GARZONKERIAK AEK-N


2021eko uztailaren 19an

Garai hartan, 1998ko azaroan, AEKn administratzaile lanetan ari ziren 14 bat lagun, ETArekin loturak zituztenaren akusaziopean, Madrilera deklaratzera deituak izan ziren. Koordinakundeak oso larritzat jo zuen gertatutakoa, baina «Euskaldunon Egunkaria»ren aferan ez bezala, orduan ez zen atxiloketarik egon.

Inplikatuek epailearen aurrean deklaratu ostean, ez zen inolako neurririk hartu, baina 2000. urtean 18/98 sumariotik zati bat atera eta, beste auto bat osatu zuten. Auto horretan, hasiera batean egindako akusazioak baztertu eta AEK-k iruzur fiskal bat egina zuela esaten zen. Iruzurra, alde batetik Gizarte Asegurantzarekiko eta bestetik BEZarekiko. Hau da, AEK-ko irakasleak kontratatzeaz arduratzen zen enpresak, irakasleak kontratatzerakoan BEZa ez zuela aplikatzen esaten zen. Horiek ziren Garzonek egindako akusazioak.
Gertatutakoak baina bere ondorioak izan zituen. Alde batetik AEK 18/98 sumario barruan txertatu zuten eta bestetik, iruzur fiskal hori aztertu asmoz, administratzaile judizial bat ezarri zitzaien, zeinak, AEKren gestio eta mugimendu guztiak kontrolatuko zituen. AEK-k funtzionatu ahal izateko, administratzaile judizialaren onespena behar zuen. Horrek guztiak, hornitzaileei begira sortzen zituen oztopoak ez ziren gutxi izan. "Pertsona bat zegoen Madrilen, eta guk hemengo gertaera eta mugimendu guztien berri eman behar genion hari, horrek eskatzen dituen bidaiekin, bere onespenak..." azaldu digu Joxe Leon Otañok.


ADMINISTRATZAILE JUDIZIALA.

Administratzaile judizialaren izendapena sei hilabetekoa zen. Epe horretan, AEKren aurreko eta orduko diru mugimenduak aztertzea zen bere zeregina. Leporatzen ziren iruzur fiskalak aztertzea alegia. Korrika 11ren garaia zen hura. Eta noski, administratzaile judizialarentzat erabat ulertezina zen Korrikak esan nahi zuen mugimendu guztia.

Hilabete eta erdi igaro eta Korrika 11k sortzen zuen mugimendua ikusita, administratzaileak erabaki bat hartu zuen: ordura arteko mugimendu guztiak egokiak zirela, baina begiak Madrilen edukita ez zuela bertan gertatzen zenaren berri jasotzen. Erabaki horren baitan, deliberazio bitxi bat egin zuen: AEK-k, bere egoitzetan, Madriletik izendatutako administratzaile judizial bat kontratatu behar zuela. "Hasieran erantzuna ezezkoa izan zen. Kontratatu behar bazuten beraiek kontrata zezatela esan zitzaien. Tarte horretan tira-bira ugari izan ondoren, Garzonen beste probidentzia baten bidez, administratzaile judizial hori kontratatzea inposatu zitzaigun" adierazi du Otañok.

Erabaki hark, AEK-k ordura arte zituen ahalak galtzea ekarri zuen. Izan ere, administratzaile judizialak, berak bakarrik, kudeatu baitzuen erakunde osoa.
Garzonek ipinitako epea igaro ondoren, administratzaile judizialak ordura arte aztertutako guztiarekin AEKren aldeko txostena egin zuen, leporatzen zenaren gainean ez zuelako inolako zantzurik bilatu. "Berak ulertzen ez zuena zen, langileok gure soldatarekin nola irits gintezkeen hilabete bukaerara" gaineratu du Otañok.


GARZON.

Administratzaile judizialak, Garzoni txostenaren berri eman ostean, 2001. urtean beste auto bat atera zuen. ETArekin inolako loturarik ez zela aurkitu, baina iruzur fiskal batzuk aurkituak izan zirela azaldu zuen. Iruzur horiek aztertzeko eskumena ordea, EAEko auzitegiei zegokiela aipatzen zen.
"Hasierako akusazio guztiak gainetik kendu ziren, hiru urte igaro ondoren eta horrek guztiak ekarri zuenarekin, bai matrikulazioan, bai hedabideetan uneoro eman zitzaigun jipoia..." gaineratu du Otañok.


Iruzur fiskalari zegokion akusazioa, ordea, hor zegoen. Alde batetik Gizarte Asegurantzarekiko eta bestetik BEZarekiko. Auzia EAEko auzitegietara etorri zen. "BEZari dagokionez, guk hasieratik esan genuen berau arautzeko ahala EAEko diputazioek zutela. Guk bagenituen aktak, zeinetan gure kontratazio motetan BEZa salbuetsita zegoela esaten zen. Hala ere euren ustetan iruzur bat zegoen, eta BEZari zegokion iruzur horrek 2.043.441 euroko iruzurra esan nahi zuen. EAEko auzitegiek aktak ikusi ondoren BEZetik salbuetsita geundela ikusi zuten. Iruzurrik ez zegoenez, kasua itxita geratu zen" azaldu du Otañok.

Gizarte Asegurantzari dagokionean, langileria Gizarte Asegurantzarekiko zein egoeratan zegoen aztertu zen. Horretarako 1995etik 2000. urtera bitarteko datuak aztertu zituzten. Banan banako aktak egin zituzten.
Garai hartan AEK-k hitzarmen bat egina zuen. Hau da, laboralizazio plan baten barruan sartuko zirela 2000. urtean. Zertarako? Gizarte Asegurantzarekiko % 100 egoteko. "Aurkitu zutena zer zen? 1996an ez geundela % 100ean Gizarte Asegurantzari zegokionean. Baina hori gauza jakina zen" adierazi du Otañok.
Akta guztiak burutu eta banan banako zenbaketa egin ondoren, horrek 2.524.250 eurotako isuna edo balizko iruzurra suposatzen zuen. Hori zen AEKri leporatzen zitzaion iruzurra. Erabakiaren aurrean helegitea ipini, eta egun ebazpenaren zain daude.


ZORRAK.

BEZetik salbuetsita eta Gizarte Asegurantzarekiko balizko iruzur horren gainean helegitea ipinita, AEK zordun agertzen zen edozein tokitan. AEK elkarte kulturala izanik, ezinbestekoa du diru laguntzen beharra. Baina diru laguntzak eskuratzeko ordea, ezinbesteko baldintza da egunean egotea, bai Ogasunarekin eta baita Gizarte Asegurantzarekin ere. Beraz, AEK edozein egitasmo aurrera eraman nahirik, zordun agertzen zen.
"Orduan geratzen zitzaigun aukera bakarra, balizko iruzur hori Madrilekin negoziatzea zen. Hau da, ordaintzen hastea. Negoziaketa hori hasiz gero, egunean egongo ginatekeen edozein egitasmo aurrera eraman eta diru laguntzak jasotzeko. Hala egin genuen, asko kostata eta Madrilera joan-etorri ugari egin ondoren. Gure ondasunen %80 berme gisa jarriz, negoziaketa onartu zuten" azpimarratu du Otañok.


EGITURA ALDAKETA.

Garai latzak izan ziren haiek AEKrentzat. Eguneroko jardueretan aritzeaz gain, ez ohiko kontu batzuetan ibili behar izan baitzuten. Egoera horren aurrean proiektuarekin aurrera egin behar zutela argi zuten, hori baitzen helbururik garrantzitsuena. 2000 urte bitartean, AEK-ko egitura guztietako ordezkariekin batzorde bat osatu eta, 2001etik 2005era bitarteko Plan estrategikoa diseinatzeari ekin zioten.
"Oso luze jo zuen, kontraste handiak eginez, garai hartako egitura, barne funtzionamendua eta egitura guztiak eraldatzeko asmoarekin. Eraginkortasunean irabazi, gauzak ahalik eta gastu gutxienekin egin, operatiboagoak izan eta gizarte mailan ere eskaintza ahalik eta toki gehienetara iristea izan ziren finkatu genituen erronkak" adierazi du Otañok.

Otañoren esanetan, Plan estrategiko horren baitan Helduen Euskalduntze Alfabetatzea krisian zegoela ikusi zen. Funtzionatzeko modua aldatu egin behar zela eta motibazioari dagokionean sustapen kanpainak egin beharko zirela aurreikusi zen.
Eskaera arruntari dagokionean, gabezia batzuk sumatu zituzten orokorrean, eta AEKri zegokionean segur aski intzidentzia handiagoarekin. Garzonen aferak ere horretan pisu handia izan baitzuen. Eta noski, horrek guztiak jendearengan eragina izan zuen.

Garai hartan, Euskalduntze Alfabetatzeak azken urtetan jaitsierako joera izan zuela ikusi zen, bai AEKri zegokionean, baina orokorrean Euskalduntze Alfabetatze sail osoan.
"Guk Plan Estrategikoa burutu genuen urte hartan, esandako guztiak kontuan hartuz, gerria estutu eta eraginkortasunean irabazi asmoz, aurrera begirako erronkak tokian tokiko eskaintza berriak zirela ikusi genuen. Hor zegoelako Helduen Euskalduntze Alfabetatzearen etorkizuna, hor eta betiko eskaintzetan" gaineratu du Otañok.

AEKren egoera juridikoa ere aldatu zen, kooperatiba bat osatu eta egun horretan dihardute. 2001ean abiatutako Plan Estrategikoaren baitan markatutako pausoak betetzea da AEKren aurrera begirako erronka nagusia. Alde batetik baliabideak eta indarrak non inbertitu behar dituzten zehaztu. Horretarako, kanpora begirako eskaintzak nolakoa izan beharko duen definitu beharko da. Esaterako, aipatzekoak dira lan mundua, talde berezi nahiz gurasoei begira azken urteetan egin diren eskaintzak. Bestalde, barne egituran ahalegintzea, formazioan inbertitzea eta kanpo komunikazioa sendotzea dira aurrera begirako asmo nagusiak.


EUSKALDUNTZE ALFABETATZEA

"Orain artean Helduen Euskalduntze sailean, eragile bakoitza bere kasara zebilen. Honek guztiak ordea, sailaren elkartze handi bat ekarri du. Aspaldiko partez, sail osoa biltzen ari da. Orain zein egoeratan gauden aztertzen ari gara".


Bi atal nagusi ari da saila aztertzen; alde batetik euskararen sustapena nola bideratuko den, eta bestetik langileriari dagokionean, egoera nola aldatuko den (lan baldintzak, formazioa...). Hau guztia Euskalduntze Alfabetatze saila burutzen ari den bidea da.
Bestalde, HABEk abian ipini du Helduen Euskalduntze Alfabetatzearen norabidea zehaztuko duen bideragarritasun plana. Ondorioz, aurrerantzean jarraitu beharreko bidea zein izango den definituko da. Izan ere eskariaren beherako joeraren aurrean, sektoreak aldaketa baten beharra duela aurreikusi da.
Oraingoz, enpresa bati eman zaio egoeraren diagnosia egiteko lana. Bertan, 1993tik 2001era Euskalduntze Alfabetatzeak izan duen bilakaera aztertu da. Eta dagoeneko lehenengo fasea itxi da.

Azterketa hori oinarri hartuta osatuko da aurrerantzean plana. "Azterketak ez dakigu zer emango duen, baina saila batuta egotea aurrerapauso handia izan da" azpimarratu nahi izan du Otañok.
Ikerketa horren ondoren, HABEk ekainerako Euskalduntze Alfabetatzeari buruzko dekretu berria egingo du. Helduen Euskalduntzearen diseinu berria izango da, aurrera begira zer egin behar den zehaztuko duen diseinua.

"Diseinu berri horrek beste ataka batean kokatuko gaitu, erronka batean. Hortik aterako denari erraz moldatuko garela uste dugu, eta orain fase horretan gaude. Ez dakit zer aterako den, baina Helduen Euskalduntzeari buruz dagoen politika asko aldatuko da. Onerako izango dena, baina ikasteko prozesua luzatuko duena" azaldu du Otañok.
Beraz saila osatzen duten eragile eta Hizkuntza Politikarako sailaren baitatik aterako da, hemendik aurrera Helduen Euskalduntze Alfabetatzea izango dena

SUAK ERAMANDAKO HISTORIA
AEK-k, 2001. urtera arte, Baionako egoitzan zuen zentralizatua Iparraldeko jarduera guztia. Bertan euskaltegia egoteaz gain, bertatik kudeatzen ziren Iparraldeko gainontzeko euskaltegiak ere. 2001. urtean, AEKren zoritxarrerako ordea, bizilagun batzuen arteko liskarra zela medio, egoitza erre egin zen. Ezezagunak dira oraindik sua piztearen arrazoiak.

Sutearen ondorioz, AEK-k bertan zuen dokumentazio guztia erre egin zen. Hau da, Iparraldeko AEKren historia osoa suak eraman zuen. Iparraldean inbertsio handia egin behar zela ikusi zuten. Garaiak ordea, ez ziren inbertsio handiak egiteko modukoak. Estrategikoki, baina, inbertsio baten beharra ikusten zen. Nolabait ere, Euskal Herri osoko egitura sendotzeko, eta desberdintasunak murrizteko.
Egoera horren aurrean egoitza bat erosi zen Baionan. Alde batetik Baionan dagoen euskaltegia zentralizatzeko, eta bestetik Iparraldeko euskaltegiak kudeatuko dituen bulegoa osatzeko.
"Baina oraindik ez gaude bertan kokatuta, egoitzak obrak eskatzen dituelako, eta mementoz, bertan inbertitzeko baliabiderik ez dugulako. Egoerak aukerarik ematen ez duelako. Beraz, in passe batean gaude, baina helburua horixe da, egoitza sendo bat egitea, iparraldean ere gauzak sendotu daitezen" azaldu du Otañok


Azkenak
Zentral nuklearren itxiera atzeratzeko PPren ekimena onartu du Espainiako Kongresuak

Junts eta ERC abstenitu egin dira bozketan eta popularrek aurkezturiko ez-legezko proposamena aurrera atera da, PP, Vox eta UPNren botoekin. 2027 eta 2035 urteen artean ixtea aurreikusten diren Espainiako Estatuko zazpi zentral nuklearren bizitza erabilgarria handitzea ekarriko... [+]


“Botere judizialearen injerentzia” salatu du euskalgintzak, Donostiako udaltzainen euskara eskakizunen auziaren harira

Euskarazko B2 eskakizuna zuten bi udaltzain lanpostu baliogabetu zituzten epaileek iazko urtarrilean, euskara eskatzea "diskriminatzailea" izan zitekeela iritzita; eta aitzineko astean, Donostiako Udalak aurkezturiko helegitea ez aztertzeko erabakia hartu du EAEko... [+]


Erakundeen erantzukizuna haurrak babestean

Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak,  polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]


“Hezkuntza sailburuaren determinismo teknologikoak kezkatzen gaitu: bai ala bai sartu behar da, modu akritikoan”

Teknologien erabilera eztabaidatzen ari dira Eusko Legebiltzarreko Hezkuntza Batzordean, eta horretarako hainbat aditu eta eragile ari dira batzordean beren ekarpena egiten. Ikastetxeetan mugikorra debekatzeko araudi orokorra eskatu duen Altxa Buruako arduradun taldearekin hitz... [+]


AEBek eta Errusiak diote Ukrainako gerra amaitzeko negoziazioei heltzeko prest direla

Trumpek eta Putinek ordu eta erdiz hitz egin dute telefonoz. Biek hala biek baieztatu dute ados direla Ukrainako gerra amaitu dadin "elkarrekin lan egiteko", baina argi utzita Ukraina 2014ko mugetara itzultzea ez dela "errealista". Zelenskyrekin ere hitz egin... [+]


2025-02-13 | Axier Lopez
Balea eta izurde sarraskiaren aurkako boikota

Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]


2025-02-13 | Gedar
Errusiako gasa Europara itzuli da, TurkStream bidetik

Ukrainako fluxua eten ostean, Errusiako gasa jasotzen jarraituko duela iragarri du Eslovakiak, eta Transnistriak uko egin dio Europaren "laguntzari".


GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldea
“Nola da posible irakasleak EHUn jarraitzea? Urteak daramatza erasoak egiten, eta jakina zen”

Gasteizko Campuseko Filologia Hispanikoko irakasle baten aurkako salaketen berri izan bezain azkar, asanblada irekia egin zuen GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldeak. Aste bakarrean “hamarnaka” salaketa eta testigantza berri jaso dituzte. Irakaslearen... [+]


Aski Da mugimendua Irungo Udalarekin bildu da: hizkuntza politika berri baten lehen urratsak?

Gabonetako argiak pizteko ekitaldia espainolez egin izanak, Irungo euskaldunak haserretzeaz harago, Aski Da! mugimendua abiatu zuen: herriko 40 elkarteren indarrak batuta, Irungo udal gobernuarekin bildu dira orain, alkatea eta Euskara zinegotzia tarteko, herriko eragileak... [+]


1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Eguneraketa berriak daude