EHIZTARI HEGALARIAK
Hegazti harrapariak, harraparitza ogibide duten heinean, haragizale sutsuak dira. Espezie guztiek honako ezaugarri orokorrak betetzen dituzte: gakodun moko sendoa batetik, euren harrapakinen haragia urratzeko erabiltzen dutena. Begi borobil handiak, harrapakinak zehaztasun handiz antzemateko, eta nola ez, hankatzar luzeak erpe zorrotzekin, biktima sendo heltzeko. Hegaztitzar hauek ederki diseinatuta daude beren eginbeharretarako, alegia espezializazio maila gorena lortu dute, justu harrapakina ehizatu, hil eta labanarekin arituko balira bezala zatikatzeko. Ikusmena eta entzumena ere bikainak dituzte. Ehiztari sena barru-barruraino sartua daukate, nahiz badauden espezieak sarraskijale izatera ohitu direnak, gorpuzkinak aprobetxatzen dituztenak. Alferkeria ote da arrazoia? Talde honetan sailkatzen dira saiak.
Esate baterako, eguneko harrapari askotan, dimorfismo sexuala ikusten da, hau da, emeak arrak baino dezente handiagoak dira, eta kasu askotan baita ehiztari trebeagoak ere. Saien kasuan ordea, ez da horrelakorik ikusten, kumeen zaintza eta elikadura, eme eta arrek hartzen duten erantzukizuna baita.
Espezializazio maila altuaren aipua egin dugu, eta hau, ehizatuko duten harrapakin motak baldintzatua egongo da. Erabiliko den ehiza-teknika ezberdina izango da. Adibidez, airean dabiltzan txoritxoak ehizatzen dituztenek, gabiraiek eta aztoreek esate baterako, puntako trebezia dute hegalaldi mugimenduetan. Aldiz, lur gainekoak ehizatzen dituztenen hanken diseinua izugarria da, sendotasun handikoa. Arranoa da adibide argigarria.
Eguneko harraparien taldean daude mirua, zapelatza, gabiraia eta mirotza ere, baina guztien gainetik erregea da arranoa. Sinbologiaz betetako hegaztia da antzina-antzinatik. Ehiztari trebea da, hegada zehatzek ez dute atzean harrapakinik uzteko aukerarik ematen. Arrano beltza adibidez, abiada itzelean lurreratzen da eta harrapakina ezustean harrapatzen du. Hegazti sedentarioa da berau, eta gainera, bere bikotekideari hil arterainoko fideltasuna adierazten dio. Bikotekidea hilez gero parekatuko litzateke beste batekin. Elikadurari dagokionez, hegazti zein narrastiak jaten dituzte, baita ugaztun txikiak ere. Arranoa eguneko harraparien artean errege dela esan dugu, baina gure lurraldean arrano espezieek atzerakada nabarmena jasan dute.
Ohikoena isiltasunaren lagun izatea da, ehizan arrakasta lortu ahal izateko, baina araldian oihu beldurgarriak igortzen dituzte. Hil arteraino bikotekide bera izaten omen dute espezie harrapari askok. Kumeak hogeita hamar egun inguruko txitaldiaren ostean jaiotzen dira. Txita batzuk besteak baino handiagoak izaten dira, eta hauei ematen zaie janari gehien. Nahiz gizakiari krudelkeria iruditu, oso eraginkorra izaten da espezieen biziraupenerako. Gainera, ez dute inongo erreparorik izaten beraien bizitza arriskuan jartzeko, txitak babesteko bada behintzat. Oso temati eta erasokorrak izaten dira
Sai zuria. Ezin dugu gauza bera esan sai zuriari buruz, alderantziz, sai zuri populazioek beherakada esanguratsuak jasan dituzte. Eta hauek, sai arreak ez bezala, migratzaileak dira, negua Afrika aldean igarotzen baitute. Sai zuriek badute bitxikeriarik beren ohituretan: ardi gorotzak irensten dituzte, nahiz eta osasunarentzat arriskutsua izan, infekzioak sortzeko arriskua dela-eta. Azken ikerketen arabera, ekintza hau aurpegiko kolore horiarekin erlazionatu dezakegu, gorotzetatik lortzen baititu pigmentu hau lortzeko osagaiak.
Ugatza. Zoritxarrez, bikote bakan batzuk baino ez dira geratzen gaur egun, desagertze arrisku bizian daude. Lumaje ederra du hegaztitzar honek eta bere sabelalde gorrizta oso nabarmena izaten da. Ugatza oso berezia da bere dieta espezializatua dela-eta. Sarraskijaleek gorpuzkinen hezurrak garbitzen dituzten arte itxaroten du, ondoren hezurra aukeratu eta airetik harkaiztegiko leku zehatz batera botatzen du hezurra puska dadin. Hezurra puskatu arte errepikatzen du operazioa. Ondoren, hezur muinak irensten ditu gogo handiz. Hezurrak txikiak badira, osorik barneratzen dituzte.
Ugatza lurraldekoia da eta habia puska leku hauetatik gertu izaten dute, ondo aukeratua, fermuki babesten dutelarik arrotzik gerturatzen bada
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]