Nahiz eta artikulu honetan komentatzen ari garen erako epaiak ematea oso aldekoa izan, administrazio publikoak oraingoz ez du honelako lan eritasunen erantzukizunik hartu, eta erreklamazio judizial amaigabeen prozesua da ondorioa, zein, bestalde, laneko istripuen mutualitateek errekurritzen baitituzte sistematikoki. Halaxe da, bai. STEE-EILAS sindikatuak esaterako, zeinek ordezkari ugari baitu irakaskuntzan, ondoko kezka hau azaldu du: nola estresa, burnouta eta eraso morala ez baitaude eritasun profesional gisa sailkatuak, pertsona afektatu bakoitzak ekin behar dio erreklamazio judizialen bideari, eta prozesuan zehar erakutsi behar du lana dela eritasunaren kausa bakarra. Bestalde, laneko istripuen mutualitateek sistematikoki errekurritzen dituzte pertsona afektatuen aldeko epaiak, eta, sarritan, tratamenduak edo liskarraren kalte ordainak balio duten baino askoz gehiago gastatzen dute prozesuan.

Espainiako Estatuan oraindik ez dute landu laneko eritasun profesionalen gaineko araudi berriturik, eta 1978koak jarraitzen du indarrean. Arrisku Laboralak Prebenitzeko Legeak (1995), dena dela, ezarri zuen berritze horren beharra. Estatuko Gobernuak hitz eman zien sindikatuei, 2002an, Europako Batasuneko sei hilabeteko presidentzian onetsiko zuela eritasun profesionalez Europak aholkatua zuena, eta haren gainean berrituko zuela Espainiako Estatuan indarrean zegoen zerrenda. Jose Maria Aznarren Gobernuak, ordea, behin behar eta, bete gabe utzi du agindua, eta Konstituzioaren aurreko araudiarekin segitzen du eritasun profesionalei dagokienez.

Burnouta eta beste estres batzuk eritasun profesionalen zerrendan emendatuz gero, enpresek eta organismo publikoek prebentzioko neurri efikazak hartu beharko lituzkete, inguruko arrisku psikosozialak eragozteko. Alabaina, beste sektore batzuetan ez bezala, irakaskuntzako, osasuneko, administrazioko edo zerbitzu sozialetako arriskuak ez dira heriotzetan neurtzen, eta, horrenbestez, ez da hartzen prebentzioko neurririk, nahiz eta egoera batzuk sufrimendu handia eragin hainbat pertsonarengan eta gizarteari kostu ekonomiko izugarria

Kataluniako maistraren eta Eibarko lantegiko buruaren kasuen gainean emandako bi sententziak, zeinetaz luze eta zabal jorratzen den orri hauetan, oso garrantzitsutzat jotzen ditut zuzenbidearen eta prebentzioaren ikuspuntutik, baita ikuspuntu higieniko eta terapeutikotik ere, lagungarri gertatuko baitira laneko estresak afektaturiko langileen estaldura sozioekonomikoa hobetzeko. Langile afektatuaren estaldura sozioekonomikoa betiere handiagoa izango da baldin eta laneko estres hori epaileek laneko istripu gisa kalifikatzen badute, eta ez gaixotasun arrunt gisa.

Bi kasu horietan, aldez aurreko prozedura administratiboetan, GSINek ez zituen onartu kontingentziaz aldatzeko eskabideak, segurantza sozialaren entitate horrek estimatu baitzuen lantegiko buruari eta eskolako maistrari aitortutako prestazioek gaixotasun arruntean zutela beren kausa.

Bi langileen defentsa Olar Abogados Irungo gure bulego profesionalak eraman zuen, eta, defentsa sostengatzeko, burnout sindromea hartu zuen aintzat -euskaraz, "erreta egotea"-. Estres mota hori oso karakteristikoa izaten da zenbait profesionaletan, hala nola sanitatekoetan, irakaskuntzakoetan, asistentzia sozialekoetan, eta abar, beste pertsonekin egiten baitute lan, harreman estuan, eta pertsona horiek, dituzten defizientziengatik, besteren beharra izan ohi dute. Profesionalak bere espektatibak frustratuak ikusten dituenean gertatzen da egoera hori, ezindua sentitzen da bai laneko egoera aldatzeko, bai bere eginkizuna betetzeko moduaz dituen ideiak praktikan jartzeko, ia beti laneko baldintza kaskarrak direla medio. Horren ondorioz, aipatutako kaltezko manifestazio hori kontuan hartu beharra zegoen laneko istripuaren kontzeptu legalaren barruan, lan egitetik etor daitekeen kalte oro hartzen baitu bere baitan.

Lantegiko buruaren kasuan, enpresaren produkzio eskakizunetatik zetorren kaltea, desegokiak baitziren, argi eta garbi, lan hori egin behar zuten minusbaliatu psikikoen gaitasun urrituaren aldean. Maistraren kasuan, berriz, gaur egun irakaskuntza nolako baldintzetan ematen den aztertzeko egindako edozein ebaluaziok konstatatu izan du premiazko neurriak ezarri beharra lanbide hori prestigiatzeko. Izan ere, aldaketa normatiboak ezartzen zaizkio etengabe, irakasleen iritzia kontuan hartu gabe.

Aipatu ebazpenak ardurakoak dira esparru juridikoan, laneko istripua kontzeptua zauri psikologikoetara hedatzen dute eta. Maiz, egungo lan harremanak direla kausa sortzen dira horrelako gorabeherak, izugarriak baitira konkurrentzia eta langileek beren lanari erantzuteko hartu beharreko ardura. Horrez gainera, prebentzioaren aldetik ere interes nabarmena dute, hau da, arrisku laboralak prebenitzeko planak egokitzeko beharra erakusten dute, kontuan izanik lanaren antolamendua eta ordenazioa bera izan daitekeela arrisku laboralak generatzeko "baldintza". Horregatik, prebentzioko teknikarien formazioa sustatu beharko da, ikasgai dituztela ergonomiako eta psikosoziologia aplikatuko modulu espezifikoak eta estres laboralari buruzko unitate espezifikoak. Azkenik, ebazpen horiek interes higieniko terapeutikoa ere badute. Izan ere, zauriaren jatorria onartzea determinantea da tratamendu psikoterapeutiko zuzena egiteko. Tratamenduak, bestalde, hasierako sintomei aplikatutako sendabide farmakologikoa baino zerbait gehiago izan behar du, bestela okertu besterik ez baitu egiten koadroa, kroniko bihurtzen baita eragiten duen inguruaren eraginez.

Eskerrak eman nahi dizkiet pertsonalki eta profesionalki Eibarko Lan arloko 1. Epaitegiko titularrei eta Bartzelonako Lan arloko 16. Epaitegikoei, horrenbesteko sentiberatasuna eta gaitasuna erakutsi dutelako arau juridikoak aplikatzeko posibilitateetan sakontzeko. Beren ahaleginari esker, bide egokia ireki dute neke psikikoak sortutako asistentzia sanitario, baja laboral eta ezintasun ugariei aurre egiteko. Ildo horretatik, profesio jakin batzuek sortzen duten neke fisikoa lan-istripu gisa babesteko aitorpena etorriko da, ondorioz dezente hobetuko da babesa eta, horrez gainera, juridikoki eta sozialki ezagutuko da biztanleriaren behar oinarrizkoenei kontu egiten dieten profesionalen ahalegina