ERRUSIA ETA AFRIKA DESAGERTU EGIN DIRA MAPATIK
Bitxia da, baina munduan jazotzen ari diren aldaketa nagusiak ulertu nahian bilaka hasita, hain modaz kanpo dirudien marxismora bihurtzen ari garela esango luke batek. Ramonetek berak dioen moduan, «mundializazioak dakartzan aldaketak daude lehenik. Eta hasteko, ekonomiak politikaren gainetik daukan nagusitasuna».
ARGIAko orriotarako Atlas horretan dauden mapa eta irudien artean bi oso berezi hautatu ditugu, irakurleari zirrara eragiteaz gain kolpe batez gaur Lurra nolakoa den (edo nolakoa ere baden) ulertarazten diotenak. Izenburutzat «Aberastasunak nola neurtu?» daraman ataleko grafikoetako bi dira.
Munduan batzuen eta besteen arteko desberdintasunak ez dira sekula gaur bezain sakonak izan, hala diote aberastasunak neurtzeko erabiltzen diren bi neurgailu nagusiek. Bata Nazio Produktu Gordina da. Eta bestea NPG hori bera biztanle bakoitzeko.
NPG horrek biltzen ditu estatu batek urtean produzitu dituen ondasun eta zerbitzu guztiak, gehi kanpoan ari diren bertakoek ekarri dituztenak, gehi bertan diren kanpotarrek sortutakoak. Guztia AEBetako dolarretan dago kalkulatua. Ez da pentsatu behar NPG hori erabat zehatza denik, baina konparaketak egiteko erreminta oso ona dela garbi dago. Horrela dakigu denen buru AEB zegoela 2000. urtean 9,882 bilioi dolarrekin, hau da, berak bakarrik produzitzen du mundu osoko aberastasunaren %31. (Argitu behar da liburu hau frantsesez denez «milliard» kopuruak gure mila milioi esan nahi duela).
Baina atlas honek duen ederrena horixe da: guk hemen letra eta zifra asko erabiliz luzatu beharko genukeen zerrenda xehea begirada batez ulertzeko modua ematen duela. Hori lortzen du artikulu honekin batera doan lehen grafikoak. Bertan erakusten da munduaren geografia nolakoa den herrialde bakoitzari bere aberastasunaren tamainako neurria emanez gero. «Irudi bat hobe mila hitz baino», horra egia. Izan ere, non dago Afrika? Zer da Hego Amerika? Non desagertu dira Sobiet Batasun ohia eta duela hamalau urte arte bere bazkide ziren Ekialdeko Europako herrialdeak? Dramatikoa da munduaren argazki hau.
Orriotara ekarri dugun hirugarren grafikoak ez dauka indar gutxiago gure begientzat. Herrialde bakoitzaren delako Nazio Produktu Gordina Biztanleko hori oinarritzat hartuta, mapa normal bat distortsionatu egin du «Le Monde Diplomatique»eko atlas honek. Bere orrietara ekarri du anamorfosi moduan Moskuko unibertsitateko Vladimir Tikhunov geografoak sortu duen mapa hori.
Ikustekoa da zer nola puztuta bizi garen Ipar Amerika, Mendebaldeko Europa eta Japonia-Hego Korea-Taiwaneko gizarteak. Latinoamerikak nola-halako itxura bat mantentzen du, oso «argalduta» bada ere. Ekialdeko Europa eta Asia ezin dira ezagutu ere egin. Eta Afrikako biztanleen miseria... negargarria da.
Ulertzen bai, baina barneratzen errazak ez dira mapa horiek. Eta esplikazio bila gabiltzanontzako, gai honen gakoa beste grafiko batean eskaini digu «Le Monde Diplomatiqu»ren atlasak: bigarren grafikoan pilota berdeek irudikatzen dituzte populazioak eta laranja kolorezkoek Nazio Produktu Gordinak. Hortxe dago koxka!
Bakoitzari bere ondorioak ekarriko dizkio mapa horien ikusteak. Baina ur sakonagoetan sartu gabe, bat behintzat nabarmena da: Latinoamerikan dabiltzala munduko mediatik hurbilen, eta ondorioz hortik gora batzuek daukagun soberakina dela mediaren azpikoek falta dutena
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]