4an hil zen Robert Hirigoien euskaltzalea (Larresoro, Lapurdi, 1944). Ostegunean eskainiko diote azken agurra, jaioterrian (10:00etan). Herri Urrats festaren sortzaileetako bat izan zen, baita Lapurtarren Biltzarrarena, Kanboko ikastolarena eta euskara eta euskal... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Baztango Batzar Nagusiak elkartasuna adierazi die Aroztegiko obra gelditzeagatik auzipetutako zazpi herritarrei

Aroztegiko auzipetuei elkartasuna adierazi eta absoluzioa eskatzeko mozio bat onartu du Baztango Batzar Nagusiak. Urtarrilaren 2an egindako bileran, mozioaren aldeko bozketan aldeko 25 bozka, kontrako bi eta hiru abstentzio izan dira.


Ultraeskuinari proposatu diote gobernua osatzeko Austrian, hesia ezarri ziezaioketen arren

Irailean egin ziren hauteskundeak eta aise nagusitu zen FPÖ alderdia, botoen ia %30 eskuratuta. Bazen aukera ultraeskuinari hesia ipintzeko, baina ez dira ados ipini demokristauak eta sozialdemokratak.


Laborantza bozen usaina

Berriz hasi dira laborarien manifestaldiak frantses estatu guzian. Sindikatu desberdinek aldarrikapenak hedatzen badituzte ere, entzun den lehena eta komunikabide nagusietan gomit izan dena, FNSEA "nagusia" izan da. Zer du saltzeko? Gezur andana bat ahal bezainbat boz... [+]


2025-01-07 | Jon Torner Zabala
Autobus zerbitzua zabaldu dute Ipar Euskal Herrian, mugikortasuna hobetzea helburu

Urtarrilaren 6az geroztik autobus linea berriak daude Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin. Halaber, zerbitzuen maiztasuna ere hobetu da, Euskal Hirigune Elkargoko Mugikortasun Sindikatuak eta RATP konpainiak elkarlanean bultzatutako egitasmoari esker. Bestetik, 12 urtez... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Barakaldoko hilketa matxista salatzeko asteartean mobilizazioak antolatu dituzte

84 urteko andrea erail zuen bere semeak urtarrilaren 3an euren etxebizitzan. Kolpeka hil zuela azaldu dute zenbait iturrik. Astearte arratsaldean egingo dira elkarretaratzeak Barakaldon eta Euskal Herriko lau hiriburutan.


2025-01-07 | Gedar
Beste eraso arrazista bat Miarritzen

 Uber gidari batek jasan zuen erasoa: bortizki jo eta irain arrazistak egin zizkion bezero gazte batek. Baionan eta Arrigorriagan ere izan dira eraso arrazistak berriki.


2025-01-07 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Itsasontzigintzaren itzal luzea ageri da Hego Koreako krisian

Hego Koreako krisia autoktonoa ala inportatua ote zen galdetzen nion neure buruari duela hilabete hura sutu zenean. Baretu ez baizik mindu egin denez auzia, batere argi ez dudan erantzunaren bila jarraitu beharko dugu. Geografikoki urrutiko kontua bada ere, oso gertuko ondorioak... [+]


Eguneraketa berriak daude