MUSEOAK ALA BUNKERRAK?
«Alfa 33 zentralari deika... Entzuten?". Polizia film batetik ateratakoa dirudien esaldia, Bilboko Guggenheim museoan entzundakoa da. Gaur egungo gizartean, artea kultur espresio izateaz gain, diru balio handiko zerbait da. Horregatik agian, gure inguruko museo eta erakusketa areto gehienak segurtasun neurriz josirik daude.
"Ez dago huts egiten ez duen sistemarik". Horrelaxe azaldu zuen J. Ignacio Bidarte Guggenheimeko zuzendariak Bizkaiko Batzar Nagusien aurrean, urtarrilean jazotako ezustekoa. Bi lagun museoan sartu ziren, eta inor ohartu gabe "Maitasun Ziriflipa" izenarekin bataiatutako koadro bat jarri zuten paretan. Arte modernoaren balio eskasa salatu nahi omen zuten. Guggenheim Bilbao Museoak, ordutik, gogortu egin ditu segurtasun neurriak.
Gure inguruko museo eta erakusketa aretoetan kontrola nahikoa estua da. Artelana ez kaltetzeko xedearekin, bisitariek ezin izaten dute euritako, motxila eta objektu handirik barrura sartu. 35 zentimetro baino luzeagoak diren zerak kanpoan uzteko eskatzen dute. Baina sarreretan ezin da guztia detektatu. Horregatik, museo eta erakusketa aretoen barruan ere, badira bitartekoak.
Guggenheimekin batera, Gasteizko Artium da Euskal Herriko museoen artean modernoena. Urtebete pasatxo da ireki zutela. Eguneko 24 orduetan, hiru zaindari daude. Hauei, areto bakoitzean dauden begiraleak gehitu behar zaizkie. Ordu gutxiren barruan, jendaurrean dauden obra guztien errepasoa egiten dute zaindariek. Gainera, lan bakoitzaren argazkia daramate gainean eta mementoan frogatzen dute eraldaketarik egon den.
Rafael Zulaika, Donostiako San Telmo Udal Museoko zuzendariaren aburuz, "biak, teknologiak eta giza presentzia aktiboa erabiltzea da segurtasuna bermatzeko eraginkorrena".
Artiumen, esaterako, kamera zirkuitu itxia dago, bai museoaren sarreretan bai barneko txoko guztietan. Kamera bakarrak, areto berdinaren ikuspuntu desberdinak eskaintzen ditu, kontrola zehatzagoa izan dadin. Honetaz gain, presentzia detektagailuak ere badaude, areto bakoitzean norbait sartu den edo irten den aditzera ematen dutenak. Kamera eta alarma sistema guztiak kabina zentral batetik behatzen dira.
Gustavo Abascal, Artiumeko segurtasun arduradunaren hitzetan, "artelanen segurtasuna bermatzea ez da erraza. Uneoro daude jendearen aurrean eta horrek berekin dauka arriskua".
Artelanik txikienak, eskuetan erraz har litezkeenak babesteko anklaje mekanismo bat dago. Piezari ukitu arraro bat eginez gero, alarmak salto egiten du.
Museoek, gainera, sarri eguneratzen dituzte segurtasun neurriak. Donostiako San Telmo Udal Museoan esaterako, 90eko hamarkadaren hasieran jarri zituzten indarrean intrusioaren aurkako alarma sistemak. Ordura arte, zaindariak soilik izaten ziren gau eta egun. Kamera bidezko kontrola dute, grabaketa sitema, presentzia sentsoreak... Urtero aurrekontuaren zati bat sistema horiek osatzeko eta berritzeko bideratzen dute.
Beste arte erakusleku batzuetan, segurtasun sistemak ez dira hain zorrotzak. Iruñeko Gotorlekuaren kasua da hori. Guztira lau eraikinetan banatuta dago eta aldi berean zazpi erakusketa jartzeko aukera eskaintzen du. Areto bakoitzean, zaindari bat egoten da. Gelak oro har txikiak direla kontuan izanik, nahikoa omen da pertsona bakarra. Ez daukate bideobigilantzia mekanismorik. Areto batzuetan, jendearen sartu-irtena kontrolatzen duten sentsoreak dituzte, alarma eta guzti, jakina. Hori bai, eraikinaren izaerak, babeserako eraikina izateak, pareta sendo eta zabalek, ate trinkoek, aretoen eta ondorioz artelanen segurtasuna bermatzen dute. Dena den, Javier Manzano, Iruñeko udaleko kultur teknikariak dioenez, "eraikinak egokitzapenak behar ditu eta segurtasun sistemak ere berrikusi beharra dago". Azken legegintzaldian, Gotorlekuan arte garaikideko museoa egiteko proiektua aztertu dute, eta horregatik ez da inbertsiorik egin bertan. Azkenean, proiektua atzera bota dute eta hastear dagoen legegintzaldian egokitzapen horiek egitea espero dute.
Orokorrean sistemak arrazoizkoak izaten dira, baina paretetatik etengabe norberaren mugimenduak jarraitzen ari den kamerak, edo presentzia sentsoreek, edo etengabe zelatan dagoen zaindariak, museora gerturatzen dena ernega dezake. Bestetik, artelana bera babesteko jartzen diren tresnek, bai bitrina, bai kutxa, eta haiekiko mantendu behar den distantziak, eragotzi egin dezake artelana bere osotasunean hautematea.
Juan Ignacio Bidarte, Guggenheimeko zuzendariak berak esana da, gehiegizko ardurak bisitaria ezeroso sentiarazi dezakeela. Izan ere, obra babestearekin batera, segurtasun zorrotzak, museoko bisitariarengandik artea urrundu egin dezakete.
Zaila da, beste kontu askotan bezala, segurtasun neurrien alorrean ere erdi bidea aurkitzea.
Manchesterreko Witworth galerian, jarri ez, kendu egin zituzten bertako hainbat koadro. Ez gainera, nolanahikoak. Picassoren, Gauguinen eta Van Goghen hiru koadro, apirilaren 26an lapurtu zituzten. 1878 eta 1903 urteen artean egindako lanak ziren, autore ezagunenak eta balio handikoak. Aretoko langileak, antza denez, ez ziren ohartu ere egin igande eguerdian, lapurretaren biharamonean, jendeari ateak zabaltzera joan ziren arte.
Misterioa laster argitu zen ordea. Lapurrek ez zuten koadroak beste nonbaiten saldu eta aberasteko asmorik. Komun publiko batzuetan utzi zituzten eta bizpahiru egunen buruan agertu ziren. Gero jakin da, ekintza honekin lapurrek argi eta garbi salatu nahi zutena museoetako segurtasun falta zela.
Vienako Arte Ederretako Museo Historikotik lapurtu duten artelanak ere harrotu du hautsa. "Salero" lana da, XIV. mendean Benvenuto Cellini italiarrak urrez eta esmaltez egindako mahai apaingarria.
Austriako agintariek, egoeraren larria ikusita, museo guztietako zuzendariak deitu zituzten segurtasunaren inguruko goi bilera batera.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]