Makina bat kontu


Dorre Bikien infernua ez da amaitu
2001eko irailaren 11n Dorre Bikiak bota zituztenean, milaka pertsona hil ziren. Haientzat orduan bukatu ziren komeriak, bertan laguntzen edota lanean aritu zirenentzat, ordea, ondorio txarrak ez dira oraindik amaitu.
Dorreak erortzearekin batera suteak piztu ziren eta, material erregarri asko zegoenez, lau bat hilabete iraun zuten aipatu suteek. Orain jakin denez, maskarak ipini izanda ere, bertan laguntzen aritu zen jendeak hauts, ke, material kutsagarri eta kaltegarri asko irentsi zuen eta gaixo potentzial bilakatu dira gehienak.
Egindako saiakeretan ikusi den moduan, tenperatura izugarri altuen eraginez, hondakinetan porlana, metalak eta material organikoak nahastu ziren eta errekuntza horretatik igorritako gasen artean, detekta ezinezko metalekin nahastutako kloro kantitate handiak aireratu ziren.
Hilabete horietan lanean aritu ziren pertsonek arnastu zituzten hondakinak lau multzotan banatu dira: biriketako kimikan eragina duten trantsizio metalak, biriketako zelulei eragiten dieten azidoak (sulfurikoaren gisakoak), odolaren bidez biriketatik bihotzeraino garraia daitezkeen kristal mikroskopiko disolbaezinak eta azkenik minbizia sor dezaketen materia organikoak (tenperatura handi horietan sortuak).
Oraindik goiz da benetako eragina neurtzeko, baina datozen hamarkadetan pertsona askok eta askok osasun arazo larriak izango dituzte.

Itsasoko landareen artean gorria nagusi
Sateliteetatik ateratako argazkiek halaxe erakusten dute. Lehorreko landareen artean berdea nagusitzen den gisan, itsasokoetan gorria da nagusi. Ikerlari asko ibili da korapilo hau askatu nahian, baina galderak hor dirau.
Orain 250 milioi urte itsasoko zein lehorreko landareen kolore nagusia berdea zen, baina gertatutako kataklismoren bat dela medio, itsasoko landareen espezieetatik %80 desagertu egin zen eta oxigeno gutxi behar izan zuten landareek besterik ez dute iraun. Geroztik, oxigeno gutxi edo asko behar izan, kolore gorriko landareak gailendu dira ozeanoetan.
Zientzialariek ez dakite oraindik zerk aztoratu zuen ozeanoen kimika, sumendien erupzioak, meteoritoak edota leherketa bortitzak izan ote ziren aldaketaren eragile. Nolanahi ere, gertakari hark bizitza aldatu zuen eta dinosauroen nagusitzea ahalbidetu zuen.

Erle itxurako espioiak
Gauza jakina da, erleek elkarrekin komunikatzeko sistema bereziak dituztela. Komunikatzeko moduen artean ezagunena, erleen dantza dugu, zeinaren bidez, erleak eztia egiteko lorerik gozoenak non dauden adierazten dien bere erlategiko gainerako kideei. Hain zuzen, gorputza batera eta bestera mugituz, erlategitik lorategiraino dagoen distantzia eta hartu beharreko norabidea erakusteko gai dira.
Beste sistemarik ere badute leku baten berri emateko, esate baterako, usain arrasto bidezkoa. Hain justu, sistema honi eboluzioaren zantzuak ikusi dizkiete ikerlariek. Usain arrasto hori jarraitua zela uste zen orain dela gutxi arte, eta modu horretan konpetentziari bidea errazegi uzten zitzaiola. Hau da, usain arrastoari esker, taldekoak ez diren erleek ere berdin aurki zezaketela lorategirainoko bidea. Orain ikusi denez, erle batzuek arrasto tartekatua besterik ez dute uzten erlategitik lorategirainoko tartean. Modu honetan, talde berekoak ez diren kideek arrastoa aurkitzen badute ere, zail egiten zaie helmuga aurkitzea.
Aipagarri zinez, arrasto intermitente bidezko komunikazio sistema honekin batera aurkitu den elementua: espioitza lanetara jarritako erleak ere badirela.


Azkenak
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?

Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.


Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen

Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]


“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak

Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.


Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute

Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo

Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]


Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak

Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.


2025-02-07 | Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak

Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.


Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute

PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.


2025-02-07 | Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek

Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.


2025-02-07 | Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon

Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.


2025-02-07 | Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”

Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.


Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna

Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.


Eguneraketa berriak daude