Fabian Laespada: «Udazken politiko beroa dator, zentzu onean esanda»


2021eko uztailaren 27an

BAKek eta Elkarri-k ETAren biktimen egoera salatzeko akordio bat sinatu dute oraindik orain. Gatazkaren aurrean BAKen jarrera zehaztu digu Fabian Laespadak: «BAKen ustez, gatazka Madrilen eta Euskal Herriaren artekoa baino, euskal herritarron artekoa da. Guk diogu gatazka gizartetik bertatik konponduko dela edo bestela, ez dela konponduko. Eta gatazka konpontzea esaten dugunean, euskaldunok Espainia barruan edo Espainiatik kanpo, Espainiaren pare edo elkarren ondoan bide egin nahi dugun jakiteko akordio-arau bat aurkitu behar dugula diogu».

Gatazkaren bilakabidean, aldian-aldian agertu ohi diren «aurre-demokrazia egoeran gaude» edota «gatazkaren konponbidea gertu dago» moduko esaldiez bere iritzia eskatu diogu BAKeko kide honi: «Tentsioak arindu egiten direnean, azken hilabeteetan bezala, pertzepzioak aldatzen direla ematen du. Baina, bi adierazpen horiek »ez bata ez bestea» ez datoz bat errealitatearekin. Demokrazia ez da plastilina bezala modelatzen ahal. Demokrazia kaskartu daiteke, baina demokrazian bizi gara. Ez dut esan nahi demokrazia honetatik ihes egin ezin dugunik. Aitzitik, demokraziak bide berriak urratzea posible egin behar du, hala nola, kasua ematen bada, subiranotasun partekatu bat gauzatu ahal izatea. Baina sinetsi dezagun demokrazian».

BAKen zereginetako bat gizartea ETAren jazarpen indarkeriaren aurrean sentsibilizatzea da. Nola dakusazu gizartea uneon?
Jendea ETAren indarkeriaren aurrean sentsibilizatu eta kontzientziatu den arren, hainbatek oraindik ere ETAren indarkeria justifikatu egiten du, eta ez bakarrik abertzaleek. Jendeak, oro har, ETA soberan dagoela dio, biolentzia onartezina dela. Hala ere, agerpen horien atzean, oraindino, hau bezalako pentsamoldeen arrastoak daude: "Tira, biktimak berak jakingo du zertan ari zen. Haiek jakingo dute zergatik sartu diren politikan". Horrek herri berezi bat garela adierazten du. Hau da, hainbat herritarren aurkako jazarpena geure egiten dugu, nolabait. Eta hori demokrazian onartezina da.

2002an, ETAren indarkeriaren aurrean alderdien arteko batasuna bideratzeko hainbat puntu zehaztu zenuten txosten batean. Alderdiei, epe ertainean, zeharkako elkarrizketak gauzatu beharra azaldu zenieten. Elkarrizketak gauzatzeko unean al daude alderdiak?
Uneon, alderdien arteko zeharkako elkarrizketak gauzatzen hasteko baldintzak badaude. Baina lehenik sukaldeko lana egin behar dute. Baliteke alderdiak horretan ari izatea eta udazken politiko beroa »zentzu onean esanda» etortzea. Alderdien proposamenak eztabaidatzeko garai berri baten atarian gaudela pentsatu nahi dut.

Udazken beroa iragarri duzu. Nola ikusten duzu Ibarretxe Plana garai horretan?
Ibarretxek hausnarketa sakon bat egin beharko luke. Plana gizarteratu ostean, ondorioak ateratzeko unea iritsi zaio. Ibarretxek beste alderdiak erakartzeko, eskaintza are erakargarriago bihurtu behar du. Plana ilusionagarria da, baina guztiok ilusionatu behar ditu, edo gehienok behintzat. Horretarako, neurri batean, lehenik plana sozialistekin moldatu behar du. Eta ondoren, beste neurri batean, Espainiako eskumarekin. Ibarretxe zer edo zer lantzen ari ote den susmoa daukat. Denok diogunez »Arnaldo Otegik berak ere bai» euskal gizartea oso anitza da. Nik, ostera, aniztasuna bermatu eta anizkoiztasunari eutsi beharra dagoela diot. Edozein planak »Ibarretxe Planak barne» hori kontutan hartu behar du. Anizkoiztasuna balore gisa defendatu behar dugu. Euskaldunok ez gara duela 200 urtekoak. Munduarekin batera goaz eta etorkizuneko gizartean pentsatu behar dugu.

BAKetik alderdien arteko akordioa gauzatu baino lehen, akordio politiko sendo bat gauzatzea proposatu izan diezue beraiei, akordio prepartidista bat. Horretan al gaude?
Alderdien arteko akordioa sinatu aurreko garaian egon gaitezke. BAKen sentsazio onak jaso ditugu alderdien aldetik, azkenaldian. Aurre-akordioren bat prestatzen ari ote diren susmoa dugu. Guk, hasteko, euskal gizartearen aniztasuna onetsiko lukeen akordio bat ontzat emango genuke. Gizarteak akordio sendo bat behar du, orokorra, politika normaltasunez garatu eta bizitzeko akordio bat, azken akordio baten aurretikoa. Zentzu horretan, Ajuria Eneko Itun moduko baten beharra ikusten dugu. Akordioa ez zen bikaina, baina puntu interesgarriak zituen. Gure ustez, Itunaren 10. puntua »amaiera elkarrizketatu baten beharra adierazten zuena» egokia da gatazkari irtenbidea emateko.

Orduko eta gaurko garaiak desberdinak dira, ordea. Alderdi Politikoen Legea horren adibide esanguratsua dugu. Nola ikusten duzu berau?
Alderdien Legea arazoa da. Batasuna alderdia legez kanpo uzteko xedez egin zen. Eta legea ezin da horrela legislatu. Terrorismoaren Aurkako Itunaren barruan hitzartutako legea da eta hori oker izugarria da. Terrorismoaren aurkako borrokaren ondorioz egiten den lege batek ezin du inola ere lege ona izan. Itun hori ezin da zegoen legeriarekin nahastu edo legea bera ordezkatu. Legea urratzen zutenentzako Zigor Kodea zegoen. Tamalez, Alderdien Legea Batasuna zigortzeko sortu zen eta are okerrago dena, ondoren sortu diren AuB edo HZ ekimenak ere zigortu ditu. Lege honek herritarren eskubideak urratzen ditu, ezker abertzaleari egiten ari zaionarekin oso kritikoak izan behar dugu.

"Demokraziaren barruan dena lorgarri izan daiteke" da zuen lemetako bat. Nahi hau egi bihur daiteke epe ertainean?
Bai. Baina axioma horrek bi muturreko adarrak ditu berekin. Legeak bete eta errespetatu behar dira, eta muturreko hainbat jarrerek ez dute beti legea bermatzen. PP boterean izan denean, demokraziaren funtsa zalantzan izan da. Beste muturrean, berriz, Batasunari demokrazia batean bizi nahi ote duen galdetuko nioke. Demokrazian eta inolako adjektiborik gabe: «euskal» demokrazia edo demokrazia «Euskal Herria»rentzat adjektiborik gabe. Alegia, Batasunak galdetu behar dio bere buruari ea gehiengoak nahi duen demokrazia arauen barnean aritu nahi duen. Egungo egoeran demokrazian bizitzeko baldintzak betetzen dira eta Batasunak legaltasunera itzultzen saiatu beharko luke.

PSOE gobernura iritsi ostean distentsio itxurako garai bat antzeman da. Nola bizi duzue azkeneko garai hori BAKen?
Niri itxura baino, gobernua malguago izatea gehiago gustatuko litzaidake. PSOE ez da maizter berria gobernuan. PSOE 14 urtez egon zen boterean, eta presoen sakabanatze politika orduan hasi zen. BAKentzat sakabanaketa baino larriagoa da presoak urruntzea. Gu ez gara hainbeste presoak elkartzearen aldeko, hurbiltzearen aldekoak baizik. Dispertsioaren filosofia eztabaidagarria izan daiteke, baina urruntzearena ez, legeak presoak bere etxetik albait hurbilen egotea agintzen baitu. PSOEk politika berri bat egitea badagoela frogatu behar du, baita giza eskubide guztiak errespetatu daitezkeela erakutsi ere. PSOEk terrorismoaren aurkako borroka eta erabat zilegi den konfrontazio politikoa bereizi behar ditu, alderdien eremuko borroka guztiz zilegi baita.


Gizarte eta gizarte eragileen arteko harremanak nola daude giro edota garai berri baterako bidean?
Gizartea, oro har, alderdi politikoen aurretik doa. Gizartean ez da alderdien artean gertatu den arrakala edo pitzadurarik. Hala ere, une batez arrakala hori gizartera lerratuko ote zen beldur izan gara. Zorionez, gizartea elkartuago bizi da. Itxaropen horrekin segitzen dugu lanean gizarte eragileek. BAKi gizartearen jarrera hori oso lagungarri zaio alderdiei elkarrizketa saiakera berriak exijitzeko. Guri alderdiak horretaz jabetzea gustatuko litzaiguke eta orain arte baino ausartagoak izan daitezen, pausu hori emateko.

Artean nola ikusten duzu ETAren jarduera eta euskal gatazka delakoa?
Nik ETAren jarduera ez dut gatazka delako horretan sartzen, ETA arazo bat da. ETAren arazoa konpondu ondoren gatazka errazago konponduko genuke. Egoera askoz distentsoago litzateke bide berriak urratzeko.

Demagun oraingo gatazkaren parametroak gainditzen direla. Zer-nolako elkarbizitza aurreikusten diozu gizarte honi?
ETAren arazoa amaituta gatazka hobeto kudea genezake. Katalunian ere badute gatazka bat, baina ez dute ETAren arazorik. Boterean alternantzia izan da eta ez da inolako hondamendirik izan. Aitzitik, aldaketak freskura ekarri du elkarbizitzara eta politikara. Tira, ETA amaituta ere, hainbat auzitan gatazkak izango ditugu. Baina herri baten baitan »baldin eta denon artean gainditzen baditugu» gatazkak osasungarri izan daitezke.

Gatazkak gatazka, nola ikusten dituzu euskaraz eta gaztelaniaz bizi diren bi munduak? Euskararen auzia, alegia?
Alderdi konstituzionalistek ahalegin berezia egin beharko lukete euskara ez dadin ghettoko hizkuntza bihurtu. Aitzitik, euskara plaza eta kaleko hizkuntza bihurtu behar dugu. Baina politizatu gabe. Eta horretan euskaldunok ahalegin berezia egin behar dugu ez dakitenei euskara erakargarri izan dakien. Halaber, euskara ez dakitenek, gutxienez, euskara aintzakotzat hartu beharko lukete. Euskara guztiona da, lanabes ederra eta beharrezkoa euskaldun sentitzeko.


Azkenak
2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


Ernaik Berriozarren egingo du Gazte Topagunea, apirilaren 17tik 20ra

Berriozarren (Nafarroa) egingo da Gazteon eskutik lelopean, antolakundearen ustez gero eta gazte gehiagok egiten dutelako bat independentziaren aldeko borrokarekin. Topagunea "ekimen soil bat" baino gehiago dela aldarrikatu dute: "Euskal Herriko txoko... [+]


Larunbatean hiru bahitu askatuko dituela baieztatu du azkenean Hamasek

Su-etena hausteko arriskua erreala izan bada ere aste guztian zehar, adostasun batera iristeko bidean dira bi aldeak: bahitu gehiago askatuko lituzke Hamasek, laguntza Gazara sarrarazteko bidea ez oztopatzeko "promesa" egin duelako Israelek. Arabiar Ligako herriek... [+]


Atzoko filosofoen oraina hausnartuz

Epistemologia, edo ezagutzaren teoria, filosofiaren arlo nagusietako bat da, eta historian zehar garrantzizko eztabaidak izan dira gure ezagutzaren mugen eta oinarrien inguruan. Honen baitan bi korriente indartsu topatzen dira, ezagutzara iristeko bide ezberdinak proposatzen... [+]


“Torturak gauzatzeko baldintzek bere horretan jarraitzen dute”, Askek salatu duenez

Torturaren kontrako eguna baliatuz, Aske antolakundeak prentsaurrekoa egin du Bilboko Justizia Jauregian. Gaur egun ere tortura gauzatzeko baldintzek bere horretan jarraitzen dutela salatu dute.


AHTrako desjabetze mehatxuen aurrean Aralar zulatzeari alternatibak daudela gogorarazi dute ekologistek

Nafarroa eta Ezkio-Itsaso lotuko lituzkeen alternatibak Aralar barnean 22 kilometroko tunel bat zulatzea suposatuko luke, eta 1.300 milioi euroko kostua izango luke. Lotura hau igaroko litzatekeen herri ugarietako udalek nahiz bizilagunek, ordea, lanei ekiteko eduki beharreko... [+]


Raimundo El Canastero taldearen aurkako epaiketa atzeratu dute, akusazio larriagoak egotzita

Asteazkenean izan behar zuen epaiketa dataz aldatu dute Lizarrako alkateak azken momentuan jarritako helegite baten ondorioz. Orain taldeari "gorrotoa sustatzea" ere egozten zaio eta lau urterainoko kartzela-zigor arriskua dute kideek. 


Eguneraketa berriak daude