450 milioi herritar deituta daude Europako Parlamenturako hauteskundeetan botoa ematera. Europako Batasuneko (EB) 25 estatuetan 732 diputatu aukeratuko dituzte parlamentu berria osatzeko. Diputatu horietako 54 Espainiako Estatukoak izango dira, orain arte 64 zirelarik. Frantziako Estatukoak, berriz, 78 diputatu izango dira datorren igandetik aurrera, orain artekoak 86 izan direlarik. EB 15 estatukidek osatua izatetik 25 estatukidek osatua izatera pasatzeak ekarri du diputatu kopuruaren gutxitze hau. Bi estatu hauetako ordezkariak 18 gutxiago izango dira hartara. Hautes-barruti kopurua ezderdina da bi estatuetan, ordea: Espainian bakarra dago eta Frantzian zortzi daude.

Europako Parlamentua erakunde oso urrutikoa da hautesleentzako. Europako konstituzioa proiektua edo zirriborro bat baino ez da oraingoz. Europarako eredu ekonomiko neoliberala defendatzen duten alderdiak »ñabardurarik ñabardura eta oro har» konstituzio honen zirriborroaren aldekoak dira. Gaineratiko alderdien barruan, ezkerrekoak edo eskuinekoak izan, hainbat arrazoi dela tarte, konstituzio honen aldeko edo aurkako eztabaidak daude. Finean, konstituzioari buruzko eztabaida herritarrengandik oso urrun geratzen da.

Europako hauteskundeek ez dute beste hauteskundeek sorrarazten duten interes bera euskal herritarrengan. Oraingo Europa, Estatuen Europa da, estatu bakoitza izar batez sinbolizatua izaki. Bost urtetan behin, hauteskundeak iritsitakoan, euskal herritarrek »herritar abertzaleek, bereziki» Europan izar bat izatea aldarrikatzen dute. Hots, EBn herri gisa ezagutua izatea edota estatua osatzeko autodeterminazio eskubidea onartu dadila.

Europaren eraikuntzan bi joera nagusi daude egun: Estatuen Europa eta Herrien Europa osatu nahi dutenenak. Bigarren hauen ustez, EBren ideia herrien eskubideen defentsan oinarritua sortu zen. Estatuek berriz, »Alemania, Italia, Bretainia Handia, Frantzia, Espainia eta abar» Estatuen Europa hobesten dute, eta egiteko horretan ekonomia dute funtsezko faktorea. Europa ekonomiko indartsu bat dute helburu. Horretarako ez omen da lege sozialen beharrik, ekonomiak ondo funtzionatzea baizik. Artean, estatuek ekonomiaren publikotasuna bermatu behar duten arren, ekonomiaren pribatutasuna gero eta zabalduagoa dago, multinazionalak izaki estatuen arerio zuzenak.


Frantziako nahiz Espainiako alderdi kudeatzaile nagusiak Europan PP eta UMP alderdi eskuin demokristauak nahiz PSOE eta PS sozialdemokratak dira. Lauak eredu ekonomiko neoliberalaren bultzatzaileak. UMPk eta PSk 21 eta 18 eserleku ordezkatzen dituzte, hurrenez hurren. Ez dirudi euren ordezkaritza asko aldatuko denik. Edonola ere, ezker aldeko gainerako alderdiek nola Berdeek osatutako koalizioek Espainiako Estatukoek baino eserleku gehiago ordezkatu dute orain arte. Espainian, PPren hautagai burua Jaime Mayor Oreja da. Inkesten arabera »La Razón eta El Mundo egunkariek egindakoak», 1999ko hauteskundeekiko emaitzekin alderatuz, PPren aldeko botoen portzentajeak behera egingo du doi-doi eta bost eserleku galduko ditu. 27 eserleku izatetik 22 izatera pasa liteke. PSOEren hautagai nagusia Josep Borrell da. PSOEk aurreko hauteskundeekiko lau puntu irabaziko lituzke, eta diputatu kopuru bertsua lortu lezake. 24tik 25era pasa liteke. Inkestek diotena beteko balitz, berdinketa emango litzateke Espainiako Estatuko alderdi nagusien arteko lehian. Estatuko ereduaren auziari begira, PP eta PSOEren artean dagoen lehiak berdinketa mugagabean segituko luke, antza.

Nolanahi ere, hauteskunde hauetako emaitzek PSOEk »PPren politikatik aldentzeko» indar nahiko duen argitu beharko lukete. Lehenik eta behin, PSOEk Alderdien Legea deuseztatzeko benetako gogoa eta sendotasuna duen argitzeko. Testuinguru horretan, nazioarte mailako terrorismoa eragiten ari da Europaren eraikuntzan. Europan Euskal Herriko indarkeria nazioarteko fenomeno terroristarekin nahasi dute dagoeneko. Areago, Europarako eredu sozial arautu bat aldarrikatzen duten sektoreak Europaren eraikuntzaren aurkako erresistentzia sustatzeaz eta politika erasokor bat praktikatzeaz akusatuak izaten dira estatu nagusietako agintarien aldetik. Europaren eraikuntza ekonomia indartsu batean finkatzeaz gain, estatu hauetako botereek segurtasunezko neurri estuen bitartez osatu nahi dute Europa. Euskal Herriaren auziaren testuinguruan, Euroaginduaren adibidea dago. Espainiak Segi erakundeko hiru euskal herritarren aurkako estradizio eskaera ezagutu da azken aste hauetan. Baltasar Garzon epaileak bideratua eta gauzatu gabe geratu dena Frantziako justiziak atzera bota duelako.


Galeusca-Europako Herriak hautagai-zerrendan EAJ, CiU eta BNG alderdietako kideak doaz. EAJ da euskal ordezkaria. EAJ aurreko hauteskundeetan EA, ERC eta Unio Mallorquirekin batera aurkeztu zen eta bi eserleku bete zituen, Josu Ortuondo eta Gorka Knör diputatuak izaki. Azken hau ERCko Miquel Mayolekin erdizka kudeatua. Galeusca koalizioa lau eserleku lortuko dituelakoan dago. Koalizio honetako alderdiek estatuak ahultzen ari direla diote. Estaturik gabeko nazioentzako toki gehiago eskatzen dute, Europa Federala proposatuz. Herrien Europa hautagai-zerrenda EA, ERC, CHA (Chunta Aragonesista) eta PSAko (Andaluziako Alderdi Sozialista) kideek osatuta dago. Bernat Joan zerrendaburua diputatutzat jotzen dute. Bigarren lekuan doan EAko Mikel Irujo hautatua izatea espero dute halaber. Herrien Europa koalizioaren esanetan, Galeuscak ez bezala, berauek autodeterminazio eskubidearen aldeko defentsa irmoa egiten dute Europan. Aralar-Euskal Herria Europan Bai da beste hautagai-zerrenda bat. Esquerra Valenciana ere alderdi honekin doa. Herrien Europaren zerrendan ez joateko arrazoietako bat Chunta Aragonistako buruzagia Jose Antonio Labordeta berean egotea da. Aralarren ustez, hau autodeterminazioaren aurkakoa da. Patxi Zabaleta zerrenda buruaren ustez, Aralarren zerrenda ezker abertzaleko aukera politiko eta independentista bakarra da, HZk ez baitu ideologia zehatzik. Ezker Batuarena da beste aukera bat euskal herritarrentzat. IUren zerrenda barruan doa beste sei alderdirekin batera. «Zure ahotsa Europara daramagu» da euren leloa eta orain dituen bost eserlekuei eustea espero dute.

Herritarren Zerrenda (HZ) da beste aukera bat. Marije Fullaondo zerrenda burua zen, baina Espainiako Auzitegi Gorenak lehenik eta Auzitegi Konstituzionalak ondoren legez kanpokotzat jo dute. PPk nahiz PSOEk auzitegietara eraman dute Batasunaren ordezko hautagai-zerrenda dela argudiatuz. Paradoxikoki, HZ legezko aukera da Frantzian. Izen bereko aukera, hauteskunde berberetan, baina legezkoa estatu batean eta legez kanpokoa bestean. «Euskal herria libre, muga gabeko Europan» da HZren leloa. Hegoaldeko HZk Iparraldeko HZren boto zerrendarekin bozkatzera deitu du dagoeneko. Mirentxu Lako da Marije Fullaondo zerrenda buruaren ordezkoa. Azken honen iritziz, HZri boto ematea aukera ezkertiar eta abertzale bati ematea baino gehiago da. Euskal Herriaren eta demokraziaren alde egiteko botoa omen da. HZk »ezker abertzalearen aukera den aldetik», aurreko hauteskundeetan esparru hori ordezkatu zuen EHren (Euskal Herritarrok) boto kopurua izanen du erreferente gisa. Koldo Gorostiaga Batasuneko kidea izan da Europako Parlamentuan EHren ordezkaria. EHk 300.000 boz inguru lortu zituen orduan. Boto baliogabetu honek ez du Europan eserlekurik izanen ordea. Uneon, AuBk udal eta Foru hauteskundeetan bizi izan zuen egoera aurrikusten zaio HZri. EA, Batasuna, Aralar, Batzarre, ANV-EAE eta Zutik-ek HZren botopaperak zenbatzeko ardura adierazi dute. Halaber, boto baliogabetuaren aurkako ekimenak burutzeko borondatea agertu dute sei alderdi hauek.