argia.eus
INPRIMATU
Makina bat kontu
Joxerra Aizpurua Sarasola Garbine Ubeda Goikoetxea @garbineubeda 2021eko uztailaren 26a

Kedarrak berotegi-efektua areagotzen du

Prozesu industrialen hondakin gisa ekoizten den kedar beltzak, elurrak duen eguzki-izpiak islatzeko era aldatzen du. Ordenadorez egindako simulazio baten arabera kedar beltzak joan den mendean gertatutako berotegi-efektuaren %25ean erantzukizuna du.
Lurraren latitude altuetan, izotza eta elurra arruntak diren lekuetan alegia, haizeak garraiatutako kedarren metaketak ondorio garrantzitsuak izan ditzake klimatologian. Elurrak edo izotzak geruza zuriak sortzen dituzte eta hauek eguzki-izpiak espaziorantz islatzen dituzte, baina gainazal zuri horiek kedar beltzez iluntzen badira, izpi gehiago xurgatuko dira eta gutxiago islatu. Gertaera honetan autoelikaketa gertatzen da gainera. Kedarrak eguzki-izpien xurgaketa handitzeagatik tenperatura igotzea eragiten badu, izotz-urtze handiagoa gertatuko da eta ondorioz kedarraren proportzioa elurretan edo izotzetan handituko da, eguzki-izpien xurgaketa areagotuz.
Ikerketa hau Goddard Institute for Space Studies-eko ikerlari-talde batek burutu du James Hansen-en zuzendaritzapean. Ikerlari hauen ekarpen nagusia kedarrak eguzpi-izpien islatzean duen oztopatze-efektua neurtzea izan da.
Kedarra ikatz beltza baino ez da, baina karbono dioxidoak berotegi efektuan duen eraginaren bikoitza du. Hala ere, bataren eta bestearen isurtze-kantitateak direla eta, oraindik orain karbono dioxidoa da berotegi efektuaren erantzule nagusia eta urtetan horrela izaten segituko du.
Aipatu ikerlarien arabera kedarraren eraginez glaziar asko desegiten ari dira eta adibide gisa, orain 11.000 urte Kilimanjaron sortutako izotz geruza bi hamarkadatan desager daiteke. Mendi horretan, hain zuzen ere, izotzak %80 egin du behera azken 100 urteotan.


Erregai ekologikoago baten bila

Argonne’s energy laboratory-ko ingeniariek diseinatu berri duten zeramikazko mintzen bidez hidrogenoa ateratzerik izango da ohizko erregai fosiletatik. Hidrogenoak oxigenoarekin erreakzionatzean elektrizitatea sortuko da eta hondakin gisa ura, beraz egun sortzen diren hondakinen artean ekologikoena sortuko da.
Ingeniarien arazo nagusia hidrogenoa era ekonomikoan lortzea da eta urte askotxo daramatzate ildo horretan. Argonne Laborategiko Balu Balachandran eta lagunek egungo erregai fosiletatik hidrogenoa lortzeko sistema antolatu dute, beraz hidrogenoa sortzeko sistema konplexuak ebitatu egiten dira.
Orain arteko probak laborategian egin dira oso diametro txikiko mintzak erabiliz, baina zientzialarien arabera ez dago inolako arazorik diametro handiko mintzak sortu eta gasolindegi edo birfindegitan instalatzeko eta honela hidrogenoa eskala handian sortzeko.
Industriarako mintz-sistema gehienak hondakin-urak edo gasak bereizteko erabiltzen dira. Bahe gisa funtzionatzen dute eta zulotxo txiki batzuk dituzte non diametroa txikiagoa duten molekulak baino ez diren pasatzen. Aipatu mintzak ez dira hidrogeno purua isolatzeko bezain espezialduak eta mintz espezialduak lortzea izan da Argonne-ko laborategiko ikerlarien helburua. Zeramikazko mintzek ez dute zulotxorik eta material eroalez eginda daude eta hauek hainbat elektroi eta ioi baino ez dute pasatzen uzten. Honela Argonne-ko mintzak hidrogenoari eta elektroiei bakarrik uzten die horma zeharkatzen. Antolatutako sistemak 900°C onartzen du eta hidrogenoa ateratzeko lehengaia gasolina eta gasoilak sortzeko erabiltzen dena izango denez, sistema gasolindegitan instalagarria izango da. Automobil ekologikoagoen belaunaldi baten atarian gaudela esan dezakegu.