Gernikako bonbardaketatik bakerantz
Gernikako Bakearen Museoa hiribilduko Udalak sortu zuen 1998an. Iratxe Momoitio zuzendariak eman digu haren jaiotzaren berri: «Gernika ezagutzera zetozen askok 37ko bonbardaketarenganako jakin-mina agertzen zuten. Hori dela eta, 1998 aurretik erakusketa bereziak egiten ziren udan. Azkenik, epaitegi zaharraren eraikina hustu eta Udalaren eskuetara igaro zenean, bertan Gernikako historiari buruzko erakusketa finkoa ipintzea erabaki zen».
Handik urtebetera, museoaren izaera aldatu egin zen. Gernikaren esanahi sinbolikoaz jabetuta, herriari begirako museoa unibertsalago bihurtzea erabaki eta orain museoaren kudeaketaz arduratzen den Gernikako Bakearen Museoa Fundazioa sortu zen. «Hasieran 1937ko bonbardaketa zen ardatz nagusia», gogoratu du Momoitiok; «gaur, aldiz, museoak helburu zabalagoa dauka. Alegia, bakea».
Iaz, museoak aldaketak nozitu zituen itxuran zein ariman. Ordura arte «oso tradizionala» zen, Momoitioren berbak erabiltzearren. «Horma zuriak, testudun panelak nongura…». Orain, museoak oso era desberdinetan apaindutako gelak ditu, eta bonbardaketa ez da dagoeneko gai nagusia.
«Bisitaldiak hiru galderei erantzun gura dio», azaldu digu Momoitiok: «Zer da bakea? Zer gertatu zen Gernikan bakerik ez zegoen une batean? Eta, hirugarrenik, zertan da bakea munduan gaur egun?». Horiei erantzuna eman guran, gernikar museo gazteak objektuetan baino sentimendu eta ideietan oinarria daukan ibilbidea eskaintzen du. Lehen areto bietan, Historian zehar bakeak izan dituen hainbat definizio azaltzen dira. Badira panel batzuk, «baina ez dute letra gehiegirik», ohartarazi du zuzendariak.
Hurrengo urratsa ikus-entzunezko emanaldia da. «Bi ditugu museoan, eta biak indar handikoak». Lehenbizikoak, hain zuzen, ibilbideko bigarren galderari erantzuna eman nahi dio. 1937ko gernikar egongela baten irudikapena da, eta bertan andrazko baten ahotsa entzun daiteke. Emakumeak bere bizitzaren berri emango digu, eta baita bonbardaketa lazgarria zelan bizi izan zuen ere. Segundo batzuetan, irudiek eta zaratak bonbardaketaren unera eramango dute bisitaria.
Bisitak aurrera egiten du. Gernika eta Alemaniaren arteko berradiskidetzetik abiatuta, munduan izandako hainbat bake prozesuk hartuko dute protagonismoa: Hegoafrika, Ipar Irlanda… Haraxeago, Picassoren Guernica gogoangarria erabiltzen da giza eskubideez hitz egiteko, eta azkenik euskal gatazkaren nondik norakoak agertzen zaizkigu. Honezkero, hirugarren galderaren erantzuna ere emanda dago.
Iaz, birmoldaketa burutu ondoko lehen urtean, 15.000 lagun hartu zituen Gernikako Bakearen Museoak. Kopuru txikia delakoan-edo, Momoitiok zenbait ohar egin dizkigu: «Museoa ezezaguna da oraindik, eta gainera, Gernikako gainerakoetan ez bezala, sarrera ordaindu behar da». Bisitari arruntek launa euro ordaindu behar dute, eta jubilatuek, ikasleek, langabetuek eta kide askoko familiek, bina.
87 urte bete dira ostiral honetan, 1937ko apirilaren 26an abiazio faxistak Gernika bonbardatu eta sarraskitu zuenetik. Urtero legez ekitaldi andana antolatu dute erakunde eta eragile sozialek. Tartean, pasealekuan eta Astra fabrikan dauden sirenak martxan jartzea.
Gernikako bonbardaketatik harago, Alemanian apenas daukate Kondor Legioak 1936ko Gerran herritarrak sarraskitzen izandako parte hartzearen berri. Carmela Negrete kazetariak kontatu du oroimen falta hori Contexto aldizkarian. Halako zorrak kitatu gabe, nola saihestuko dugu gaur... [+]
Gernikan 1937ko bonbardaketa gogoratzeko ekitaldiak egin dituzte, eta ika-mika sortu da Espainiako Gobernuko Bolaños ministroak egindako adierazpenen ondotik: "Ohore bat da hemen egotea, bonbardaketarekin eraso zuten Errepublikako Gobernu legitimoa... [+]
Sarraskiaren urteurrenaren bezperan, apirilaren 25ean, Igor Meltxor kazetariak 'Cabacas' liburua aurkeztuko du Astran. Elai Txiki aretoan, bestalde, Iñaki Berazadi kazetariak hautatu dituen Gerra Zibileko irudien erakusketa ikusgai dago.
Ahaztuen Oroimena 1936 elkarteak eman du argitara Munitibar 1937/04/26: Aire-eraso baten kronika liburua eta igandean aurkeztuko dute jendaurrean. 1937ko apirilaren 26an Kondor Legioak Munitibarren aterpetuta zeuden herritarrei eraso egin zien. Egun bereko arratsaldean, Gernikan... [+]
Astelehenean hil da, Gernikan, udaleko iturriek baieztatu dutenez. 14 urte zituen bere herria bonbardatu zutenean, eta aterpe batean babestu behar izan zuen. El chico de Guernica liburuan kontatu zuen bizitakoa.
Emilio Aperribai 8 hilabeteko haurra zen Gernika bonbardatu zutenean. Amak besotan Lumoko baserri batera eramanik, bizirik ateratzea lortu zuen. Berak eta alaba Monikak gutun bat idatzi zioten iaz Espainiako Gobernuari eta Urkullu lehendakariaren bidez helarazi. Bertan,... [+]
Gernikako Udalak eta herriko elkarteek, apirilaren 26tik hasi eta hainbat egunez ekitaldi ugari antolatu dituzte duela 85 urteko sarraskia gogoratzeko.
Gernikako bonbardaketaren 85. urteurrena gogoratzeko ekitaldien baitan, Gernika-Lumoko Sarek memoriaren ibilbidea osatu du eta larunbatean egingo dute, Gernikatik Bermeora preso errepublikarrek berreraikitako trenbidea jarraituz.
Apirilaren 26an Gernikako bonbardaketaren 85. urteurrena izanik, gerraren aurkako elkarretaratzeak egingo dira Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Baliteke zenbait herrik ere deialdi propioak egitea.
Gernika bonbardatu zuten egun berean, apirilaren 26an egin zuen bere lehen adierazpen publikoa Gernika Batzordeak duela 45 urte. 1937ko sarraskiaren oroimena mantentzeko tresna garrantzitsu bilakatu da ordutik. Bideoa egiten ari dira eta aurrerapen bat aurkeztu dute urteurrena... [+]
Sigfrido Koch Bengoechearen senideek Donostiako San Telmo Museoari emandako argazki bildumetan, orain arte sekula argirik ikusi gabeko argazkiak daude. 1936ko Gerraren krudela suma liteke hildako gorputzetan, hegazkinen eta misilen orden perfektuan, eta kiskalitako eraikinen... [+]