Beti da on mundu zabalean gertatzen denaren berri izatea. Esaterako, kontsolagarri izan zen niretzat hizkuntzalari biltzar batean entzutea Erresuma Batuko ikusentzuleek arazoak izan zituztela ingeles amerikarrean zetozkien lehen marrazki bizidunak ulertzeko. Gero ohitu egin omen ziren. Orain ez da inor gogoratzen arazo hartaz. Noski, gauza ezaguna da jatorrizko hiztunak (txikitatik hizkuntza ikasi dutenak) egokitu egin daitezkeela eta egokitu egiten direla. Nahiko denbora, informazio eta borondate on izanez gero, edozein hizkerarekin moldatzen dira. Maizegi falta izaten da, ordea, horietakoren bat. Batik bat, borondate ona. Ingeles indartsuaren eremuan ere badira oraindik ingeles garbia (ona) eta ingeles kaxkarra (kutsatua) bereizten ahalegintzen direnak. Ingeles ona norberarena edo norberaren gustukoa izan ohi da eta beste hizkuntzaren batek gehiago edo gutxiago kutsatua, berriz, kaxkarra. Orain asko dira, lehenengo hizkuntza besteren bat izanda, ingelesa erabili behar dutenak. Normala denez, bakoitzak bere lehen hizkuntzaren edo hizkuntzen eragina izaten du, ingelesez egitean. Horren aurrean, edozein nahaste txartzat ematen duten puristak daude, baina baita bestelako jarrera praktikoagoa dutenak ere.

Bigarren horiek interesatzen zaizkit. Bereziki, horien artean, ingelesa errazteko ideiaren inguruan lanean hasi diren hizkuntzalariak. Aintzat hartu dute horiek ingelesez behar bezala egitea ez dela nolanahiko erronka, askori benetan zail gertatzen zaiola. Susmoa dute ez ote diren alferrikako indarrak galtzen behin baino gehiagotan ingeles perfektuaren atzetik. Izan ere, diote, kontuan izan behar da zertarako nahi den kasu bakoitzean ingelesa, ez baita berdin autoen salerosketetan aritzeko behar izatea edo erreginaren aurrean diskurtsoa bota behar izatea. Autoak saldu edo erosteko nahikoa izango da agian bokal gutxiago bereizita ere, edo aditzen egitura ez bada Shakespearen aberastasunera iristen ere. Edozeinek daki, gainera, hori hala izaten dela, hala dela. Hizkuntzalari horiek proposatzen dute hori guztia sistematikoki aztertzea eta ingeles errazago horri ere duintasuna ematea, azken batean, agiria edo titulua ematea. Horrela, diote, ez lirateke horrenbeste ikasle frustratu eta lotsatu ibiliko, ez direla iristen, ezin dutela, motz geratu direla, moldatu bai baina jakin-jakin ez dakitela...

Oraindik arazoaren lehen azterketetan dabiltza, irakaskuntzarako gutxienekoak finkatu nahian. Niri ideia, jarrera gertatu zitzaidan interesgarri. Bai, susmatu duzue honezkero (idazpuruan iragarri dut gainera): gure oraingo euskararen kontuak eta katramilak gogorarazi zizkidan.

Izan ere, esan iezadazue egia: zenbat jende daukagu inguruan euskara ikasteko saio eta ahaleginekin nazka-nazka eginda, lotsatuta, frustratuta edo ez-dut-inoiz-lortuko negarrez. Horiek ez dira estatistiketan agertzen, baina batzuk behintzat betiko galdu ditu euskarak. Gaitz erdi, ikastea eta erabiltzea bederen agertzen zaizkigula inkestetan, beti bigarrenaren kaltetan proportzioak, nahiz eta, ziur naiz, erabileraz (erabilerarik ezaz, alegia) ez den egia osoa ateratzen: ezin ikasiaz ere aitortzak ez zaizkio edozeini edozein momentutan egiten.

Ez al liguke lagunduko, denoi (ikasi nahi duenari, ingurukoek jakitea nahi duenari, hizkuntza zabaltzea nahi duenari, egoera lasaitzearekin amets egiten duenari) "euskara à la carte" moduko batek? Esan nahi dut, ingelesari bezalaxe, euskarari ere helburu, ahalmen eta gogo desberdinekin ekin dakiokeela. Batek aski izan dezake ulertzearekin. Badira irakurri bakarrik egitera iritsi nahi dutenak. Izan liteke hiztun heldurik nor-nori-norkaren iragana inoiz menperatuko ez duenik, edo "tz" sekula ongi aterako ez zaionik. Zergatik ez helburu eta maila ezberdinetako euskararen ikasketa bideratzeko metodoak, ikastaroak eta agiriak? Psikologikoki arintzaile eta soziologikoki lagungarri izango litzatekeelakoan nago. Zer nahiago dugu hizkuntza txiki baina osoa, ala hizkuntza mailakako eta hedatua?.