Amets egin dut bart Brandano monje irlandarrarekin, irla bat zelakoan balea baten bizkarrean sua piztu zuen harexekin. Ni itsas pasealekuko balkoi horietako batean nengoen eta, kaio-kurrixkak entzunik, begiak jaso ditut. Brandano ezagutu dut bere ontzi txikiaren brankan, bizar zuri luze batez, tunika zuri luze batez. Oihuka hitz egin dit, marinelek "arria!" esateko erabiltzen duten tonu latz kresaltsu horretan:
«Euskaldunek fama duzue ontzi ezgauzen gainean iritsi zinetela munduaren Akelarreetaraino. Handiak dituzue, berdin ezinak, zuen kostako arrantzaleen balentriak; itsasgain guztietako distirek zuen aberriko marinel ausarten ibilerak eta kontakizunak dituzte entzunenak eta estimatuenak. Baina ontzi ezgauzei literalki erreparatu izan bazeniete »objektu material ez diren ontzitzat edo benetan ezgauzatzat hartu izan bazenituzte», ohi izan duzuen baino sarriago abiatuko zineten espirituaren Akelarreetarantz».
«Akelarreak! Ez dira, baiki, argazki zaharretan edo grabatu antzinakoetan ageri, alferrik bilatuko dituzue mapetan eta bitakora-koadernotan. Irudimenaren eskolan ikasi izan bazenute, gehiagotan iritsiko zineten Akelarreetara. Jakizue, ikas ezazue behingoz, ontzi ezgauzetan sinesten ez duenaren nabigazioa nekez heltzen dela ikusi eta entzun eta ukitu egiten den mundua baino haratago, Akelarreetaraino».
Esnatu naizenean, itsasoari begira dauden balkoi horietako batean nengoen eserita. Baina nire begien aurrean ez zegoen ontzirik, ez Brandanorik. Belaunen gainean, ordea, Álvaro Cunqueiroren Fábulas y leyendas de la mar liburua, Noticias de Navidad con el mar de fondo kapitulua bukatzen den orrialdean zabalik…

Eguzkia joan eguzkia etorri, komunikabideek ia egunero ematen digute Espainian ia egunero gertatzen den emakumeen kontrako indarkeriaren albisteren bat, Max Aub-en "Nirea zelako akabatu nuen" terrible hura eguneratzen duen errealitate ulertezina.
Indarkeria politikoa gertatzen den aldiko, agintariek eta komunikabideek hor gogoraraziko dizute: "Europa osoan, Irlanda eta Euskal Herria baino ez dira terrorismoak lekua duen eskualdeak". Errepideetako istripuen izugarrikeriari irtenbideren bat emateko neurriak gogortu behar dituztenetan, beti gogoraraziko dizute Frantzian edo Alemanian edo auskalo non askoz ere gogorragoak direla neurriok.
Emakumeen kontrako indarkeriarekin, ordea, sekula ez dute estrapolaziorik egiten, ez dituzte Frantziako edo Alemaniako edo auskalo nongo estatistikak ematen. Datu faltan nago, beraz, baina saia dezadan hipotesi bat: Espainian emakumeen kontrako indarkeriaren kasu gehiago gertatzen dira Europako estatu aurreratuenetan baino. Hala balitz, non bilatu beharko nuke horren muina? Arrazoi historikoak, kulturalak, ekonomikoak arakatzen hasi beharko nuke, kontu garbia da. Baina, in margine badarik ere, heldu beharko nioke anekdotikoa dirudien kontu bati: "Nirea zelako akabatu nuen" Max Aub-en espresioaren euskal itzulpenak ez du jasotzen gaztelaniazko orijinalak duen jenero-marka: "La maté porque era mía" dio hain sarritan txiste moduan entzun dugun esaldi makabro gaztelaniazkoak.
Kontu anekdotikoa dirudi, baiki, badakit hizkuntzak ezin duela hipotesia nagusia argitu -Espainian emakumeen kontrako indarkeriaren kasu gehiago gertatzen dira Europako estatu aurreratuenetan baino-. Halere, segi diezaiodan neure arrazoiketari, eta eman dezagun aurreko hipotesiak segidako ondorioa ematen duela: guk uste baino gehiago »gure azpikontzientzia blindatzeraino!» eragiten du hizkerak eguneroko bizitzan, eguneroko jokabideetan, eguneroko indarkerian.
Euskara jenero-markarik gabeak libratu egiten al gaitu jenero-indarkeriatik? Kia! A zer nolako bizkotxada! Baina "nirea zelako akabatu nuen" esaten duenak jabetza markatzen du. "La maté porque era mía" esaldiak, aldiz, jabetzaz gainera, jabearen jeneroa. Batetik bestera dagoen aldeak zer nolako eragina duen aztertzerik bagenu… Erabateko zein besteko estruktura ezkutu horiek gugan duten eragin ezkutu hori ezagutuko bagenu… Hizkuntzaren boterea zehaztu eta azter bageneza… Hizkuntza-indarkeriaren ispiluan begiratu eta arrok eraikitako botere izugarriaren itzala filmatzerik bagenu…
Edonola ere den, hor dauzkagu egunerokotasunaren erakusleihoan aho-muinetan gustu txarra uzten dizuten albiste terrible horiek, arrazoiei buruzko azterketa falta, izurri horrekin akabatzeko borondate ezaren handia…

Inorengatik antzarak lumatzen ari dela esaten denean, poz-pozik dagoela adierazi nahi da.
Garai batean, idazteko baliatzen ziren antzaren lumak.
Bi kontuen loturak ez dakar, nahitaez, idaztea zorion-iturria dela liokeen ebidentziarik.
Baina Bernardo Atxagaren azkenak antzarak lumatzen aritu balitz bezala idatzitako testu baten poza transmititzen du, antzarak lumatzen egoteko moduko emaitza lortu du.

Epaileak: François Léotard jauna, egia da 1993-1995 urte bitartean Frantziako Defentsa ministroa izan zinela?
Ministroak: Halaxe da.
Epaileak: Egia da urte horietan zure Ministerioko Erretserba diruetako hainbat sos zure alderdi politikora desbideratu zenuela?
Ministroak: Ni baino lehenagoko hainbat ministrok eta presidente batzuek egin duten bera egin dut nik, ez besterik. Ez dut legez kanpoko ezer egin izanaren kontzientziarik. Ez naiz diru horrekin aberastu, nire alderdiak jaso zuen azken-azkeneko zentimoa ere.
Epaileak: Zure ustez, diru desbideratu horiek demokrazia indartu zuten.
Ministroak: Jakina.
Epaileak: Eta ez zitzaizun burutik pasatu diruok itzultzea?
Ministroa: Ez dut ezagutzen horrelakorik egin duen ministro bakar bat ere.

Arzalluz, González, Pujol, Aznar… Kastako politikari asko agur esaten ari zaigu egunotan.
Politikariek zein gutxi idatzi duten ikusita »beren ideia politikoak idatziz finkatzeak eragiten dien hozkia gogoan», honako legea ezarriko nuke inori legeak jartzeko barrenik eta ahalmenik banu: kargu politikoren bat hartzerakoan diru-aitormena egiteko eskatzen zaien bezala, exijitu biezaie hiruzpalau orrialdetan emandako ideia politiko nagusien aitormena. Hau eta hau dira nire pentsamendu politikoaren ardatzak; ez dut sekula hau eta hau onartuko; ez naiz hortik eta handik pasatuko; hau eta hau lortzea dut helburu.
Kargua uzterakoan, ideien aitormena eta bizitza publikoaren arteko aldeak aztertuko lituzke epaimahai independente batek.
Besterik ez.
Hala ere, nago errazago egingo dizutela guztiek ere aberastasunen aitormen idatzia, ideiena baino.

Adarretatik heltzea gustatzen ez zaien animaliengatik esan ohi da adargiliak direla. Badira gai adargiliak ere: gai tabuak, kartzelara eraman zaitzaketenak. Espainiako monarkia, esate baterako. Edo Frantziako Mariannek sinbolizatzen duen grandeur delakoa.
Gurean, aldiz, abertzaletasunaren edo euskalgintzaren alde txikiren bat zalantzan jartze hutsa da susmagarria, gai adargilia: heterodoxiatxo apal batek ostrazismoaren kartzelara eraman zaitzake.