Duela urtebete eta lau hilabete, otsailaren 20an, hasi zen Iñaki Uriaren sufrikarioa, Guardia Zibilak Egunkaria itxi eta euskal kulturaren esparruko beste hamar pertsona atxilotu zituenean. Inkomunikazioko lehen bost egunak iragan ondoren Inma Gomila, Luis Goya, Martxelo Otamendi eta Fermin Lazkano baldintzapeko askatasunean utzi zituzten. Handik hilabetera Pello Zubiria atera zen eta aste batzuk geroago Txema Auzmendi eta Joan Mari Torrealdai. Atxilotu eta zortzi hilabetera atera zen espetxetik Xabier Oleaga. Denak bermepean atera dira.

Operazio hartan atxilotuetatik Xabier Alegria eta Iñaki Uria, «Egunkaria SA»ko kontseilari ordezkaria geratzen dira kartzelan. Xabier Alegriari iragan azaroan Juan del Olmo epaileak 50.000 euroko bermea jarri zion, baina ez zuen ordaindu Udalbiltzako auzia medio baldintzarik gabeko kartzela zuelako.

Iñaki Uriari, aldiz, bermearen atea ez zaio zabaldu iragan apirilaren 26ra arte: egun horretan, Auzitegi Nazionaleko Zigor Arloko 1. Salak 600.000 euroko bermea eta egunero poliziaren aurrean agertu beharreko baldintzak jarri zizkion bere askatasunari. Uriak eta bere abokatuek, aldiz, ate baino zerraila berritzat jo zuten berria, eta euskal kultura eta gizarteko eragile gehienak ere bat etorri ziren uste horrekin. Protestaren oihartzuna ez da gelditu harrezkero eta maila instituzionalera ere iritsi da: joan den astean bertan, Eusko Legebiltzarrak Uria aske uzteko eskatu zuen, horretarako behar diren neurri gauzagarriak har daitezen eskatuz. Lehenago Zarauzko Udalak bertako herritarra den Uriaren aldeko antzerako ekimena bideratu zuen, eta laster berdin egingo dute Gipuzkoako Batzar Nagusiek.

Ahots asko dira isilik direnak, ordea, eremu askotakoak: «Justizia bere bidea egiten ari dela» entzun daiteke horietan. ARGIAk prentsaren esparruko zenbait egunkaritako goi kargutara jo du; oro har, Egunkaria auzian Estatuaren bertsioa zalantzan jarri ez dutenengana jo da, kasu honi buruzko beren iritzia interesgarri izango zelakoan. Bagenekien gaitza izango zela guretzat, eta hala izan da. Inortxok ez du ezer esan nahi, baina telefonoz izandako hizketaldietakoren batean, gu «biktima mota batekin bakarrik gogoratzen garela» adierazi zaigu eta haiek «jasandakoen aurrean isilik egoten garela» leporatu zaigu. «Gu» nor den eta «haiek» nor zehazteke geratu zaigu, baina eskuarki, komunikabide estatalistek euskal prentsa eta euskal kulturaren munduaz duten ikusmoldearen adierazle izan daiteke pasadizoa.


Iñaki Uriaren askatasun eskaeren unea bere hirugarren zikloan dago gaur egun. Aurreko orrialdeko koadroan laburbiltzen da eskaera hauen kronologia. Orain, ikusi beharko da hirugarren saiakera hori zertan geratzen den. Pertsona bat espetxeratzen dutenean, abokatuak bere askatasun eskaera egin diezaioke auziaren instrukzioa daraman epaileari. Honek ezezkoa ematen badu, abokatuak erreforma helegitea aurkezten dio eta epaileak berak erabakitzen du onartu ala ez. Onartu ezean, apelazio helegitearen txanda dator, eta hau instrukzioa daraman salaz aparteko beste sala batek aztertu behar du, kasu honetan Auzitegi Nazionaleko Zigor Arloko 1. Salak; ohikoan hiru epailek aztertzen dute apelazioa onartu ala ez. Iñakiren kasuan, lehenengo apelazioan atzera bota zen baldintzapeko askatasun eskaera eta bigarren apelazioan 600.000 euroko bermea eskatu zen. Hirugarren zikloa ekainaren hasieran abiatu da: Del Olmo epaileari egin zaio askatasun eskaera eta honek erabaki behar du orain. 600.000 milioiko bermea jarri izana, aske ez uzteko neurri gisa interpretatu da argi eta garbi, baina hurrengo eskaerarako bermea jaisteko atea zabalik gera zitekeela ere bai. Auzitegi Nazionalean nagusiki hiru argudioren bueltan ukatu zaio askatasuna Uriari. Lehenik, Egunkaria auziaren ikerketarako arriskutsua izan daitekeela bere askatasuna; bigarrenik, askatasunean berriz delitu berberak egin ditzakeela; eta hirugarrenik, berari egozten zaizkion salaketekin sei urtetik gorako espetxe zigorra dagokiola eta, beraz, ihes egiteko arriskua dagoela.

Orain egindako askatasun eskari honetan, Uriaren defentsak ihes egiteko arriskurik ez dagoela argudiatzen du eta horretarako argudio ugari eskaintzen du: zigortuta ere, legokiokeen zigorra, sei urtetik beherakoa litzateke; balizko zigor handiagoarekin Entzutegi Nazionalak aske utzi ditu pertsona asko; Uriak ez du alde egin nahi, eta epaiketan bertan, bai bera bai Egunkariaren proiektuari egindako salaketekiko errugabea dela frogatu nahi du; eta, azkenik, Uria oso sustraituta dago sozialki eta jende esanguratsu askok bermatu du ez duela ihes egingo.

Del Olmo epaileak kaskagogor eta asto ospea du, eta presiorik onartzen ez duen horietakoa ei da, baina oraingoan arrazoi objektibo gutxiago dauzka Uria espetxean mantentzeko. Besteak beste, Egunkaria S.A. eta Egunkaria Sortzenen arduradunek, epailea beraren enkarguz, likidazioak bideratzen eta bukatzen ari dira eta, beraz, «delitu berean» erortzeko arrazoirik ez da izango. Eta Del Olmok berak askatasuna ukatuko balio, ez litzateke ulertzekoa apelazioan (bi, hiru, lau... hilabetera), 2. Salak ez atera ahal izateko moduko bermerik jartzea.

Bada esperantzarako arrazorik, beraz, baina ezin da ahaztu Auzitegi Nazionalaren izaera berezia eta orain arte epaileak Uriarengan deskargatu duela auziaren indar sinboliko osoa. Egunkaria itxi zuteneko egun latzen zurrunbiloan, abokatu batek ARGIAkooi esandako hitzak ere gogoan hartzekoak dira: «Ez bilatu logikarik Auzitegi Nazionalean».