Uztaileko hostoak
Tragediaren ertzak
"Ez dago suizidiorik, hilketak bakarrik daude", zioen Elsa Triolet-ek. Ez naiz makurtzen kartzelari bakarrik egoztera Oihanaren hilketa.
Baina nola hitz egin horretaz guztiaz zuzen eta duintasunez? Nola zabaldu askatasun osoz eta inolako eta inoren markaketarik gabe gutariko bakoitzaren barrena, Oihanaren borrokarekin bat datozenena eta gainerakoona?
Inon aurki ahal baleza hemen eman ez genion sosegua...
Guk ez diegu utzi mozkortzeari eta kaskarreko minei, baina bai eztabaidatzeari. Eta eztabaidatzekotan, lehendabiziko modalitatean gustatzen zaigu: total eginda eta bero-bero, ahoa bete pasioz. Biharamunak, berriz, badu berez dakarren nekerik bestelako kezkei begiratu gabe ere.
Gure artean ez dago debaterik. Ez, behintzat, debate deitzea merezi duen iritzi desberdinen arteko jardun askerik. Pentsamendu bakarraren kontrako jardunaz beterik daukagu ahoa, baina arerioarenari soilik deitzen diogu pentsamendu bakarra. Ez diogu begiratzen geure iritziek duten topikotasunari, morrontzari, zuzentasun politikoari. Demagun Ibarretxeren plana. Ez dira hain urrutikoak Estatutua herriz herri eta auzoz auzo eztabaidatu genuen garaiak. Kontra zein alde, jende asko inplikatu zen. Estatutua ezagutzea lortu genuen »estatutuaren maiuskulak, behintzat», hartaz hitz egiteko ezagutza eta motiboak genituen askok eta askok. Baina Ibarretxeren planaz hitz egin dutenak eta hartaz eztabaidatzen ari direnak goikoak dira, goiko horretan sarturik Anaia Handia ere, goikorik goikoena. Alde nahiz kontra egon, inork ez du plana ezagutarazteko kemen berezirik egin. Eta gu, mutu. Botoa emateko ordua irits dadinean ere, mutu batzuen botoa izango da gurea. Goikoen farfailak orbeldutako papera.
Gurea omen da inguruotako gizarterik politizatuena, hala esan ohi dugu harrokeria puntu batez. Politizatuena, ala politikak »batzuen eta besteen politikoki zuzenak» gehien makurtu eta isilarazi duena? Nabarmena da lagunen arteko jardun konfiantzazkoan eta inguru zabalagoetan ageri dugun jardunen desberdintasuna: bigarrenean, gure arerio naturalak omen direnen kontrako diskurtso politikoki zuzena nagusitzen zaigu; lehendabiziko jardunean, lagunen artekoan, gure bidaide naturalak omen direnen diskurtso zaharren kontrako isilpekako kritika dugu naturalena.
Mitxelena, Aresti, Rikardo Arregi… Gaur baino gartsuago eta gupidagabeago eztabaidatzen zuten. Eta, batez ere, beren buruak agerian jarriz, inoren itzala bilatu gabe eta Asteasuko Agirrek esaten zuen moduan: "Anziñaco demboran festetan irten oi ciran gudariac elcarren contra peleatzera; quentzen cituen soñeco guciac, izan etzezan etsayac nondik eldu".
Gorputzari gorputz aritzen ziren, bada. Adimena eta adimenarenganako leialtasuna arma bakartzat harturik, alegia.
Gaur, lotsa ematen digu eztabaidaren biluztasunak. Beldur diogu gure benetako izaeraren ipurdi gorria erakusteari.
Nahi dutena esango dute mundua deabru guztietatik libratu nahi dutenek, baina moralaren esparruan, politikan ez bezala, ez dago ordezkaritzarako aukerarik. Eta eskerrak: bestela Bush edo Blair edo Aznar bezalako piezak autoritate moralak direla irentsi beharko genuke.
Mendez mendeko isilpeko adostasun batez ehundutako gehiengo baten bizi ikuspegia du etikak oinarri. Baina gehiengoaren itzala »berdin dio tradizioak ehundutakoa izan ala une politiko jakin batek aldarrikatua» ez da inoiz gure erantzukizunaren ukendu. Gehiengoak ez du ezer zuritzen etikoki, ezta bizitzea egokitu zaigun une latz honek ere. Göring-ek "ez dut justizia egin nahi: suntsitu eta txikitu egin nahi dut" esan zuenean, gehiengo absolutua zuen parlamentu alemaniarrean, baina gehiengo horrek ez zuen Göring idiota morala izatetik libratu.
Beti pentsatu dut ez dagoela ezer lastimosoagorik atentatu baten ondoren atentatua nork errebindikatzen duen zain geratzea baino. Erantzukizun pertsonala »etikoa» balorazio politiko guztiak baino lehenagokoa da. Oiartzuarrek ondo dioten bezala, "aurreneko, norberak bere burua zinatu behar du".
Gehiegitan utzi izan diogu bakoitzak bere burua zinatzeari, norbera bere buruarekin leial izateari.
Zinegile alemanak nazien tragedia kontatzen hasi dira hainbeste urte igaro eta gero. Denbora behar izan dute konturatzeko Hitlerr-i buruz hitz egitea dela Hitler izeneko lehergailu izugarria desaktibatzeko modu saihestezina.
Baina estatuek, fisiokraten mende, oso argi izan dute beti: L'argent va de lui même, dirua bere bidetik doa. XIX mendeko fisiokratek inoiz amestuko ez zuten mugarik gabeko paradisua bizi du diruak.
Aldaketa hori hemen dago »kalean, etxean, gure buru-eskemetan» ikusi nahi duen guztiaren begi-bistara. Marianok hain nabarmenak zirenak ikusten lagundu nahi zigun, baina kasu gehiago egin diogu agurraren orduan, begi-bistakoak seinalatzen jardun digun urte guztietan baino.
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]