Kanpingagsen azken lana: Ipuinen anabasa

  • Deustuko Zubia argitaletxekoak "Bazen behin... gutxi gorabehera" liburua saltzera datozkigu oraingoan Kanpingagsen bidez. Ipuin tradizionalen azalpen aldrebesa egiten dute protagonistek. Euskaraz eta gaztelaniaz prestatu dute antzezlana.

2007ko otsailaren 21ean

Bazen behin Edurne zuri izeneko neskatila eder bat. Egun batean, baina, bere ama-ordeak etxetik bota eta basoan ezkutatu behar izan zuen gaixoak. Gaua heltzear zela, txokolatezko etxe batekin egin zuen topo erreka bazter batean eta gerturatu orduko hiru txerritxok zabaldu zioten atea... edo zazpi antxume ziren? Denok entzun izan ditugu txikitan Grimm anaien edo Hans Christian Andersenen ipuinak. Ezagutzen ditugu Loti ederra, Mari Errauskin, Pinotxo edo Txanogorritxu pertsonaiak, baina sarri ez dugu ipuina ondo gogoratzen, edo bata bestearekin nahasten dugu. Jendeak ipuinekin duen anabasak umorez har zitezkeela pentsatuta erabaki zuten Kanpingagsekoek Patxi Barcoren zuzendaritzapean "Bazen behin... gutxi gorabehera" antzezlana muntatzea.

Shakespeareren obrak eta Biblia osoa saldu ondoren gure haurtzaroko ipuin hunkigarrienen bilduma dakarte Deustuko Zubia argitaletxekoek. Enpresan, baina, aldaketak izan dira eta oraingo honetan argitaletxeko nagusien hiru semeek hartu dute erreleboa. Joseba Apaolaza eta Patxi Barco aktoreek jokatzen dute anaia zaharrenen rola eta Asier Hormazak, berriz, gaztearena. Azken horri egokituko zaizkio antzezlaneko pertsonaia femenino gehienak. Hiru anaien artean ipuin tradizionalen interpretazio berezia egingo dute, beti ere argitaletxeak kaleratu berri duen liburua saltzeko xedez. Emanaldi batzuetan Niko Lizeaga, Ramon Ibarra eta Kandido Uranga aktoreek ordezkatuko dituzte aurreko hirurak.

Joseba Apaolazak azaltzen duenez, hasieratik ikusi zuten ipuinak material egokia izan zitezkeela antzerki testu komiko bat sortzeko: "Nahiko ezagunak izan arren, zalantza asko izaten ditugu askotan ipuinak kontatzerako garaian. Horregatik, gure lan estiloarekin jarraitu ahal izateko, egokiak zirela pentsatu genuen".

Hari beretik tiraka

Bere garaian Tanttakak eszenaratu zuen "Shakespeare osoa... gutxi gorabehera" eta Kanpingagsek iaz estreinatutako "Biblia osoa... gutxi gorabehera" Reduced Shakespeare Company-k sortutako testuen moldaketak izan ziren. Oraingo honetan, ordea, testu original batetik abiatzea erabaki dute. Euskal Telebistako Sorginen Laratza saioko gidoigile Oscar Terol, Kike Diaz de Rada eta Nagore Aranbururen laguntza izan dute horretarako. Jatorrizko testua gaztelaniaz idatzi zuten, eta ondoren, Ritxi Lizartzak euskaratu du. Hizkuntza aldaketarekin zenbait pasarte ere moldatu behar izan dituzte, gaztelaniazko zenbait hitz-jokok euskaraz ez baitute zentzurik. Taldeko kide eta aktoreak onartzen du, oraindik ere lana ez dagoela guztiz finduta: "Estreinatu berri dugu eta oraindik ere egokitu beharra dago".

Aurreko lanetan bezala, antzezlanaren muina jolas eta gagez osatuta dago. Klownetik gertu dago aktoreen lana. Honetan, ordea, erritmoa askoz ere geldoagoa da eta bakarrizketetarako tarte gehiago dago. "Antzezlan honetan algara ez da hainbeste mantentzen. Estilo aldetik badira askoz intimistagoak diren memento batzuk", dio Apaolazak. Dena dela, taldekideen iritziz fidel eutsi diote sorrerako helburuari: "Shakespearerekin bide bat zabaldu genuen eta eutsi nahi izan diogu".

Ipuinetik ipuinera Pinotxok, Hamelinek, Aladinek eta beste hainbatek inoiz egokitu ez zaizkien egoerei aurre egin beharrean ikusiko dute euren burua. Edurne Zuri ipuineko protagonistak, esaterako, Freuden psikoanalisiaz ere azter daitezkeela frogatuko dute liburu saltzaile xelebre hauek.

Espazio eszenikoari dagokionean, besteak beste Moma Teatrerekin lan egin duen Joan Reig eszenografoak egin du diseinua. Taula gainean kuboz osatutako horma bat ageri da, eraikuntzako haur-jolas erraldoia iradokiz. Ipuin ezberdinen hizkiak inprimatuta dituzten kuboak eszenen arabera piztu eta itzali egiten dira. Jantziak eta argiak ere Reigk diseinatutakoak dira.

Joan den urtean sortu zen konpainiak egun "Biblia osoa... gutxi gorabehera" aurreko antzezlana eskaintzen ere dihardu, euskarazko eta gaztelaniazko bertsioetan. Bietan aktore lanetan dabilen Joseba Apaolazak jada nabaritu ditu lan erritmo honen eraginak: "Memento honetan lau bertsio dauzkat buruan eta disko gogorra bete-bete eginda daukat. Pentsa, ez ditut duela hiru hilabete ikusitako pelikulak gogoratzen!", dio irribarre batekin.

"Bazen behin... gutxi gorabehera" ikuskizuna Madrilgo Fila Siete SL ekoizpen eta banaketa etxearekin batera eszenaratu du Kanpingagsek, eta honenbestez Euskal Herritik kanpo taularatzeko aukera dute: "Biblia osoa, esaterako, Euskal herrian bakarrik egin dugu eta badugu gogoa lan berri honekin kanpora irteteko". Horren aurretik, Euskal Herrian ikusi ahal izango da komedia hau Oiartzunen, abenduaren 3an Erandion, eta 12an Billabonan, guztietan euskaraz.

Patxi Barco: «Niretzat antzerkia ekintza ludikoa da»

Azken aldian Patxi Barco maiz azaldu da komunikabideetan, batez ere aurtengo Zinemaldian berak zuzendutako "El final de la noche" filma estreinatu duela-eta. Barcok, ordea, urte mordoa darama antzerkiaren munduan. Hogei urteko ibilbidean aktore jarduteaz gain, antzerki, zine eta telebistarako hainbat ekoizpenetan zuzendari aritutakoa da.

Telebistak azken boladan hartu duen norabidea ikusita, ba al du salbaziorik?
Salbaziorik? Ez dut uste. Esponsorrek agintzen dute gaur egun. Programa arrosak eta eskandalua dira nagusi. Gero eta ordinarioagoa izan, orduan eta arrakasta aukera gehiago duzu. Lehen ez ziren hain garrantzitsuak telebista audientziak. Zuzendaritzak hala erabakiz gero, programa batek parrillan iraun zezakeen. Gaur egun, aldiz, telebista produktu zenbaitek arnasa hartzeko aukerarik ere ez dute.

"El final de la noche" zure lehen film luzea estreinatu berri duzu, zer moduzko esperientzia izan da?
Film labur pare bat egina nuen aurretik, baina noski, zinea egitea ez da gauza bera. Oso bitarteko gutxi daude egun filmak egiteko, denbora oso laburrean egin behar izaten dira eta gero, gainera, industria estatubatuarrarekin lehiatu behar. Munduko edozein lurralde txikiren barne produktu gordina izan daitekeen diru kopuru bera gastatzen dute film bat egiteko, eta ondoren, zinema guztiak euren jabegokoak dira. Errealitate honetan lanean aritzea oso zaila da. Dena den, oso pozik nago eginiko lanarekin.

Zein da zure aburuz egun antzerkiak izan behar duen funtzioa?
Antzerkia ez da aurretik erabakitzen den ekintza bat. Gizakiak, sortu zenetik, behar-beharrezkoa izan duen zerbait da. Nire ustez antzerkia gizakiak bere-berezkoa duen zerbait da.

Eta zer da Kanpingags?
Ekoizpen zentro gisa funtzionatu nahi duen zerbait. Burujabe izateko asmoz negozio honetan bizitza osoa daramagun lau pertsonek osatu genuen. Kanpingagsekook komedia egin nahi dugu, azken batean, horixe delako dibertigarrien zaiguna.
Antzerkia batzuetan kulturaren izenean egiten da, edo derrigorrean egin behar den zerbait izango balitz bezala...ez, ez! Niretzat antzerkia ekintza ludiko bat da, funtzionatzen duenean jende askok gozatzeko beta ematen duen ekintza ludikoa.

Zertan zabiltza orain?
Kanpingagsekoekin datorren urterako beste proiektu bat prestatzen ari naiz eta telebistarako telesail bat egiteko asmoa ere badago. Bitartean, datorren film luzerako gidoia idazten dihardut. Ea datorren urtean zortea dugun. Honi jarraipena eman behar zaio, bestela ez du zentzurik.


Azkenak
2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


2024-10-31 | Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”

Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]


Komun idorrak instalatu dituzte Hendaiako San Bixente ikastetxean, trantsizio ekologikoaren izenean

Hendaiako ikastetxean komun klasikoak kendu eta komun idorrak eraiki zituzten martxoan. Ikuspegi ekologikoari tiraka, egitasmo orokorrago baten barne dute aldaketa: hondarrak jangelako konpostari gehitu eta guzia baliatzen dute ikastetxean duten baratze pedagogikoan, Hendaiako... [+]


Nafarroako Gobernuak 2025eko aurrekontuen proiektua aurkeztu du, EH Bilduren abstentzioarekin

EH Bilduk seigarren urtez jarraian Chivite lehendakariaren aurrekontuak ahalbidetuko ditu, AB. Egungo akordioa mantenduz gero, abenduaren 19ko Osoko Bilkuran gauzatuko da proposamena.


Kontzientzia kritikoa existitzen al da egungo gizartean?

 Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]


2024-10-31 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (I)

Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]


Aurrekontu akordioa sinatu dute Nafarroako Gobernuak eta EH Bilduk

Hitzarmenak 1.035 euroko gutxieneko errenta bermatuko du eta euskara, osasuna eta etxebizitza izanen ditu konpromiso estrategiko nagusi. Hamargarren urtez jarraian, UPNk ez du batere eraginik izanen aurrekontuetan, urteroko legerik garrantzitsuenean.


2024-10-31 | ARGIA
12 urtez azpikoentzat garraio publikoa doakoa izango da EAEn

Garraio publikoa dohainik erabili ahal izango dute 12 urtetik beherako EAEko haurrek. Administrazio gehienek babestu dute neurria, eta datorren urteko urtarriletik aurrera sartuko da indarrean.


Donostiako turistifikazioa agerian uzteko bost datu

Turistifikazioaren Aurkako Urria manifestazio jendetsu batekin borobildu zuen igandean desazkunde turistikoaren aldeko Bizilagunekin plataformak, baina turistifikazioaren inguruko eztabaidak bizirik jarraitzen du hirian. Hain zuzen ere, Donostiako azken urteko turismoaren... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Mezu ultrakatolikoekin sabotatu dute LKN artistaren erakusketa Iruñean

Iruñeko kaleetan ikusgai dago LKN artista nafarraren Otoi nire alde erakusketa. Esprai beltzarekin eraso egin diote hainbat irudiri.


Eguneraketa berriak daude