Japonia. Udaberria nihonen


2007ko otsailaren 21ean

Lagun bati begiak estali, eta Shinjukura eraman. Kendu tapakia eta joan zaitez ihesi. Munduko populatuena duzu Tokioko metro geltoki hau, milaka langile eta ikasleren lasterraren juntagune, koreografia xauli izugarrian, bakoitza bere lerro ikusezinean barrena kurri, elkar ukitu ere egin gabe. Xinaurritegi handiaren muinean zaude.
Begiratu istant batez atlasean: herri lukainka da Japonia, eta lehorraren faltan, lurpean zulatu behar izan ditu hiriak eta korridoreak -eta itsasoan aireportuak, Osakakoa nola, zabor gainean-.

Honenbertzez, laguna larri duzu, eta argibidea eskatzekotan inurri presatu hauetako edozeini, hura bere lerrotik aterako da, bereak eta bi eginen ditu haren galdea konprenitzeko, eta bertzeren bat geldiaraziko du ez baditu guztiak berekin. Oharra: japoniar gutik daki ingelesez, eta hobe dukezu sakelean kaiera eta arkatza eramatea, komunikatresna. Halaber, gure esku-keinuaren kodeak ez du bertan martxatzen. Orokorrean: Europan ikasitako pitokeria sozial guziak ahantzi, eta saia zaitez hangoak ikasten... jostabidearen ederra!!!

Bidea

Eraman ezazu zure txartel pertsonala, biziki preziatzen baitute elkarri trukatzea. Bi eskuez jasotzen dute, goitik behiti aztertu, aldez eta ifrentzuz, OOOOOOOOOOOOOOOOO barna batez estimatuz. Gero, kontu handiz sartzen dute, hondatuko ez den nonbait, eta erreberentzia dotorean makurtzen dira.

Esplika iezaiozu zure lagunari zerk bereizten gaituen japoniar eta europar: Hemen Machiavellik errana utzi zigun Helburuak duela Bidea justifikatzen. Hau da, ez du inportarik kakaz edo odolez iristen zarenentz tronura, tronua zure egiten duzun ber. Zer inporta dio katu zuri edo beltz, saguak harrapatzen baldin baditu, zioen Gonzalez presidenteak estatu terrorismoaz mintzo. Jomuga jo.

Japonian, ordea, Bideak du garrantzia. Manerak. Japoniarrak luzaz ari daitezke eztabaidan, gaiari muntarik eman gabe. Lagunartean aritzeak du lehentasuna, solasteko moduak, partikatzen den denborak. Gereziondoak loratzen direlarik, udaberri hatsarrean, ikusiko dituzu hiritarrak parke eta baratzetan bilduak, zuhaitzei so. Hiru egunez irauten du lilialdiak, eta irratiak erretransmititzen dizu bedatsearen pasea, eskualdez eskualde, Okinawatik Hokkaidoraino. Gau eta egun ospatzen da ederraren efimerotasun hori, jende artean, aire agerrean; Sakuraren edo gerezitzearen urrin sotila giroan.

Erran lagunari ez dezala adaxka hori ukitu: berez erori behar baita lilia, hil eta, haize meheak eramanik. Garai bateko samuraiek ere Bushido, edo Bidea zeukaten filosofia. Manera. Edertasuna. Efimerotasuna. Hobe norberaren buruaz bertze egitea, bizi arteko desohorea eraman behar izatea baino.

Harakiria bezain lazgarria eginen zaio zure lagunari Japoniako bertze ohitura bat: xapinena.

Etxe batean sartzean, zapatak ezkaratzean utzi behar dituzu, eta koxka batera iganik, etxeko xapinak edo txinelak eman. Logelara joanez gero, tatami gainekoa bera, etxeko xapinak atean utz, eta oinutsik sar. Demagun komunera joan behar duzula: orduan, etxeko xapinak eman, komuneraino joan, ate aurrean xapinak utz, eta komunekoak eman, orokorrean plastikozkoak. Komuneko lana bururatu eta, ez ahantz plastikozko xapinak bertan uztea, etxeko xapinetan joan logelaraino, eta ez sekula barrenera sar oinustu aitzin. Egin kontu zeremonia bera errepikatu behar duzula etxe, tenplu, gaztelu eta ostatuetan; eta hargatik ere, beti agertuko da euskaldun bat komuneko xapin plastikozkoez tatami gainean, bertakoen eskandalagarri.

Pausa eta lana

Ohitura goxoen artean Onsen, edo bainuetxeak.
Egunaren bukaeran japoniarrak lasatzera jotzen du: dutxa luze eta ardurazko baten ondotik, xaboia eta xanpua behin eta berriz, putzu beroan sartzen dira goxo goxo. Bertan solaz, meditatu, harreman sozialak egin... Burua murgiltzea ordea, gaizki ikusia da.

Ez da ez harritzekoa pausatu behar hori: xinaurri diziplinatu hauek leherturik finitzen baitute eguna, lan eta lan egin beharrez. Gizonezko gehienak argitu gabe ateratzen dira etxetik, emaztea eta seme alabak esna ikusi gabe -andre gehienak etxeko bilakatzen dira ezkondu eta, ordura arteko lanbidea utziz-. Gizonak metroan gosaltzen du, eta metroan afaltzen gero, lanetik atera ondorean. Etxerako orduko, denak lo daude berriz. Eta pasa gau on! Igandean sobera unatua dago familia zernahi egiteko, eta indarrak biltzen ematen du eguna. Eta haste berriz. Eta urtean aste bat opor.

Izan ere, Bigarren Munduko Gerratik desegina atera zen Japonia, superpotentzia duzu gaur egun; 60 urtetan, nola egin du? Aisa! Jendearen bizkar; ultraliberalismoa, maskararik gabea. Metroan jendea zutik, lozorroan. Edo 9. belaunaldiko ordenagailuan azterka. Nekaporraturik. Neskei ohartuz gero, konturatuko zara oin puntak barru aldera dituztela, geldirik berdin ibilki. Zer ote, eta edertasun kanona: inuzentzia puntua omen dizu. Eta bide batez, erraiozu lagunari neska bat ezagutzean, musu parerik ez duela eman behar. Adierazpen intimotako baitute musuak, esparru pribatuko afektu, eta asaldatu egiten dira pot kasto bi emanez gero. Gazte zein xahar. Erreberentzia lunbarra harren, neskei eta mutilei. Unisexa.

Ainuen xerka

Meiji izeneko aroan, Japoniak modernizatu nahi izan zuen bere burua, eta Mendebaldearen pare eman; aria horretaz, Samuraien izpiritua errotik ezabatu, armada erregularra eratu, eta Ainu herria masakratu egin zuten, bertzeak bertze. Biziki Mendebaldeko. Yezo izeneko uhartearen inguruan bizi ziren Ainu iletsuak, ehiztari eta arrantzale, beren hizkuntza eta zibilizazio propioak dituztela. Eta Japonia harroak dena kendu zien: ehiza eta arrantzarako eskubidea, hizkuntza, duintasuna. Bai eta Herriaren izena bera ere: Hokkaido bataiatu dute Yezo uhartea,"Ipar Itsasorako Bidea" edo halako zerbait. Gaur gero, nazioaren ordezkapena ia erabatekoa da, eta zenbaitzuek ukatu ere egiten dute badenik ere. Ainu Herriaren aldeko elkarteburuek ere ez dakite Ainueraz, eta kultur ekimenak artesania eta museistikara mugatzen dira. Tokioko unibertsitatean, berriki arte, aritu izan da Euskara eta Ainuera irakasten zituen irakaslea. Erretiroan da egun.

Sapporo hiriburua eski estazio makro eta makabroa da: diskoteka, putiklub eta barez josia.

Jateko berezitasuna: bildoskia. Edateko: bertako garagardoa. Perbertsio posibleak: denak.

Baina hainbertze konturekin ahatzendu dugu zure laguna! Kezka guti gero; Shibuian zehar dabil, neoizko iragarki zigantepean, xinaurri festalierren artean, bertako pitokeria sozialak ongi ikasirik. Eta hala deskubritu du populu jendakina, eskuzabala, prestua eta irrizua. Hala ere, zure lagunak daramatzan plastikozko xapin horiek...


Azkenak
EITBren Bilboko egoitza aurrean kontzentrazioa egingo dute, zuzendaritza postuak euskalduntzea exijitzeko

"EITB euskalduna, zuzendaritzatik hasita!" lelopean, otsailaren 25ean egingo dute elkarretaratzea, asteartean, EITBko ELA, LAB eta ESK sindikatuek nahiz Aldatu Gidoia ekimenak deituta.


Lizarrako UPNk eskoletako bertsolaritza programa eten du

Lizarraldean euskara sustatzeko lana egiten duen Bagara elkarteak egin du salaketa: "Sorkuntzarako gaitasuna bultzatzen da eta pentsamendua kritikoa lantzen, hori guztia ikuspegi ludikotik, gozamenean oinarrituta".


EAEko gazteen %88aren ustez buru osasuneko tratamenduak Osakidetzaren gain egon beharko lirateke

Future Game proiektuak EAEko gazteen osasun mentalaren inguruko ikerketa egin du. 18-35 urteko gazteen %87,7ak osasun mentaleko tratamenduak osasun publikoak bere gain hartu beharko lituzkeela pentsatzen du; %64,5ak osasun mentalaz hitz egitean haien iritzia kontuan hartzen ez... [+]


AEBak eta Errusia batzartuko dira gaur Saudi Arabian, Europak albotik behatzen duen bitartean

Ukrainako gerra hasi zenetik, bi potentziak ez dira mahai beraren bueltan eseri. Negoziatu egingo dute nola amaitu gatazka belikoa. Ukrainako presidenteak, ordea, esan du ez duela mahai horretan adosten den ezer onartuko, bera ez baitute gonbidatu.


Guggenheim Urdaibai: nork nori entzun eta zertarako?

2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]


Lau urteko espetxe zigorra ezarri diote Irungo irakasle bati, Txingudi Ikastolan ikasle bati sexu abusua egiteagatik

Lau urteko kartzela zigorra, zazpi urteko inhabilitazioa eta hiru urtez 12 urteko biktimarengandik urruntzeko agindua eman du Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak. Neskari 6.000 euro ere ordaindu beharko dizkio erasotzaileak kalte-ordainetan.


Kripto-txanponekin eginiko iruzur batek krisi betean murgildu du Milei

$LIBRA izeneko kripto-txanponean inbertitzeko deia egin zuen Argentinako presidenteak sare sozialetan. Une batean 4.500 milioi euroko balioa izatera iritsi zen arren, ordu gutxiren ostean behea jo zuen kripto-txanponak eta galera asko eragin zizkien bezeroei. 100 salaketa baino... [+]


2025-02-18 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gorabehera ekonomikoak otorduraino heltzen direnean: arrozaren krisia

Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]


Martxoak 3a “askatasunez” oroitzeko aldarria egin dute

ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]


2025-02-18 | Mara Altuna Díaz
Scott Zuñiga, Estatu Batuetako tiktoker euskaltzalea:
“Euskara ikasteko nire superboterea da etengabe hitz egitea, lotsa alde batera utzita”

44 urte ditu, ama mexikarra, eta eskoziarra aita. Mexiko Berrian jaio zen, Utah-n hazi, eta duela hogei urte izan zuen euskararen berri, Cadizen Zinemagintza ikasten ari zela, norbaitek abizen euskalduna zuela esan zionean. Duela bi urtetik Donostian bizi da eta euskara ikasten... [+]


HezkuntzArtea taldeak manifestua aurkeztu du: “Moda pedagogikoak bata bestearen atzetik ezarri dituzte”

Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]


Sabotaje algoritmikoaren alde

«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version

«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea

Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]


2025-02-18 | Antxeta Irratia
Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek hamabostaldia antolatu dute euskararen erabilera hauspotzeko

Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]


Ekainaren 1 era atzeratu dute Iparraldetik zirkulatzeko ingurugiro agiriaren derrigortasuna

Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.


Eguneraketa berriak daude