Zestoan euskara da nagusi arlo askotan: ahozko harremanetan, transmisioan, familia giroan... Beste arlo batzuetan, berriz, bestela da kontua: batez ere hizkuntza idatziarekin lotura duten arloetan. Lan munduan ere, gaztelania da nagusi lan harremanetan, nahiz eta lankideen artean euskaraz egin. Arlo formaletan, esan dezagun, gaztelania da lehen hizkuntza. Lan munduaz ari garenean, oraingoan enpresa munduaz ari gara batik bat. Izan ere, merkataritzak -dendak eta beste-, lan munduari loturik dagoen arren, euskara du zerbitzu hizkuntza, baina ez lan hizkuntza, fakturak eta abar gaztelaniaz egiten dituzte eta.

Normalizazio lanak eta euskararen aldeko ekimenak aspalditik datoz. Garai bakoitzean ekimen zenbait izan dira: ikastola dela, herri-eskola dela, herri aldizkaria, euskaltegia, bertso eskola... hainbat ekimen izan dira, garaian garaikoa. Eta administrazioa euskalduntzeko txanda ere iritsi zen halako batean. Aro berri hori aurreko legegintzaldian hasi zen, Euskara Zerbitzua eratu zenean Udalaren babesean. Horrekin batera, herrian, Euskararen Aholku Batzordea sortu zen. Euskara Zerbitzuak Udalaren euskalduntze plana abiaraztea du helburu eta Aholku Batzordeak, berriz, plan horri laguntzeko asmoa du, herri mailan. Herri mailako plana abian da, beraz.

Normalizazio prozesua abiatu zenean, artean ez zegoen EBPNrik, hasierako txostena ez bada, hau da, ondoko hamar urteetarako helburuak ezartzen zituen txostena. Urrats metodologikorik ez genuen, eta plana gauzatzeko baldintzak zein izango ziren ere ez genekien. Kontu berriak dira. Gu, aldiz, lehendik ari gara lanean: Zestoako Aholku Batzordeak lau urte beteko ditu martxoan. Alde horretatik, aurretik ari gara lanean... Ordurako, zenbait lan eginda zeuden Zestoan lehendik ere, baina loturarik gabekoak. Zestoan egiten den lan handia plangintza baten barruan kokatzen saiatzen ari gara: plan integrala egiten, alegia. Euskararen aldeko lana ez da hasi Euskara Zerbitzuarekin. Lehendik dator.

Bietarik da: elkarte formalak eta ez-formalak ari izan dira lanean -horretan oso herri bizia da Zestoa-. Eskolak zenbait ekimen bideratu ditu. Euskaltegia sortzeko, zenbait lagunek jardun dute lanean. Bai Euskarari izan zenean, taldea osatu zen, eta Egunkaria itxi zutenean ere berehala sortu zen herri batzordea. AEK eguna delarik, batzordea eratzen da. Korrika Zestoatik pasatzekoa dela? Batzordea antolatzen da... Elkarteak eta norbanakoak, denak saiatzen dira, noiz batzuk, noiz beste batzuk.

Euskararen Aholku Batzordea osatu genuenean, diagnostikoa egitea genuen lehenbiziko lana, erarik xinpleenean eta zientifikotasunik gabe izan bazen ere, baina hutsuneak non ziren seinalatu, behintzat. Horren arabera, lehentasunak ere agindu genituen eta horiei ekin genien. Bigarren urtea bukatzerako konturatu ginen herri mailako plangintza behar genuela, lanak egitura globala har zezan. Ordurako, Kontseiluak abian zuen Bai Euskarari akordio prozesua eta Jaurlaritza EBPN udaletara hedatzeko ereduak aurkezten ari zen. Guk sakon aztertu genituen biak eta konturatu ginen guk aurretik zehazturik genuen plana oso-osorik sartzen zela beste bien baitan. Eta Zestoak zituen ezaugarriak kontuan harturik, bi planak uztargarri zirela, eta uztartu egin behar zirela. Eta hori ere egin genuen. Plana gauzatzen ari gara orain. Planak hiru urte irauten du eta urtean urteko kudeaketa planak egin behar ditugu... Iaz, herri hizkeraren azterketa egin genuen, argitalpenak ere egin ditugu, irakurtzeko zaletasuna bultzatzeko kanpainak, toponimia normalizatzeko ekimenak, udal administrazioko erabilera plana, Bai Euskarari akordio prozesua...

Gure azterketaren arabera, EBPNk arloz arloko helburuak zehazteko tresnak eskaintzen zizkigun, baita jarraipena egiteko ere. Gainera, diru laguntza eta sostengua. Kontseiluak, bestalde, arloz arloko gizarte eragileengana iristeko metodologia zehazturik zuen; adibidez, enpresa munduan sartzen laguntzen zuen, Bai Euskarari kalitate agiria bitarte. Gainera, Bai Euskarari kanpaina egin zenean Zestoako herriak eman zuen erantzuna ere baloratu genuen. Ondorioz, bi planek elkar ongi osatzen dutela iritzi diogu. Eztabaida politikoa zegoela bagenekien, jakin, baina guk zera erabaki genuen: eztabaida politikoa politikariek egin dezatela -hori ez da Euskararen Aholku Batzordearen lan esparrua-, bi planak tresna ezinbesteko ditugu normalizazio bidean.