Kepa eta Adur Larrea: «EGAk teknika batzuetan trebatua izatea bermatzen du bakarrik»

  • Kepa Larreak ez du EGArik. Euskara irakasten eman ditu azken 20 urteak, gehienak azterketa famaturako ikasleak prestatzen. Adur Larrea ilobak, ordea, egungo gazteek bezala, bere garaian eskuratu zuen agiria. Idazle eta marrazkilari lanetan jarri dira biak eta euren esperientzian oinarrituta, Nola atera EGA (euskararik jakin gabe) liburua argitaratu dute. Gomendioak, pasadizoak eta hausnarketak bildu dituzte idazki ezin dibertigarriagoan.

2021eko uztailaren 27an
Kepa, zuk 20 urte daramatzazu euskara irakasten. Zer nola aldatu dira EGArekikoak?
Kepa Larrea: Lehen ez zegoen EGArik, beste agiri bat zegoen: Euskaltzaindiaren D titulua. Eusko Jaurlaritza sortu zenean, konpetentzia horiek euskal gobernuaren esku geratu ziren. Jaurlaritzak, ardura hartzeaz batera, Euskaltzaindiaren azterketaren eredua aldatu zuen. Aldaketa nabarmenena euskal kulturari erreferentzia ez egitea izan zen. Izan ere, ordura arte, Euskaltzaindiaren D titulurako, behintzat, euskal literaturaren berri eskatzen zitzaien ikasleei eta EGArekin hori desagertu zen. Gainera, garai batean, D titulua edo hasierako EGA ateratzea erronka bat zen. Gaur egun, espedientea betetzekoa da; 18 urterekin, batzuek gidatzeko baimena ateratzen duten moduan, beste batzuek EGA behar dute.


"Titulitisa"k mesede egiten al dio euskarari? Euskarak batzen bagaitu, EGAk urruntzen gaitu?
K.L.: Badirudi euskaldun mota bi daudela: tituludunak eta titulu gabeak. Euskaldun gehienak bigarren multzo horretan daude eta, agian, hori izan beharko litzateke egoerarik normalena. Egia da euskaldun berri askok EGA lortzen dutena, baina, gero ez dira gai euskaldun zaharrekin euskaraz hitz egiteko. Tituluak, beraz, ez du komunikazioa bermatzen. Are gehiago, tituluak ez du ziurtatzen, behin lortutakoan, tituludunak euskaraz egingo duenik. Agiriak gainera, ez du hizkuntza gaitasuna bermatzen; hala-holako maila baizik. EGAk zerbait bermatzekotan, teknika batzuetan trebatua izatea bermatuko luke. Izan ere, euskara gutxi jakinda, baina azterketan teknika menperatuta, azterketa gaindi daiteke. Alderantziz, zailagoa da.
Bestalde, tituluak, administrazioaren dokumentua den aldetik, bere jabeari halako autoritatea ematen dio, titulubakoak ez duena. Hau da, badirudi, tituluak pertsona nolabait janzten duela, baina, diotenez, prakek ez dute gizona egiten edo gonek, emakumea.

Gauzak hain gordin esanda, agian baten bat haserretuko zitzaizuen. Eusko Jaurlaritzatik deirik izan al duzue?
K.L.: Ez, ez dugu halakorik jaso. Agian pentsatzen ibiliko dira (kar, kar, kar). Gauzak gordinki esan ditugula? Bada bai, baina egia esan dugu, edo behintzat guk ikusten dugun egia. Kritika txarrik ez dugu eduki, areago, nik uste dut interes handiarekin jaso dela liburua.

Ez zara liburuko pasadizoko irakaslea bezala izango? Alegia, agiririk ez eta bere ikasleekin batera azterketa egitera joan zen irakasle hori bezala? Baduzu EGArik?
K.L.: Kar, kar, kar. Nik ez daukat EGArik, ezta ateratzeko asmorik ere! Adurrek EGA atera behar izan du, baina ni zaharragoa naizenez, Euskaltzaindiaren D titulua daukat. Horrekin moldatzen naiz.

Orduan... zertarako EGA?

K.L.: Hori da guk egiten dugun galdera. EGA kontra-naturako titulua da. Espainian adibidez, eskola amaitzean inork ez du frogatu behar gaztelera dakienik. Gauza bera gertatzen da herrialde gehienetan. Hemen ez, eskolako ikasketak ez dira nahikoak eta ikasleek frogatu behar dute euskara badakitela, nahiz eta D ereduan ikasi. Horrek, nik uste, arazo bat plazaratzen du. Guk ez dugu ezer asmatu, bakarrik hor dagoen egoera hori islatu dugu.

Interesgarria da liburuan egiten duzun gogoeta. Askok diote euskara beharrezkoa dela lana topatzeko. Zuk ordea, bestelakoa uste duzu: ezinezkoa da erdararik gabe beharra aurkitzea.
K.L.: Hori errealitatea da. Erdararik gabe ez dago lan egiterik. Euskaldunek lana topatzen dute erdaraz dakitelako; bestelako egoera pentsaezina litzateke. Horregatik harrigarria da »besterik ez esatearren» hainbatek aipatzen duten hori: erdaldunak Euskal Herrian diskriminatuta daudela. Eskaintza informatibo eta ludiko gehien-gehiena erdaraz jasotzen badugu, eredu guztiak erdaraz jasotzen baditugu, nekez oreka dezakete egoera hori egunkari batek eta telebista kate bakar batek. Egoera horren aurrean komunikabide gehienek euskaldunak baztertzen gaituzte.

Gogoeta nahikoa egin al dugu EGAri buruz?
Adur Larrea: Eztabaida hor dago, kalean dago. Komunikabideetan eta han-hemenka aurkitutako EGAri buruzko hainbat iritzi jaso ditugu liburuan. Alde horretatik, hausnarketa liburua ere izan daiteke gurea.

EGA prestatzeko liburuak aspergarriak izaten dira. Honek ez du bada, horren arrastorik.
A.L.: Bai, EGA prestatzea oso aspergarria da, azterketak eta azterketak behin eta berriz egin behar dira. Gu saiatu gara begiratzen zer dagoen azterketa horien atzean.
Diotenez, irakasle mota bi daude: txarrak eta onak. Irakasle txarrek irakatsi baino ez dute egiten; onak, irakasteaz gain, atseginak eta dibertigarriak dira. Gure ikuspuntua bestelakoa izan da: lehenengoz ondo pasatzea, eta bide batez, baten batek zerbait ikasi badu, askoz hobeto!

Egia esan, liburua hasi eta berehala ikasleak duen aurreneko asmo hori kareletik botatzeko gogoa izango du: hamarretik hiruk baino ez dutela gainditzen, kopiatzea ezinezkoa dela...
K.L.: Azterketa ez da Kale Nagusian barreneko paseo bat, ezta 2.000 pezeta ordaintzea ere. Horren atzean, prozesu luze eta nekagarri bat dago. Ikasleek jakinaren gainean joan beharko lukete. Ezin dute pentsatu euskaltegira etorri eta 100 orduko ikastarotxoa egitearekin EGA gaindituko dutenik. EGA eskuratu nahi badute, teknika batzuk menperatu behar dituzte eta horretan trebatu. Guk nahiago dugu egia esan, baina ez beldurra sartzeko, baizik eta egia zein den jakinda, ondorio guztiekin azterketa egiteko.

Hori bai, behin irakurrita, EGA munduan den azterketarik errazena dela dirudi.
A.L.: Nik ez dut uste misterio handirik duenik azterketak. Jendeak ez du obsesionatu behar. Azterketa bat da, atera nahi badute onena prestatzea da, eta ez badute ateratzen zorte txarra!

Liburua irakurtzea onena. Baina emazkiguzu 3 probak gainditzeko aholku garesti horietako bana.
K.L.: 1. Ezer jakin barik ere, hainbat galdera zuzen erantzun daiteke, kasualitatez. Denak txarto egitea, denak ondo egitea bezain zaila da, probabilitate kontua da.
2. EGA ateratzeko, ez da beharrezkoa dena bikain egitea. Nahikoa da erdiko puntuazioa titulua lortzeko.
3. Denok nahiko genuke formula magikoren bat, eta agian formula magikoa norberaren esku eta gogoan dago.

Aurrera begirako proiekturik? "Perfila zelan atera" izan daiteke zuen hurrengo best-sellerra...
K.L.: Ez dakigu zer egingo dugun. Ez genuen espero izan dugun erantzuna, gure asmoa 500 aleko liburu merkea ateratzea zen, lagunen artean banatzekoa. Baina gero konturatu gara errealitate bat islatu dugula, jendeak begi onez ikusi duela eta eztabaida piztua dela.


Azkenak
Elon Muskek bilatzen ditu Trumpen botoak AEBetako estatu giltzarrietan

Munduko gizon aberatsenetakoa den Elon Muskek bultzatzen du America Pac ekimen politikorako batzordea, The Guardian-ek jakinarazi duen arabera. Bere zeregina da AEBetako hainbat estatu giltzarritan Donald Trump-entzat botoak biltzea.


700 hildakotik gora Libanon eta Israelen lurreko erasoa gero eta gertuago

Israelek jarraitzen du Libanoko hegoaldeari eta Beiruteko hainbat auzori airez eraso egiten eta, nazioarteko eragileen deiak gero eta handiagoak badira ere, oraingoz ez da su-etenerako aukerarik ikusten.


2024-09-27 | Gedar
Palestinako Agintaritzak erresistentziaren kontra betetzen duen lana salatu dute berriz milizianoek

Palestinako Agintaritzaren segurtasun-indarrek rol aktiboa dute erresistentziako kideen kontra: jazarpena, lapurretak, boikotak eta abar aipatu dituzte, beste behin ere.


Anglosaxoi hitza arrazista da?

Nottinghameko Unibertsitateak Anglosaxoiei eta Vikingoei buruzko Ikasketak masterrari izena aldatu dio: Ingalaterrako Goi Erdi Aroko Ikasketak. Cambridgeko Unibertsitateko Anglo-Saxon England Journal aldizkariari ere izen aldatu zioten lehenago: Early Medieval England Journal... [+]


Victoria Woodhull, lehen hautagaia

New York, 1970eko apirilaren 2a. New York Herald egunkariak Victoria Woodhull (1838-1927) ekintzaile eta brokerraren eskutitz bat argitaratu zuen, 1872ko AEBetako presidente hauteskundeetarako hautagaitzaren berri emanez. Inoizko hautagai gazteena zen; 34 urte izango zituen... [+]


2024-09-27 | Ahotsa.info
Urtarrilaren 11n izanen da presoen etxeratzeko ohiko hitzordu nazionala Bilbon

Datorren urtarrilaren 11n Bilbon Sare Herritarrak deitutako mobilizazioaren leloa “Behin betiko konponbidea” izanen da, eta urtero bezala milaka lagunen babesa espero du Sarek.


2024-09-27 | Eneko Atxa Landa
Donostia Zinemaldia 7.eguna
Bikaintasun esplikagaitza, berriz


Zaintza eta euskara: “Korapilo handia” askatzeko tresnak bilatzen

Euskalgintzaren Kontseiluak Zaintza eta euskara. Sareak eraikitzen jardunaldiak egin ditu irailaren 26an, Donostian. Idurre Eskisabelek, Kontseiluaren idazkari nagusiak, lehen hitzaldian adierazi du “urgentziazkoa” dela gaiari heltzea. Jardunaldien helburua ez da... [+]


2024-09-27 | Euskal Irratiak
Amaia Fontang
“Hau da etorkinen geroa gobernu berriarekin: kontrola, kanporaketak eta kriminalizazioa”

"Segurtasun gehiago, inmigrazio gutxiago". Bruno Retailleau barne ministro frantsesa argi mintzatu da, kargua hartu berritan. Etorkinen gaineko kontrola azkartu nahi du Michel Barnier lehen ministro eskuindar-kontserbadorearen gobernuak, eta jada Retailleauk aitzinatu... [+]


Nafarroako Gobernuak administrazioan sartzeko euskara baloratzeko merezimenduen dekretua onartu du

Premiazko txostena eskatu dio Nafarroako Kontseiluari. Behin betiko onartzeko aurretiazko urratsa da, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak aurreko dekretuaren zati batzuk baliogabetu eta bost urtera.


Emakume* Abertzaleen X. Topaketa egingo dute azaroaren 16an Laudion

Egun osoko egitarauarekin elkartuko dira, eta Euskal Herria feministaranzko bidean, nondik, nora eta nola trantsitatu nahi duten zehazten jarraitzeko konpromisoa berretsi nahi dute.


Antena 3 telebistak Donostiari buruz egindako erreportaje “arrazista eta sinplista” salatu dute

Antena3 telebista kate espainiarreko Espejo Público saioak erreportaje sentsazionalista bat eman zuen asteazkenean, Donostiako ustezko segurtasun faltaren inguruan eta fokua gazte magrebtarretan jarriz. Erreportajea publikoki salatu du Kaleko Afari Solidarioak (KAS)... [+]


Eguneraketa berriak daude