Sestaoko La Navaleko langileen azken asteotako mobilizazioek gogora ekarri dizkigute garai bateko Euskalduna ontziolako langileek duela hogei urte Bilboko hirigunean bertan egindakoak. Langileen eta gizartearen mobilizazio haiek, tiragomak eta eskuz egindako bestelako tramankuluak erabiliz nahiz suzko barrikadak jarriz gauzatzen ziren. Eta berriro errepikatzen ari dira helburu berarekin: lanpostuei eta ontziolari berari, hau da, langileen produkzio zentroari eustea.

Poliziak ontziolara sartuta izan zuen jarrera bortitzaren ondorioz, zauritutako langile ugari eta hildako bat izan zen. Garai bateko Euskaldunako langileen mobilizazioek ez zuten lortu ontziola ez ixtea. Euskalduna ontziola historiko haren lurretan orain tranbia moderno bat dabil, eta musika eta dantzaren jauregi bat eraiki dute, itsas museoa, Sheraton hotela, luxuzko etxebizitza multzo bat eta Bilboko Arenaleraino iristen den pasealeku osagarria. Aisialdirako espazio handi bat ere bukatzen ari dira.

Sestaoko La Navaleko langileek lortuko ote dute mobilizazioekin gaurko beraien lanpostuei eustea eta ontziola ez ixtea? Galdera horrek ez du erantzunik, oraingoz. Horregatik, Euskalduna ontziolan gertatu zenaren itzala dabil La Navaleko langileen, haien familien eta euskal ontzigintza sektorearen, »batez ere ontzigintza sektore publikoari esker bizi diren ehunka enpresa lagungarriren» atzetik. Hitzarmen kolektiboko negoziazioaren bukaerara iristea eta ontziren bat eraikitzea lortzen bada ere, La Navalen etorkizuna dudakoa izango da datozen urteetan.


Langileen azken asteotako mobilizazio gero eta bortitzagoek agerian jarri dute ontziolaren arazo nagusia: lan-kargarik eza. Bilboko itsasadarreko itsasontziak eraikitzeko arrapalak ikusi besterik ez dago. Huts-hutsik. Ez dago ez ontzirik eta ez dragarik. Egia da. Egia da azken hiru urteetan La Naval barruan hartzen duen Izar taldeak okupazio handia izan duela (2003. urtean %88koa). Aurten, 2004an, okupazio maila pixka bat jaitsiko da. Hori dela-eta, enplegu murrizketa egiteko espedienteren bat edo beste negoziatu da zenbait ontzioletan. Alabaina, tartean beste arazo bat dago: hitzarmen kolektiboaren negoziazioa.

La Naval enpresa publikoa da, garai bateko Astilleros Españoles (AESA) zen Izar taldekoa. Eta Industria Parte Hartzeetako Espainiako Elkartearen (SEPI) menpe dago. Gaur egun 1.200etik gora zuzeneko lanpostu ditu, eta horiei enpresa lagungarrietako lanpostuak gehitu behar zaizkie. Azken urteetan inbertsio handiak egin dira bertako instalazioak modernizatzeko eta lehen egin ezin zituen ontzigintza lanak egin ahal izateko. 1984tik hasita, poliki-poliki plantilla murriztuz joan da. Eta 1984an 3.400 lanpostu izatetik gaur egun 1.200 eta gutxi batzuk izatera iritsi da. Izar taldeak 30 milioi euro pasatxoko galerekin bukatu zuen 2003. urtea, baina galera hori 2002koa baino lau aldiz txikiagoa izan zen (120 milioitik gora euro galdu zituen 2002an).

La Naval, Izar taldeko gainontzeko ontzigintza sektoreko enpresak bezala, korearren eta japoniarren lehiaren mehatxupean dago, eta gero eta eskabide gutxiago jasotzen ditu. Alarmak piztu dira. Eta testuinguru horretan gauzatzen ari da hitzarmen kolektiboaren negoziazioa, orain dela urtebete hasi eta oraindik bukatu gabe dagoena. Gainera, badirudi Izar taldeko zuzendaritzak hitzarmen kolektiboaren negoziazioan langileei xantaia egiteko aukera baliatu nahi duela.

Izan ere, Izarreko zuzendaritzak 130.000 tona gordetzeko ahalmena duen gasontzi bat eraikitzea proposatu die euskal sindikatuei zenbait gizarte eta lan eskubide galtzearen truk. Hauexek lirateke sindikatuek onartu beharrekoak: soldatak murriztea, lanaldia luzatzea, langileen mugikortasun funtzionala, asteburuetan lan egitea, ogitartekoa jateko denbora kentzea, eta abar. Dinamika berri hori ezartzeko, Izarrek aitzakiatzat erabiltzen ditu Korearen bidegabeko lehia eta langile korearren lan baldintzak. Sindikatuek eta langileek iraintzat jo dute jarrera hori, eta ez daude prest ez egoera hori jasateko, eta ez beraien lan eskubideei uko egiteko ere. Ontziolen etorkizunerako bermeak eskatzen dituzte.


Euskal ontzigintza sektoreak eta Espainiako Estatukoak, bai publikoak eta bai pribatuak, hainbat birmoldaketa ziklo izan ditu azken urteetan. Eta badirudi une honetan beste ziklo horietako baten atarian gaudela. Ziklorik garrantzitsuenak 1984an eta 1988an izan ziren. Garai hartan itxi zuten Euskalduna ontziola historikoa. Azken hogei urteetan, 1984tik 2003ra, Izar taldeak bere ontziola zibiletako 20.000 lanpostutik gora suntsitu ditu. Horiei ontziola militarretako beste 7.800etik gora lanpostu gehitu behar zaizkie, sektore horretan 13.571 lanpostu baitzeuden 1984. urtean eta 5.769 besterik ez 2002an.