GASTU SOZIALA MURRIZTUKO DU PFEZ ZERGAREN ERREFORMAK


2007ko otsailaren 21ean
Hego Euskal Herriko biztanle zergadunek uda baino lehen egin beharko dute 2002ko ekitaldiari dagokion Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren (PFEZ) aitorpena. Aurtengo aitorpeneko eredua aldatu egingo da datorren urtetik aurrera, eta bestelako edukia izango du 2004an 2003ko aitorpena egiteko indarrean jarriko dutenak. Hego Euskal Herriko lau aldundi foralek erreformatu dute PFEZ zerga, eta, esan bezala, datorren urtean izango da indarrean.

Erreforma, funtsean, Espainiako PPren Gobernuak ezarri duenaren ildo berekoa da, eta, publizitatea bestelakoa izan arren, ohi bezala onura handiagoa izango dute kapitalaren errentek langileen mozkinek baino: oraingoan ere enplegatuek dute zama handiena diru biltze fiskalean. Erreformak, iruzur fiskalari ez erasateaz gainera, diru sarreren murrizte nabarmena ekarriko du (272 milioi euro inguruko jaitsiera; 185 milioi euro EAEn eta 87 milioi Nafarroan), eta, ondorioz, gutxiago inbertituko da gastu sozialean, batik bat osasunean, hezkuntzan eta esklusio sozialean. Hala salatu dute euskal sindikatuetako arduradunek (ELAk bereziki), azkeneko aste hauetan foru aldundien aurrean egin dituzten mobilizazioetan: informazio eza salatu dute batetik, eta PFEZ zergaren erreforman segitu den prozesu arrea bestetik.


ERREFORMAREN ALDERDI NAGUSIAK.

Arau berriaren arabera, eta laneko errentari gagozkiola, ez dute aitorpena egin beharrik izango urtean 8.500 euro baino gutxiago jasotzen dutenek (orain arte, 7.360 eurotan zegoen muga). Hobari orokor bat ezarri dute, tarte bakoitzean 325,75 euroko igoera lineala suposatzen duena, eta laneko errenten hartzaileei aplikatuko zaie. Zergen eskalan ere ageri da aldaketa bat: zerga-tasetan, %15 izango da minimoa eta %48 maximoa (orain arte, %17 eta %50 bitartekoa zen eskala).

Seme-alabengatiko kenketetan gertatu da aldaketa gehien. Araban, %15 inguruko igoera izango dute. Lehenbiziko seme-alabarengatik, 460 euro kenduko dituzte, 565 bigarrenagatik, 850 hirugarrenagatik eta 1.060 laugarrenagatik. Bizkaian eta Gipuzkoan, aldiz, 415 euro kenduko dituzte lehenengoagatik, 505 bigarrenagatik, 765 hirugarrenagatik, 1.100 laugarrenagatik eta 1.500 bosgarrena edo hurrengoengatik. Horrez gainera, 225 euro gehitzen dira hiru urtez behetiko ondorengo bakoitzarengatik. Nafarroan, oraingo PFEZ ereduan bertan, 1.535 euroko kenketa egiten dute lehen hiru ondorengoengatik eta 2.455 laugarrena eta hurrengoengatik. Erreformako kantitateak debate politikoan erabakiko dituzte. Hirugarren adinekoen kasuan, 200 euroko kenketa izango dute, sortu berri duten kontzeptu bategatik. Hirurogeita hamabost urtetik gorakoentzat, berriz, 400 euro izendatu dituzte.


PENTSIO PLANAK, ETXEBIZITZA, GAINBALIOAK.

EPSV pentsio planen kasuan, goratu egin dute oinarria murrizteko limitea: 7.813,16 eurotik 8.000 eurora pasatuko da oro har. Era berean, goititu egin dituzte 52 urtez gorakoentzako limiteak, eta urteko 1.002 euro zena 1.250 euro izango da hurrena. Azkenik, aldatu egin dute, halaber, ezinduei aplikatzen zaiena: kasu horretan, 15.623 eurotik 24.250 eurora aldatu da limitea. Aurreikuspeneko plan aseguratuek EPSV-ek bezalakoxe abantailak izango dituzte: hamar urtetik aurrera utziko dute berreskuratze partzial bat egiten, eta kantitate hori %60ko oinarrian bakarrik integratuko da.

Gainbalioei dagokienez, honako hau jaso dute PFEZ zergaren erreforman: %15eko tasa bakarrean pagatuko dute zergadunek urtebetez gorako antzinatasuna duten aktiboak saltzetik izandako ondare-igoera, hau da, higiezinak, akzioak, inbertsio funtsetako partizipazioak eta abar saltzetik izandako ondare igoera. Erreforma honetan, kendu egin dute inbertsio-funtsen titularrek batetik bestera pasatzean pagatu behar izaten zuten "bidesari fiskala". Bestalde, langile autonomoek osorik deduzitu ahalko dituzte konpainia pribatuei pagatutako gaixotasuneko aseguruetako primak. Orain arte, enpresek pagatzen zutenean bakarrik egin zezaketen operazio hori.

Etxebizitzen kasuan, oraingo erreforman bost urtetik seira aldatu dute etxebizitzen kontuen indarraldia. Familia ugariek, berriz, %15 gehiago deduzitzeko modua izango dute etxebizitza erosten dutenean. Errentako etxebizitzen alokairuen kasuan, betiere muga batzuen barruan, ia zergadun guztiei aplikatuko zaie %20ko kenketa (%25ekoa 35 urtez beherakoei). Orain arte, 30.000 euroz behitiko sarrerak zituztenei bakarrik egiten zitzaizkien kenketak

"Bilketa gutxituz gero, murriztu egiten da gastu soziala"
Horrek ez du ez bururik, ez hankarik. Bilketa gutxituz gero, murriztu egiten da gastu soziala". Horrelaxe mintzatu zen Jose Elorrieta ELAko idazkari nagusia, Euskal Herrian ordezkari gehien duen sindikatuko arduraduna, PFEZ zergaren erreforma ebaluatzeko garaian. "Neoliberaltzat" jo zuen aldaketa, eta bereziki Eusko Jaurlaritzak "politika sozialdemokrata" gisa saldu nahi duenaren bestelako izaera azpimarratu zuen. Sindikalista horren beraren esanetan, duela bi urte hasitako prozesu baten parte bat baino ez da oraingo erreforma. Adierazi zuenez, 1999az geroztik urteko 600 milioi euro gutxiago bildu dira prozesu horregatik, eta, esan gabe doa, gastu sozialari ere erasan dio.

Testuinguru horretan, erreforma Europako Batasuneko ildoekin bat datorrela diotenei kontra eginez, Elorrietak ohartarazi zuen osasun sistemak, esaterako, oraindik ez dituela ematen prestazio guztiak, itxaron zerrendek iraun egiten dutela eta badirela gastu publiko ezaren ondoriozko beste hainbat egoera. Gaineratu zuenez, Europako apalena da aberastasunaren inbertsioa osasun publikoan, eta Hezkuntzan, berriz, azkenaurrekoa. Arduradun horren hitzetan, propagandak ordezkatu du etxebizitza politika, gutxi eta garestiak dira zerbitzu sozialak eta pribatizazioa sustatzen dute.
LAB sindikatuak dioenez, berriz, "alferrikakoa eta berdintasun gabea" da erreforma. Bestalde, "bistako autonomia fiskal eza" salatzearekin batera, sindikatu horrek dio noraezekoa dela alferrikako erreforma horren ezkutuko helburuari kontra egitea. Izan ere, urteko 272 milioi euroko galera ekarriko du sarreretan, eta, ondorioz, babesik gabe geratuko dira behar sozial axolakoak, dela etxebizitzen arloan, dela osasunarenean, dela marjinazioarenean, dela beste zenbaitetan, eta hori guztia aurrekontuetan ahalmen falta gezurrezkoa ezartzeagatik.
Sindikatu horren iritziz, kapitalaren errenten aitorpenean ikusten da garbien konpetentzia fiskal horren eragina, zein, erreformaz erreforma, gero eta kapitaldunen aldekoago bihurtu baitute. Inbertsio funtsak, esaterako, hasiera batean kontzeptu horretakoak ziren fiskalitatean, baina ondarezko gehikuntzaren atalera pasatu zituzten, %20ko tasa finkoan. Gaur egun, %18ko tasarekin zergapetzen dituzte horrelako gainbalioak, eta %15arekin zergapetuko dituzte erreformaren ondoren. Ildo berean, sustatu egiten da, halaber, borondatezko aurreikuspen sozialeko erakundeetan inbertitzea, zeren gehitu egin baitute horrelako sistema osagarrietan jarritakoaren kenketa, eta tratamendu eskuzabal bera aplikatuko dute aurreikuspeneko plan aseguratuetan. Sindikatu abertzaleko arduradunen ustez, ez da bidezkoa aurreikuspeneko sistemak indartuz dagoeneko etorkizuna bermatua dutenen pentsio osagarria subentzionatzea eta, bien bitartean, pertsona langabe edo lan prekarioko pertsona ugarik sistema publikoko pentsio kontribuziozkoak jasotzeko biderik ez izatea.
Ezker abertzaleak ere baztertu egin du EAEko eta Nafarroako PFEZ erreforma, uste baitu "PPren Gobernu neoliberalaren esanekoa dela, sarrera handienekoen onurarako dela eta areagotu egiten dela 1996ko erreforma erreakzionarioarekin abiatu zen ongizateko estatuaren suntsitzea"

Iaz, 11.474 milioi eurotik gorako diru sarrera
Iaz, 2002an, Hego Euskal Herriko lau foru aldundiek 11.474,33 milioi euroko diru sarrera izan zuten orotara era guztietako zergen bidez: zerga zuzenak (PFEZ), zeharkakoak (BEZ eta beste zenbait, tasak, ondarezko sarrerak, aktibo finantzarioak eta abar). Arabak 1.487,24 milioi euro bildu zituen, Bizkaiak 4.559,57 milioi euro, Gipuzkoak 2.899,94 milioi euro eta Nafarroak 2.527, 57 milioi euro. Kontu horiek ateratzen dira bederen, Hego Euskal Herriko lau foru aldundietako aurrekontu orokorren datu ofizialetatik.
Sarrera fiskal horietan, PFEZ errentaren gaineko zerga da kapitulu garrantzizkoenetako bat. Kontzeptu horretan bakarrik, 4.403,98 milioi euro bildu zituzten aipatu lau foru aldundiek. Arabak 612,54 milioi euro jaso zituen kontzeptu horretan, Bizkaiak 1.933,33 milioi euro, Gipuzkoak 1.211,58 euro eta Nafarroak 646,53 milioi euro.
Balio erantsiaren gaineko BEZ zerga zeharkakoa da beste ezarpen ardurakoetako bat. Zerga horren kasuan, iaz 4.416,64 milioi euro bildu zituzten Hego Euskal Herriko lau foru aldundiek. Arabak 539,32 milioi euro jaso zituen, Bizkaiak 2.129,12, Gipuzkoak 1.004,72 eta Nafarroak 743,49


Azkenak
Donostiako metroko Mirakontxa-Easo zatiaren lanek %164ko gainkostua dutela salatu dute

Satorralaiak plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]


Haur miopeen gorakada handia, kezka iturri: “Kanpoan jolastea oso inportantea da”

Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]


M8an faxismoaren kontra eta aliantza feministen alde egingo du Euskal Herriko Mugimendu Feministak

Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]


M3moria Auzolana ekimena sortu dute, Martxoak 3ko grebekin loturiko objektuak eta testigantzak biltzeko

Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.


12-18 urteko ikasleak zaintzaz gogoetatzen jarri ditu Euskadiko VII. Olinpiada Filosofikoak

Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]


Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


PSNk AHTaren Gasteizko lotunearen alde egin du, Ezkiokoa ez dela “bideragarria” argudiatuta

"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Famili'on egonaldi ibiltaria aurkeztu dute lehendabizikoz Baionan

Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri diote Mario López Gernikako saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


Eguneraketa berriak daude