Irakeko, Palestinako edo Afganistango manifestazioak telebistan ikustean beti salto egiten dit halako automatiko batek: hara, orain ere ez da emakumezkorik ageri. Bagdadeko kaferen bat grabatzen badute, prentsak hau edo bestea dioela-eta, edo telebistak Sadamen irudiak eman dituenean hiritarrek zer erreakzio izan duten erakusteko adibidez, gizonezkoak bakarrik ikusten dira edaritegian. Halakoetan, gizon horiei dagozkien emakumeak egunkariak non eta nola irakurtzen ote dituzten imajinatzen jartzen naiz, telebistan ikusitakoaz tertuliarik egiten ote duten... Emakume ikusezinen egunerokotasuna nolakoa ote den jakin nahi nuke. Izan ere, kalean ihesian bezala edo soilik plañidera modura azaltzen dira emakumezkoak hiri horietan.

Ba antzeko sentipena izan nuen sansebastianetan hemen bertako telebista ikustean, kantak dioenez munduan bakarra den hiri honen festetako hasiera eta bukaerako ekitaldiei begira. Oholtza gainean ageri ziren Javier Gurruchagak »Orquesta Mondragonekoak» bere aitaren aitzakian hain ondo parodiatu izan zituen donostiar koxkeroak. Festaren zioari buruz ezer ez dakienari irudi horiek erakutsi eta atera zitzakeen ondorio bat edo bi, adibidez, danborrariak aukeratzeko castingean tripazorroa izatea eta purua erretzen jakitea baloratzen zutela. Hortik aurrera ikusle birjinak galdetuko luke inuzenteki: eta non daude emakumeak? Egon, egon behar zuten ale bat edo beste oholtza gainean, gainerako danborraden ordezkarien artean. Ikusi, apenas ikusi genituen telebistaz.

Eta hau, juxtu hedabideetan behin eta berriz errepikatu den bitartean hogeita bosgarrenez aterako zela lehen danborrada mistoa, Kresalakoa. Egia esan, Irun eta Hondarribiko alardeen atarramendua ikusita, bazen ospatzekoa eta haizatzekoa Kresalakoek 1979an emandako pausoa. Garai hartako guruen igarkizun apokaliptikoek kale egin zuten, emakumea danborra jotzen hasten bazen hori danborradaren amaiera izango zela esatean. Harrez gero ia urtero sortu dira danborrada berriak eta ia denek sarbidea eman diote emakumeari. Horregatik, are eta nabarmenago geratzen da kontraesana: nolatan bihurtzen dira oraindik ere ikusezinezkoak emakumeak Konstituzio plazako izadan eta arriadan? Zergatik ematen zaie babes ofiziala ekitaldi horiei? Zorionez, halako batean eta Pilar Miró tarteko, kendu zitzaion ofizialtasuna Gaztelubideko afari misoginoari, baina gauzak bere horretan trabatuta geratu dira harrez gero, eta erne egon ezean, atzerapausorako joerarekin. Horren adibide Txabarriren hankasartzea, afari horretara diputatu nagusi gisa joanez (barkamena eskatua du jada). Paradoxa are eta handiagoa gertatzen da kontuan izanez gero aurten Gehituri eman zaiola hiriko dominetako bat. Bejondeiela Gehitukoei, merezia zuten, besteak beste daramaten ibilbide inteligente horrengatik, baina horrelako operazio bat makillaje hutsa izan ez dadin, Donostiak, Udala aurretik dela, astindu beharra dauka sansebastianetako inertzia baztertzaile hori.



Azken batean, distantziak distantzia, Kabul, Gaza edo Bagdadeko emakumeen ikusezintasuna eta Donostiakoena ezpal berekoak dira. Ezpal berekoak diren bezala islamdar fundamentalisten irizpideak eta Espainiako Artzapezpikuen Batzarrak familiaren krisiaren aitzakian eman berri duen lezioa. Behingoz bat etorri naiz María San Gil bezalako baten adierazpenekin, esan duenean "minduta" sentitu dela gotzainen iritziekin. Izan ere, tarteka barregura ematen du apezpikuak beren buruen halako karikatura egiten ari direla ikusteak, eta azken batean, nola ez gaituzten konfesonarioan harrapatuko, hor konpon! Baina hurrena PP-ko zinegotziak dioen min hori berritu egiten zaio bati. Min anzestrala dago oinarrian, gure aurretik joandako belaunaldiek pairatu zutenaren oihartzuna dakarrena sentimentuen memoriatik. Baina minduta ez ezik, irainduta sentitzen zara, Eba galduaren alaba galdua izatera kondenatzen zaituztenean. Eta harri eta zur Elizaren baitan pastoral horrek merezi duen tamainako erreakzio zirt-zartekorik ez dela piztu ikustean. Non daude kristau aurrerakoiak?

Aspalditik pentsatu izan dut Elizak baduela garaia autokritika egiteko bere dotrinarekin munduan zehar zabaldu duen zorigaitz eta saminarengatik. "Euskaldun fededun" izan garen Herri honetan badakigu zerbait horretaz. Baina bistan denez, ez dago autokritikarako borondaterik. Kontzientziak bahituta izaten segitu nahi dute buruzagiek eta, aldi berean, beraiena ez omen den erreinuan ere ez dute aginteari jaregiteko asmo izpirik. Txadorra? Burka? Beloak? Mantelinak alkanforretatik atera beharrean daude oraindik Eliza honen menpeko emakumeak. Apur bat ikusezinago »ezdeusago» izan daitezen.