ZALDIBIA: AHOTS ETA AMETSEN KALEA
- Ez naiz sekula izan loak berehala harrapatzen dutenetakoa. Gogoan dut, oraindik, nola gure amak, lokartzeko, esaten zidan: "jar zaitez Ibargurenera begira". Gelan etzanda Ibargurengo argiek baserria bertaratu egiten zuten leihoraino, iluntasunaren amildegiaren gainetik salto egiten lagunduz. Oso ilunak ziren orduko gaurik gehienak, artean, ez baitzegoen oraingo farolik eta Ibargurengo argien distirak kristalean pausatuta antzematen nituen, urrutiko izarrak baino beroago. Oso berandu zela adierazi nahi izaten zidan amak, eta argia seinalatuz esan ohi zidan: "Hara, hor arituko da Arantxa zure lagunaren aita ikuiluko lanetan" eta orduan errenditzen nintzen, lagunak lo egongo zirelakoan. Eta argi hura ez zen sekula itzaltzen ni loak hartu aurretik. Esnatzen nintzenerako, hori bai, Ibarguren, argiak itzalita, zuri eta luze agertzen zen, gauez baino atzeraxeago, aurrealdean, Albitxerriko Gregorio zenaren arta-soro ederra eta Estankoko Iñasioren baratza zituela.Esnatu berritan, kaleko biziek iragartzen zidaten ordua. Esnezaleen ahotsak entzuten nituen batzuetan. Aierdiko Rosita etortzen zen geure etxera, Dendaberrikoen atarian astoa lotuta. Etxe bakoitzera igo beharreko esnea neurtu eta marmita handienetatik ontzi txikiagoetara pasatzen, pertzen metal-soinuak adierazten zidan artean goiz samar zela. Beste batzuetan jaikieran Iñasio perratzailenetik gizonezkoen ahotsak iristen ziren: Elbarrengoak, Aiestaran errekakoak, Arru gainekoak, Saturdi aldekoak, Mendizabal edo Gorriñe aldekoak... Tarteka behiren baten marruren batekin ere nahasten ziren, eta Iñasiok horrelakoetan lan luzea izaten zuenez, eskolatik etxerakoan han biltzen ginen ume guztiak, behiei perrak nola jartzen zizkien ikusteko, Fabrika Handiko langileak bizikletan eguerdirako itzultzen hasi arte.
Ferratzen ote dira oraindik behiak eta mandoak? Eta non ote dira perratzaileak, galdetzen dut nire artean, Ferratoki aurrean. GR-20 ibilbideari ekingo diot. Hemendik abiatuta 3,8 kilometro ditu ibilbide honek, ordubete inguru, Suegi gaina hartu eta ezkerrera Gaintzako bidea edo eskubira Zaldibia-Abaltzisketako bide-gurutzera iritsi artekoa. Lasai antzean ibiliz gero bi orduko joan-etorria.
Berehala iristen da Ibarguren izeneko bi baserri artera. Handik gora jo behar da, ahal dela ezkerretik, larre eta sastrakek itxita egon arren, porlanezko eskailera mailak igoz. Ur erretenak dakarren hotsak apenas isiltzen duen oraindik Larraitzerantz doazen autoen zarata, eta bidean, eskubian, dagoen askatxo bat pasa orduko ikus daitezke Zaldibiko azken kaletxe zirenak: Etxabenea eta Goiko Bikarioetxea, azken hau etxe berriz eta parkinez inguratua.
GR-20 bidean, ordea, hurrengo aldapa igo eta porlanezko eskailera-mailak amaitu orduko azalduko da Aralar bete-betean. Gain honetara arribatuz gero badirudi ingurumarian mundu osoa datorrela eta mundu osoa ingurumari honetatik bistara daitekeela.
Mari, "emakume bat, bere modukoa"; Mari, baiaren eta ezaren dama, lurpean bizitzen eta zerua zeharkatzen dakiena. Makina bat zaldibitarrek ikusi omen du gauak sua zeriola zeharkatzen, Murumenditik Txindokira eta Txindokitik Murumendira, zuzen-zuzenean. Baina esan ezin sinesten dena. Denik ezin esan eta ez denik ezin sinestu, gizaldiz-gizaldi iritzi, ideologia eta sineste kontuak aldatu arren iraun duen bizipena.
Baina dagoeneko pasa dut Arru eta pinudi bat zeharkatu eta bost minuturen bueltan, Gaintzatik Larraitzera doan bidearekin egingo dut topo. Zain daude Ñañarriren bizkarraldea, Gazteluren ondoan. Geratu edo itzultzeko ordua iritsi da.
Larraitz-bidean behera, Saturdiraino igoz.
Edonola, Saturditik lehengo bidera iritsita Zaldibirantz ekiten duenak ez du horretaz pentsatzeko beta handirik izango auto asko ibiltzen baita, astebukaeran batipat. Aukera polita du beheraxeagotik Urtsu errekaren bide-ertzetik jaisteko Peatzetara bitarte. Handik berehala bertan dira Zaldibiko aurreneko kale-etxeak. Orain egin berri diren etxeen ondoan, eskubian, Goiko Bikario-Etxe ederra, eta ezkerrean, Etxabe-enea jauregia eta Goiko Kaleko plaza, non, ilusioz berritzen ari diren bertako jabeak Txamarretxe, Juan Ignacio Iztuetaren jaiotetxea. Iztueta garrantzizko idazlea izan da euskal literaturan, Lardizabal eta Jauregiren ondoan , baina nik gogoangarrien Kontsesirentzat kartzelatik idatzitako kantuaren pasarte hau dut:
bitartean badauzkat miloi bat ate
guztiak itxirik
Txamarretxetik behera Urtsu erreka eta Aiestaran erreka biltzen dira Amundarain izeneko ibaira. Atseden hartu nahi duenak, erreka inguru horretan badu non egona. Bestela, kalean behera, Ferratzailenea pasata Zaldibiko plazara iritsiko da. Garai batean ezagun zen kantuak ezagun egin zuena:
hiru atso dantzan, hiruak ez dute
ardit bana poltsan.
Gaintzako kaskotik, ibaiaren ertzetik.
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.
-------------------------------------------
Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]