Urigoitiko elizatik gora abiatuko gara, garai bateko kontu zaharrak gogoan. Barandiaranek "Diccionario de la Mitología Vasca" bere liburuan dioenez, lurpeko jenioak askotan azaltzen dira zezen gorrien itxurarekin. Horrelako animaliak sarritan agertzen dira gure ipuin eta elezaharretan. Leku batean edo bestean izen ezberdina hartzen dute: Zezengorri, Txahalgorri, Zekorgorri, Behigorri, Ahatxegorri, Zezensuzko, Ahatxe... Ustez altxorrak dauden leizeak zaintzen dituzte. Zerbait txarra gertatuko dela adierazteko ere agertzen dira eta baita gaueko ibiltariak izutzeko ere.

Laugarren ataka pasa eta gero elorri sail batean sartu gara. Egarri pixka batekin goaz Ordeko iturrira eta Atxaseko monolitoen ingurura. Ordeko iturrian ura edan ondoren, gorantz jarraituko dugu pagadi zahar eta txikian. Auskalo zeren lekuko izan ziren inguru zahar hauek. Elorri zaharrak ere ugari dira inguru hauetan.
Pagadia igarota Atxularren begia markatzen duen punturaino iritsi gara. Ordeka honetara iritsita, eskuinera hartu dugu Atxularren atera iristeko aldapa baten ondoren. Atxularren atea igaro eta beherantz jo dugu. Zulogune bat eskuinetik igaroz bidegurutze batera iritsi gara. Bertan, eskuinaldera hartu behar da, beherantz, ezkerrekoa alde batera utzita. Ezkerrekoak Arruba ingurura eramango gintuzke Lexarditik barrena. Beherantz goazen heinean beste bidegurutze batera iritsi gara eta eskuinari heldu diogu Supelegorreko kobazulorantz. Hemendik aurrera cairn-ekin (harriekin osatutako piloekin) gidatuko gara. Eskuinerantz goaz, altuera galduz. Cairn-en seinaleak jarraituko ditugu. Supelegorreko haitzuloa begi-bistan daukagu. Barneko iluntasunean elezaharren zertzeladak gogoratu ditugu. Aspaldi lapur bat bizi omen zen Orozkon eta negozioa ez omen zihoakion batere gaizki. Egunero lapurtzen omen zuen zerbait eta balio handikoa gainera. Herriko aguazila eta herritarrak bere bila etengabe aritu arren, ez zuten inoiz harrapatzen.

Itxina mendiko leize batean zuen bere gordelekua eta han jasotzen zituen lapurtu ahala altxor guztiak: urrezko txanponak, kateak, eraztunak, uhalak, perlazko koilareak... Ali Babaren gordelekua zirudien gordeleku hark.

Batzuetan Orozkotik urruti joan behar izaten zuen "lanera", lurralde hartan oso ezaguna zelako eta mikeleteen arrastoa gertu izaten zuelako. Gauero egoten ziren zelatan, lapurrari eskua noiz botako. Horietako batean, etxetik urrun zebilela hil egin zen. Historiak ez digu argitzen nola zendu zen. Herio topatu zuten tokian lurperatu zuten, behintzat.

Orozkon horren berri izan zutenean talde bat osatu zuten Itxinara joateko, lapurraren altxorraren bila. Egunak eta egunak igaro zituzten leizearen bila, baina ez zuten aurkitu. Azkenean, etsita, etxera itzuli ziren bila joandakoak.

Handik denboraldi batera Bilboko jauntxo batzuk etorri ziren Orozkora. Mapa eta seinalizazio ugari zekartela. Itxina mendira joan eta ordu gutxitan topatu zuten Supelegorreko leizea. Albiste onak leizearen inguruak laster bete zituen begiluzez eta, sekulako zeremoniz eta espantuz, barrura sartzen hasi ziren.

Taldeko lehenengoak hanka leize barruan sartu orduko, ordea, hots izugarria entzun zuten; zezen basatiarena zirudien, baina askoz ere ozenagoa zen. Gizonak, odola hormaturik, berehala atera zuen hanka. Leizeko deabrua zela uste zuten batzuek, baina beste batek ezetz zioen, hots horiek haizeak egiten zituela zuloetatik sartzerakoan. Hori esan zuena aurretik bidali zuten.

Gizon ausart hura leizera sartzen hasi zen. Ez zuen aitaren egiteko ere betarik izan! Zezena azaldu zitzaion sudurretik kea zeriola. Zezen arruntak baino bi bider handiagoa zen. Animaliak behin eta berriro putz egin zuen eta lurra hankekin harrotzen hasi zen, han zeudenak erasotzeko asmo garbiarekin.

Gizonak mugitzeko ere gauza ez zirela zeuden ikaraz, baina hura ikusi zutenean, lasterka atera ziren leizetik. Orozkora itzuli eta hango jakintsuenei galdezka hasi ziren. Bakoitzak bere moduko azalpenak ematen zituen. Batzuentzat deabrua zen bere adar eta guzti, besteentzat, Mari zen. Baziren baserritik alde egindako zezen arrunta zela esaten zutenak ere. Azkenean, adinekoenak etxera itzuli zen lapurraren espiritua zela esan zuen eta atsedena hartzekotan bere hondarrak bertan behar zituela. Horrela bada, beste lagun talde bat osatu zuten lapurra hildako lekura joan eta haren hezurrak ekartzeko.

Handik egun batzuetara itzuli zirenean leizearen sarreran utzi zituzten. Berehala hauts bihurtu ziren. Berriro leizera sartzen ausartu zirenean, zezenik ez zela agertzen ikusi zuten, ezta inolako hatsik entzuten ere. Altxorra, berriz, han zegoen oso-osorik, distiratsu.

Altxorra herrira jaitsi zutenean eta ospakizunak egiten ari zirenean, hats artean, izugarrizko algara entzun zuten. Altxor guztia desagertu zen inolako arrastorik utzi gabe.

Haitzulotik atera eta kontakizuna birgogoratu ostean, Supelegorren behealdetik doan bidezidor bati jarraitu diogu, beti ere cairn-ei begirik kendu gabe. Eta poliki-poliki, bidean gora, Atxaraingo leporantz egingo dugu.

Atxaragungo lepoan, eskuinaldean, Aizkorrigaingo muturra dago. Bertara heldu eta ondoren, lepo honetatik beherantz egingo dugu. Pausoa harkaitzen gainean doala, bide zehatzik gabe iritsi gara tontorrera. Gorbeia atzean dugula bista ederrez goza dezakegu. Itzulera ere, arreta handiz egin dugu.

Kanaletik behera jaitsiko gara. Euria ez da bidelagunik jatorrena izango gain behera honetan. Beheraino jaitsi behar da kontuz-kontuz, garai bateko kanal batekin topo egin arte. Ubegiko iturburura iritsi ondoren, bertako putzuetan, lizarraren babesean freskatu bat hartu eta bagoaz abiapuntua izan den Urigoitira.