San Kristobalen haginak
Bidean aurrera goaz. Gora-beherako txiki bat egin dugu eta bidegurutze batera iritsi gara. Bidegurutzera heltzerako zabalune bat igaro dugula kontuan izan. Malda leunean goaz orain. Ondoren, harrizko horma aurrez aurre izango dugu eta bera erabiliko dugu erreferentzia bezala.
Hozkailuak dauden inguruetara iritsi garenean berauek elurrik gabe (guk elurtuta ikusi baikenituen) nolakoak diren gogoratu dugu: erreten sakon-sakonak. Ipar ingururantz begira paraleloki daude jarrita. Hozkailuek luzeran 100 metro baino gehiago dute, zabaleran 5-10 metro eta sakoneran 20 metro inguru duten bi arrakala.
Morfologia karstikoa du inguruak eta etendura hauetan, pagadiko itzaletan ez bezala, zuhaitz gehiago ikus daitezke: haginak, lizarrak, astigarrak...
San Kristobalen haginak ikusi eta gainaldera iristeko azken aldapak igo ondoren antena handi baten ondoan bailarari begira egin ditugu haginkadak, ogitartekoari, noski. Pagaditik zehar beherantz egin dugu gero. Orduerdi batean Uribarriko lepoa deitzen den lekuraino iritsi gara. Okilak iseka-edo egin digu bere dei bereziarekin. Mendixka honetatik, haranetik hurbil, hasierako bidexkara jaitsi eta Iturrietako etxaldeari begira itzuli gara
Nahiz eta 20 metrorainoko altuerara iritsi, askotan zuhaixkaren itxura izaten du. Bere itxurak, kolore berde ilunak eta enbor lodiak, nabarmentzen du zuhaitz eder hau. Hosto iraunkorrak eta azpialdetik berde horixkak ditu. Bere egurra berriz, oso gogorra eta trinkoa da. Altzarigintzan eta tornu lanetan oso erabilia eta preziatua da. Gereziaren tamainako fruitu gorrixka izaten du eta denborarekin haragitsua bihurtzeaz gain, toxikoa bilakatzen da. Bere egurrak erabilera mota asko izan ditu Neolitiko garaitik hona. Meatzeetatik kobrea ateratzeko erabiltzen ziren pala kirtenak egiten ziren egur honekin eta eraikuntzan itxiturak egiteko zerabilten. Arkurik onenak ere, hagin zurarekin egiten omen dira. Horregatik, ia desagertzeraino erabili izan du gizakiak haginaren egurra.
Mantso hazten den eta urte luzez bizi den zuhaitza da. Hagin batzuk mila urtez bizi izan direla esaten da eta beste batzuk, hiru mila urtez bizi daitezkeela ere badio zenbaitek.
Euskal Herriko mitologiari lotutako zuhaitza da hagina. Kondairak dioenez, erromatarren aurkako gerretan, euskal gudariek zuhaitz honetatik lortutako pozoiarekin bustitzen zituzten beren geziak. Preso hartzen zituztenean berriz, hil aurretik, fruituetatik lortutako narkotikoa hartzen omen zuten. Hagina sakratua izan da. Bakarra da bere esanahian eta sinbolismoan. Tristea, isila eta bakartia. Greziarrek eta erromatarrek "heriotzaren zuhaitza" deitu zioten haginari. "Hilerrietako zuhaitza" bezala da ezaguna toki askotan, gure arbasoen hileta zuhaitza izana baita.
Tradizio kultural edo espiritual bakoitzak bere munduaren ikuskerara egokitu ditu erritoak. Urtearen zikloan bi une egin dira berezi, zentzu honetan. Zelten egutegiari jarraiki, haritzaren eta haginaren tenoreak bereizi izan dira. Haritzei dagozkie eguerdiko hamabiak, ekaina eta ekainaren 24ko festa. Haginei dagokie, berriz, ilunpeko erreinua: gaueko hamabi kanpaien ordu beldurtia, urteko azken hilabetea, azaroaren 1a. Haritzak osotasuna irudikatzen du, egiazko distira, gailurra. Haginak, aitzitik, amildegiaren sakontasuna, erregearen erorialdia eta bizitzaren gurpilean, osterako hasieraren aurretik, geldialdiaren une sakratua.
Asturiasen bada Fontagin izeneko toki galdua. Asturiasen euskal toponimiak duen adibide bat besterik ez da. Leongo Boñarko herrian, berriz, hilerri batean aurkitutako idatzi batean "Fontis aginees" esaera agertzen da.
Haginak medikuntzan ere zenbait erabilpen baditu. Sendabelarra izateaz gain, suge hozkaren aurka erabiltzen da eta minbiziaren aurkako ikerketetan ere erabiltzen ari dira. Bere hostoak emenagogo gisa erabili ohi dira, haurra galtzeko edo emakumearen hilerokoa behartzeko, alegia. Haziak, berriz, narkotiko bezala erabiltzen dira, bai lokartzeko eta baita inkontzientzia egoeran egoteko.
Haginaren erabilerak eta esanahiak aipatu ditugu. Armarriek ere bereganatu dute hagina. Gipuzkoako armarriko zuhaitzak adibidez, haginak dira.
Metro gutxira bidegurutze bat. Ezkerreko bidexka hartu pagoen norabidean.
Basoaren ertzeraino heldu. Aurrera, bidexkarekin eta bidexkarik gabe.
Sasiak dauden alde argitsua. Seinaleak. Pago-sail bat gurutzatu.
Bidegurutzean zuzen jarraitu bide nagusitik.
Harrizko horma (0:40). Bidea utzi eta aurrera eta gora segi hormaren parean.
Hozkailuak. Malda erdian gora ebakitik hurbil, zati harritsuak alde batera utzita.
San Kristobal gaina (1:15). Eskuinera jo pagadian barrena.
Uribarriko atexka (1:45).
Eskuinera hartuta ibilbide hasierara.(2:10)
Beste zenbaitek dioenez, sorginak, Lezaon, Entzia mendikatean dagoen haitzuloan, bizi omen ziren eta orraztera joaten omen ziren trikuharrira. Denek badakite, ordea, trikuharritik hogei metrora urrez betetako zezen larrua dagoela, baina baliteke sorginak hura lekuz aldatzen ibiltzea beraien jolasetan, oraindik ez baitu inork aurkitu!
Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]
Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]
WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.
Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]
Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.
.jpg)
Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]
Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.
Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.
Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]
Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]
FERMIN MUGURUZA 40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.
-------------------------------------------
Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]
NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]
Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).