EUROPAKO 40 MILIOI LANGILEK PAIRATZEN DU LANEKO ESTRESA


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Estres laborala ez da txantxetako kontua: pertsonen jokabidea nabarmen aldaraz dezake eta bizi kalitatea nahiz osasuna kalte ditzake. Azken hamar urte hauetan, Europako Batasunean behin eta berriro identifikatu da estres laborala lantokiko kezka iturri nagusi bezala, eta, gaur egun, aldagai erabakigarria da, hala langileen osasunean, nola enpresen ongizatean. Europako Agentziaren Zentro Tematikoak argitara emandako txosten batean ageri dira datu horiek, eta, hain zuzen, Laneko Osasunaren eta Higienearen Europako Agentziarentzat eginiko lan batean funtsaturikoak dira. Azken erakunde horrek iaz Europa osoan egin zuen estresaren kontrako kanpaina, eta ekimen horretako datuak dira aipatutako praktika, sistema eta programa berriei buruzko txostenean datozenak.

Europako Fundazioak 1996an eta 2000n inkestak egin zituen lan baldintzei buruz. Bada, aldi horretan langileen %28k adierazi zuen estres arazoak zituela, hots, 40 milioi langile europarrek, alegia. Laneko eritasunetan, giharretako afekzio eskeletikoek bakarrik hartzen diote gaina (%30). Bestalde, Europako Batasunean eta beste hainbat lekutan egin diren estudioen arabera, estresarekin zerikusia omen dute galdutako lanegunen %50-60k, erdiek alegia. Adituek diotenez, laneko estresak Europako Batasunean urtero 20.000 milioi euroko kostua du.

EZ DA SAMURRA ESTRESA KUANTIFIKATZEA.

Zaila da Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko estresa kuantifikatzea. Euskal Herriari dagokionez, irakaskuntzako apunteren bat edo beste salbu, guk dakigula bederen ez dago azterketa estatistikorik. Egitate horrek esan nahi du beharrezkoa dela organismo nazional batez hornitzea, baldin laneko eritasun laboralekin zerikusia duten analisi estatistiko orotarikoak izango baditugu. Material gabezia hori dela kausa, Espainiako Lan Ministerioak landutako datu estatistikoetara jo behar dugu nahitaez, zeinen artean galtzen baitira, bistan denez, euskal datuak, Hego Euskal Herriari dagozkionak bakarrik baitira, eta Madrilgo irizpideen arabera osatuak. Bada, Laneko Bizi kalitatearen gaineko IV. Inkesta Nazionaleko datuek erakusten dutenez, Espainiako Estatuko langileen %5ek bakarrik jasaten dute estresa.

Laneko Seguritatearen eta Higienearen Europako Agentziak eta Espainiako Ministerioak metodo ezberdina erabili zuten. Lehenak, "Baduzu estresik?", galdetu zuen. Ministerioak, aldiz, estresarekin zerikusia duten sei sintoma garbiko inkesta bat baliatu zuen, eta langileak sintoma horiek bazituela erantzun zuenekoa bakarrik hartu zuen kontuan. Nolanahi ere, Espainiako Lan Ministerioak onartzen du, metodoak berdinak izanez gero, Espainiako Estatuak ere Europako %28ko batez bestekoa emango zuela. Batez besteko horren erakusgarri izan daiteke ondoko datu ofizial hau: 2002. urtean, 35 milioi kaxa antsiolitiko saldu ziren Espainiako Estatuan (errezeten bidez saldutakoak soilik kontatuta).

Zifraren argitan, bistan da erruzkoa dela kaltea, bai alderdi humanoan, bai errendimendu ekonomikoan. Estres laboralaren erasana agerikoa da "antolaketako sintometan", hau da, langileen absentismo eta txandatze handian, segurtasunaren arloko errendimendu apalean, enplegatuen animu faltan, berrikuntzarik ezean eta produktibitate apalean.


EUSKAL IRAKASKUNTZAKO DATUAK.

STEE-EILAS sindikatuak helarazi dizkigun datuen arabera, 97-98 ikasturtean, Bizkaiko irakaskuntza publikoan, estresarengatik hartu zuten baja gehien irakasle ez unibertsitarioek. Baja egunei erreparatuta, %19,62ko zifra ateratzen da. Ikasturte horretan, 34.178 lanegun galdu ziren Bizkaian, estresa zela kausa, eta batez beste 82 eguneko bajak izan ziren. Araban, berriz, 4.777 egun galdu zituzten irakasleek arrazoi horrengatik; lanegunen %18,62, hain zuzen. Bajen arrazoietan, bigarren ageri da estresa, eta 71 eguneko iraupeneko bajak izan ziren batez beste. Nafarroari dagokionez, baja arrazoi lehena izan zen 1998an: 12.826 lanegun galdu ziren horregatik. Zerbitzu mediko eskasagoa tarteko, ez dago Gipuzkoaren gaineko daturik. STEE-EILAS sindikatuaren ustez, datu horiek irakaskuntza pribatura estrapolatzekoak dira.

Kalkuluek erakusten dutenez, EAEren esparruan, irakaskuntza publiko ez unibertsitarioan, 50.000 lanegun galtzen dira urteko, eritasun profesional horrekin zerikusia duten patologiak direla kausa, berebiziko erasana baitu irakasleengan. Eritasun laboral horren kostu ekonomikoari gagozkiola, berriz, badirudi 1.000 milioi euro pagatu behar direla urteko, irakasle gaixoen ordezkoen lan sariak estaltzeko bakarrik.

Irakaskuntzako sindikatu horren berorren datuen arabera, Hezkuntzako Departamentuko prebentzio zerbitzuko medikuek irizten diote bajako parteetan maiz ezkutatzen dela estresa beste diagnosi batzuen bidez, hala nola, sintoma somatikoen bidez, bereziki sistema osteomuskularra, sistema digestiboa edo sintoma orokorrak aitzakiatzak hartuta, eta, horrenbestez, benetan askoz handiagoa dela eritasun horren eragina

ZER DA ESTRES LABORALA?
Ez da kontu samurra estresa definitzea. Zenbat definitzaile, hainbat definizio egokitu zaizkigu. Guk, hemen eta orain, Europako Batasunaren definizio ofizialaz jardungo dugu. Hona hemen definizio ofizial hori: "Laneko edukiaren, antolamenduaren edo inguruaren alde adbertsoen edo txarren kontra gertatzen diren hainbat erreakzio emozionalen, kognitiboen, fisiologikoen eta jokabidezkoen multzoa da estres laborala, eta urduritasun nahiz angustia handiak eta jeneralean egoerari aurre egin ezinaren sentsazioak ezaugarritzen dute estresatua".

Adituen iritziz, emakumeak, gazteak eta adinekoak berez dira estres laborala nozi dezaketen taldeak. Badirudi emakumeek gizonek baino hiru aldiz arrisku handiagoa dutela estresak erasateko, oraindik ere gehientsuenek bi lanegun osatzen baitituzte, etxekoa eta lantokikoa. Gazteen kasuan, lanpostuko esperientzia ezak ekartzen du estresa, eta horretatik errendimendu falta segitzen da. Adinekoen kasuan, berriz, teknologia berrietara moldatu ezina da estresaren kausa.
Saia gaitezen orain estresaren kausak zehazten. Ikertzaile gehienek laneko faktore jakin batzuk izendatzen dituzte enplegatuen estres laboralaren eragile gisa. Bitan banatzen dira faktore jakin horiek: arrisku fisikoak (biologikoak, biomekanikoak, kimikoak eta erradiologikoak hartzen dituzte barne) eta arrisku psikosozialak. Artegatasunarekin dute zerikusia laneko arrisku fisikoek, eta, aldi berean, urduritasun hori bera da estresaren motorra. Arrisku psikosozialak, aldiz, testuinguru sozialari eta ingurumenezkoari ez ezik, lanaren diseinuari, antolaketari eta gestioari daude lotuak, eta kalte psikologiko, sozial edo fisikoren bat sor dezakete. Arrisku horien hainbat efektu estresaren ondoriozkoak dira bete-betean.


ARRISKU FISIKOAK ETA PSIKOSOZIALAK.

Laneko Segurtasunaren eta Osasunaren Europako Agentziak hamar kategoriatan taldekatu ditu estres laboralaren arrisku edo efektu ezagunak. Erakundearen kultura eta funtzioa kategorian, ondoko hauek dira testuinguru laboraleko arriskuak: komunikazio txarra, arazoak konpontzeko laguntza eskasa, harreman pertsonalen ezartzea eta erakundearen helburuen definizio eza. Erakundearen funtzioaren kategoriaren barruan, berriz, beste hauek: funtzioen anbiguetatea, funtzioen arteko konfliktibitatea eta pertsonei erantzukizuna ematea. Progresio profesionalaren kasuan, aldiz, profesioan atzentzea eta segurtasun eza, nahi baino postu handiagoa edo apalagoa izendatzea, lana izateko segurtasun eza, soldata apala eta lanaren balio eskasa.

Erabakien eta kontrolaren esparruan, honako arrisku hauek ageri dira izendatuta: parte hartze gutxi erabakiak hartu behar direnean eta lanaren gaineko kontrol eza. Langileen laneko harremanei dagokienez, bakartze soziala edo fisikoa, goi karguekiko harreman txarrak, pertsonen arteko gatazkak eta babes sozial eza. Lana-etxea bikoaren erlazioan, laneko eta etxeko eskakizun kontrajarriak dira arrisku: babes gutxi etxean, bi karrera profesionalen arteko gatazka...

Laneko ekipamenduen eta laneko inguruaren arloan, ondoko hauek dira arazo iturri: ekipamenduaren eta instalazioen fidagarritasuna, disponibilitatea, egokitasuna eta mantenua. Lanak izendatzeko garaian, berriz, lan errepikakorra, laneko ziklo laburrak, zatituak edo zentzu gabeak, gaitasunak ez baliatzea eta segurtasun falta handia. Lanaren bolumenaz edo lantokiaz, arazo da lan gutxiegi izatea, baina baita sobera ere; eta arazo dira, halaber, lanaren erritmoaren gaineko kontrola eta denborari buruzko presio larriak. Azkenik, laneko ordutegiari dagokionez, estres iturri omen dira hauek guztiak: txandakako lanegunak, lan ordutegi zurrunak, aurreikusi gabeko orduak, lanegun luzeegiak edota bizimodu soziala eragozten duten ordutegiak.


EREDU ALDAKORRAK LANEAN.

Lan mundua etengabe eta nabarmen ari da aldatzen: telelana eta lantokian informazioko eta komunikazioko teknologien erabilera handiagoa, lan autoarautua eta taldekakoa, enplegatzeko moduen aldaketa (lanpostuen murriztea, enpresen urruntzea, azpikontratazioa eta globalizazioa, langile malguen eskea, funtzioen eta trebetasunen arabera; ohiko ordutegiz kanpoko lanorduak eta txandak, zerbitzuetako sektorean gero eta biztanle aktibo gehiago izatea...). Bada, esan dezagun praktika laboral berri horiek ugaldu egin ditzaketela laneko eta osasuneko arriskuak edota gerta daitekeela aurreko arrisku batzuk are indartsuagoak izatea


Azkenak
2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


2024-10-31 | Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”

Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]


Eguneraketa berriak daude