Iaz, Iparraldeko hainbat ikaslek Hegoaldean egin zuen selektibitatea lehen aldiz. Horri esker, Hego Euskal Herriko unibertsitateetara sartzeko modua izan zuten. Lehenago ere bazeukaten aukera hori, noski, baina bihurgune gehiegi zuen bidean ibilita. Edozein ikasle atzerritarrek egin beharreko bidea, alegia: UNEDek »Espainiako Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionala» Parisen daukan egoitzara joan, eta gaztelaniazko azterketa bat gainditu han. Jauzi handia kilometroetan neurtuta, eta askoz handiagoa hizkuntzari dagokionez. Ez da harritzekoa azterketa hura egitera inor gutxi ausartzea.

Horrek etena zekarkien ikasle-bizitza guztia euskaraz egindakoei. Hegoaldeko unibertsitateetarako bidea de facto itxita zegoen eta Frantziak erdara beste alternatibarik ez zuen »ez du» eskaintzen. Azkenik, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren eta UNEDen arteko akordioak bide bat ireki zuen: azterketak Hegoaldean eta euskaraz. Iaz izan zen lehen saioa. "Hamabi ikasle etorri ziren eta zortzik gainditu zuten azterketa", azaldu du Anjeles Iztueta EAEko Hezkuntza sailburuak.

Alabaina, iaz espainiar selektibitatea gainditu zuten horietatik, guztiek ez zuten Bidasoaz bestaldeko unibertsitate batean karrera hasterik izan, talka egin zutelako bidean duten beste oztopoaren aurka: Frantziako bac azterketa, baxoa euskaldunontzat. Data bertsuetan azterketa biei aurre egin beharra da, hain justu, aurten Portugaletetik igaroko diren Iparraldeko 32 ikasleetatik hamabi baino ez etorri izana ekainean. "Egia esan, hamazortzi egon dira matrikula eginda, baina hamabi besterik ez dira agertu", diosku Patri Urkizuk. Bera da azterketak itzultzen dituen taldeko arduraduna. Zuzentzaileek Madrilen zuzenduko dituzten azterketek gaztelaniaz behar dute, balio ofiziala izango badute behintzat. Horregatik, joan-etorriko itzulpena egin behar da. Lehenik, Madrilgo UNEDek bidaltzen dituen azterketak euskaratu, eta ondoren, Iparraldekoen erantzunak gaztelaniara eraman.


Ekainaren 2an eta 3an izan ziren Portugaleten Bernat Etxepare ikastolako hamabi ikasleak »Iparraldean Batxilergoa euskaraz egiteko aukera eskaintzen duen ikastetxe bakarra da Baionakoa». Batzuk pozago ageri ziren besteak baino. Orobat, letren alorrekoak espainiar egitarauari egokitzeko zailtasun gehiago eduki izana salatu zuten, Ihintza Erremundeguy baionarrak esaterako: "Han ez da matematika hartzen azken urtean, eta gaur azterketan eduki dugu. Historian ere ez da programa berdina izan: Espainiaren historia sartu dute, eta guk ez dugu batere landu".

Zientzietako nahiz letretako, guztiek azpimarratu zuten gaztelaniazko azterketaren zailtasuna. "Ez nekien sintaxia bazela selektibitatean", zioskun Aizane Pimienta kanboarrak, "eta ez dut batere landu". Baxoan gaztelaniako proba dagoen arren, "gaztelaniazko gramatika ez dugu biziki ontsa menperatzen", zioen Baigorriko Patxi Bidartek. Ordainetan-edo, frantses azterketa ere bazen, zeharo erraza guztien aburuz. Espainiako selektibitateari Frantziako baxoari baino samurragoa iritzi zioten. Hori bai, ikasgaietako berezitasunak ikasteko oso denbora gutxirekin, eta etxetik urrun samar. Portugalete ez da Paris, baina bertatik bertara ere ez dagoz.