Aztiriatik Aizpeara: Meatzarien ibilbidean

Hego-haize zakarreko egun lainotua da. Aztiriako baserri multzoan utzi dugu autoa, eta eguerdian abiatu gara, guardasola lagun, Santa Marina baseliza, bi jatetxeak eta iturridun plazatxo atsegina atzean utziz (607 m). Plazatxoaren ondotik langa batez itxitako pista bat ateratzen da maldan gora, pinudian barna. Basoaren soilune batean goi-tentsioko postearen azpitik pasa behar izan dugu ostera berriro pinu artean sartzeko, xenda arrastoari segika, pista lau batera ateratzeko. Ote artetik pixka bat gorago igoz gero, beste pista paralelo batera aterako gara. Bietako edozein hartuta ere, eskuinera joz, pinu landaketen artetik, Otañora bidean goaz zuzenean. Atzera begira, ikusmira zabaltzen hasten da, Usurbe, Samiño eta Izazpi, eta urrutirago Ernio eta Gazume ikus daitezke. Ederki antzematen da Udalaitzen perfil zorrotz eta berezia ere. Pista lepo batera heltzen da. Bihurgunea egiten du hemen eta borda bat dago eskuinean. Pista utzi eta bordaren ondotik pasaz norabide berean jarraitu dugu. Bordaren horma batean "Otaño" irakur daiteke (765 m). Pinuen artean ibiliz jarraitzen dugu bidezidor garbi batetik. Zuhaitzak bakantzen eta belardia zabaltzen hasi dira; gertu dugu gailurra. Geldiune luze eta lasaia egiteko aproposa den belaze eder bat da Otañoko kaskoa (842 m); bertize geodesikoaren ikurra, aizkoradun ohiko postontzia, eta hildako mendizalearen oroitarria, mendien izenekin: Aconcagua, Illimani, Mont Blanc, Aneto. Aizkorriren ipar aurpegiko malkarrak bistan ditugu parean; gaur lainoak itsatsita dituzte. Beste aldean Aztiria ikusten da behean.

Ekarritako bidearen norabide berean jarraitu dugu oinez, mendiaren beste aldeko bizkarretik behera, bidexka bati segituz, pista batera atera arte. Borda txukun bat dagoen lepo batera heldu gara horrela eta bidegurutzean ezkerreko (hegoaldea) bidetik joan (744 m), bordaren ondotik pasaz. Bidea laua da, pinudian barna doa ehiza postu batzuen ondotik. Eta pista berriro, lepo bateraino jarraitu duguna. Arrainoaitz aldera segitzen duen gailurreria utzi, eta langa bat pasaz, beheranzko bideari heldu diogu, Aizpea aldera zuzen. Bidegurutze batean, eskuinean zelai bat daukagu bere bordarekin. Ezkerrekoa hartu dugu hemen. Altuera galduz, bihurgune batzuk eta gero, Aizpeako lehenengo baserrietara gerturatu gara; Aristizabal eta Urrutikoetxea. Pistak Aizpeako auzora heltzen den errepide txikiraino eraman gaitu, eta hortik malda gorari ekin behar ostera (400 m), goialdean dagoen Mantxola baserriraino. Hemendik Aizpe Goikoetxeara igotzeko bada bide zaharra, baina sasiak erabat hartuta dago, eta ezinezkoa da bidea erabiltzea. Norbaitek esan du leku hau beste nonbait balego eta ez hemen, bidea garbitua eta zaindua egongo litzatekeela... Horrela bada, beste modurik ezean, baserriaren ondoko zelaian sartu behar izan dugu txarrantxa saltatuz, eta belardiaren ertz-ertzetik, goiko sagastira sartu hesi gehiago saltatuz. Sagastitik gora eta gero pinudian topatutako bidetik, goiko auzora heldu gara, beste lauzpabost baserri bakarti Aizpuruko haitzaren oinetan (485 metro).

Pistatik gora, goren dagoen baserri hutseraino igo gara, Goikoetxea. Hemen ere, bide zaharra pasatzen da baserriaren ataritik gora; eta hemen ere, sasiz josia eta erabilezina dago. Aurrekoan bezala, zelaitik gora igo gara ahal bezala, bidea ezkerrean dugula. Basoaren erdian galdutako borda batera heldu gara. Pista bat topatu dugu hor, eta eskuinera segi beste borda erori baten aurrietara. Tarteka bidezidorretatik, atera gara basotik azkenean. Txarrantxaren ondotik (Mutiloa eta Zerainen arteko muga) Ollargain deitutako bizkarrean gora, gorosti asko ikusteko aukera izan dugu. Igandeetarako txabola hesitu batera heldu garenean, meatzen lur mugimenduak antzeman ahal izan ditugu argi (670 metro). Pixka bat beherantz egiten badugu beste txabola pare bat dago. Hemendik Aztiria auzora itzultzeko pista segitu besterik ez dugu egin behar.

Ikuspegia
Otañora bidean goaz zuzenean. Atzera begira, ikusmira zabaltzen hasten da, Usurbe, Samiño eta Izazpi, eta urrutirago Ernio eta Gazume ikus daitezke. Ederki antzematen da Udalaitzen perfil zorrotz eta berezia ere.

Bentalehor, Aztiriako benta
Joxe Luis Ugarte adituaren eskutik, Jon Azpiazu gure lagun ormaiztegiarraren bidez, honakoa jakin ahal izan dugu leku hauen inguruan. Aztiriako benta, Bentalehor izenez ere ezagutua da, etxe honen jabea aspaldi Legorburu abizeneko bat baitzen. Jada XVIII. mendean bada etxe honen aipamenik. Legazpi inguruan beste hainbat bentaren berri ere badaukagu. Bentalehor Loidi izeneko mendatean eraiki omen zuten, Legazpi, Mutiloa eta Gabiriako lurrek bat egiten duten lekutik gertu, baina ez kasualitatez, antzinatik Seguratik Legazpira zihoan erregebide garrantzitsua pasatzen baitzen hemendik. Bertatik pasatzen zen, gainera, Mutiloako meatzetatik Legazpiko burdinoletara joateko ere.

Zerain eta Mutiloako meatzak
Zerain eta Mutiloan aspaldi langile kopuru handiak izan zituzten meatz garrantzitsuak zeuden. Gainera, horietan lanak egiteko trenbide txiki baten berri ere badugu, gaur horren arrasto gutxi gelditzen bada ere. Mutiloako meatzetan 100 langile baino gehiago aritzen zen beharrean, XX. mendearen hasieran. Meatz hauetako lanetarako, trenbideak Liernitik pasaz Ormaiztegiko geltokiarekin lotzen zituen, eta handik Pasaiako portura eramaten zuten minerala. 1947ra arte ibili zen trena.

Bestalde, Zeraingo meatzik garrantzitsuenak Aizpean zeuden, Otaño mendiaren magaletan. Lanak XIX. mendearen erdialdean hasi ziren antza, baina garai oparoenak XIX.aren bukaeran eta XX.aren hasieran izan ziren. Dena den, Aizpeako meatzei buruzko historiako lehen aipamena 1512koa omen da, orduan Fernando Katolikoak Aretxabaletako Otaloratarrei ustiaketa baimena eman baitzien.

Hasiera batean, La Union de Cerain izeneko konpainiak ustiatu zituen Aizpeako meatzak, geroago konpainia ingeles batek. 1933an, bertan behera utzi zituzten. Garai batean armada karlistaren eskuetan ere egon ziren. 500 langile aritzen omen ziren bertan lanean. Aizpea meatz ustiaketak Euskal Herriko zona honetan izan zuen garrantziaren lekuko da, baina ez dago bisitatzeko oso prestatua. Galerietan eta aire librean ustiatzen ziren meatz hauek. Lehengo trenbideen trazatuak, polborinak, perretxiko formako kaltzinazio labe bitxiak, eta beste hainbat gauza ikus daiteke, asko sasiak jota. Ormaiztegira minerala jaisteko, gainera, teleferiko bat erabiltzen zen. Meatzak azken urteetan ustiatzen zituen konpainia alemaniarrak utzi zituen bezalaxe daude orain. Bertan jasotako gauza asko Zeraingo museoan daude.

Zerainen antzinako kartzela ere badago. Bertan pasatzen omen zuten gaua meatzetan lan astunak egitera kondenatutako presoek. Ezin aipatu gabe utzi Larraondoko zerratoki hidrauliko eraberritua, XIX. mendekoa. Uraren indarraz baliatuz, zerrak eta tornoak funtzionatzen zuten, eta Larraondo baserriak zerrategi honetan zegoen beste turbina baten bidez lortzen zuen argindarra.

Meatzak
Aizpea auzoko meatzak La Union de Cerain izeneko konpainiak ustiatu zituen lehenbizi. Ondoren, enpresa ingeles batek hartu zuen 1933. urte bitartean. Armada karlistaren esku ere egon ziren Zeraingo meatzok.


Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


Eguneraketa berriak daude