BOLI KOSTA, FRANTSES ARMADAREN VIETNAM BERRIA?
Ororen buru, hala ere, Frantziak Boli Kostan dituen interesen itzalak eraman ditu bertara 2.500 militar horiek. Mendebaldeko Afrikako Ekonomi eta Moneta Batasunaren (UEMOA) kidea da Boli Kosta, CFA Frankoa da bere moneta, eta Frantzia du bazkide komertzial nagusia. Hizkuntza ofiziala frantsesa duela ahaztu gabe.
Telekomunikazioak, energia, ura, garraioak, bankuak, eraikuntza, obra publikoak, agro-industria... France Télécom, Bouygues, Société Générale, Crédit Lyonnais, BNP, Air France eta TotalFinaElf dira hemen kokatutako enpresa frantses nagusietako batzuk. 60.000 langilez goiti da 210 filial frantsesen enplegatu, eta horietatik landa beste 40.000 ari omen dira frantsesek kontrolatutako enpresa ttiki eta ertainetan.
Urte luzez -1990a arte- estabilitate ispilu izan da Mendebaldeko Afrikan Boli Kosta: munduko kakao produktore nagusia da, turismoarentzako erakargarria zen, inbertsioetarako leku lasaia bermatu zuen 30 urtetan etenik gabe aginduz Houphuët-Boigny diktadoreak... eta Abijanen kokatu ziren bai Garapenerako Afrikako Bankua (BAD) eta bai Mendebaldeko Afrikako Ekonomi eta Moneta Batasunaren (UEMOA) Banku Zentrala. Herrialde honek dituen 15 milioi biztanleren artean 4 milioi ondoko herrialdeetatik bizimodu hobe bila etorritako etorkinak ditu.
Geroztik, ordea, paradisua purgatorio bilakatua dirudi. Kakaoaren prezioak hondoratu egin ziren, CFA Frankoa baliogabetzen hasi zen, Houphouët-Boigny nola ordezkatu ez zuten asmatzen bertako eliteek, ondoko herrialdeetan gerra eta odol isurtze ikaragarriak hasi ziren gertatzen... eta 1999tik aurrera, Boli Kostan aspaldi ezagutu ez ziren pustch militarrak hasi ziren gertatzen, bata bestearen ondotik.
Mendebaldeko Afrikako estatuak etnia ugariz osatutako mosaikoak dira, baina bada aniztasun horren barruan gauzak sinpleagotzen dituen marra bat: marraz behetik bizi dira kristau eta animistak, itsasotik gertu dauden oihanetan eta kaietan. Marraz goiti, musulmandarrak dira eta horiek sabana eta Saheleko eskualde idorragoetan bizi dira. Boli Kostaren kasuan, bere populazioaren %40 horren integrazioa ezinezkoa egiten zuen naziotasun artifizial bat landu da urtetan, eta estabilitatearen oinarrian zegoen "ivoirité" hori bera bihurtu da orain arazoa kasik konponezin bihurtzen duena. Hona punttu bat: Parisko bake prozesuan arazoetako bat da lider musulman bat lehendakari izan ote daitekeen ala ez, behar bezain "bolikostatarra" ez delako.
Boli Kostan -horra Frantziaren interesaren sustraietako bat- Mendebaldeko Afrikako geopolitika ere jokatzen da. Mali eta Mauritaniak tuareg gerrilarekin dituzte arazoak. Nigerian bortizkeria leherketak izan dira. Liberia, Guinea eta Sierra Leonan gertatu diren (eta gertatzen segitzen duten) basakeriak famatuak dira. Koadroa erabat desestabilizatzeko, Boli Kosta hankaz gora jartzea bakarrik falta zen... eta hala gertatu da.
Aipatu dugun etnien arteko lerro nagusi hori bakean edukitzea zail izanen da, beste gauza askoren artean munduko merkataritzan hain garrantzia handia daukaten diamante eta harri bitxien komertzioan eskualde honek zeresan handia daukalako.
Diamanteen salerosketa ilegalari enbargoa ezarri diote Nazio Batuek, baina eskualde honetan horiek eta horien ordainetan erosten diren armak kontrolatuko dituenik ez dagoela dirudi. Bertako gobernu eta gerrilla buruak daude sartuta alde batetik, eta munduko mafia guztiak (Odessakoa aipatzen dute batez ere ikerlariek) bestetik.
Mendebaldeko Afrikako ekaitzen erdian 2.500 militarrek bermatu nahi dute Frantziaren posizio geoestrategikoa. Jacques Chirac pertsonalki ari da krisia eta negoziaketak kontrolatzen, berak bidali du Defentsa Ministroa Boli Kosta bertaraino. Arrisku guztien gainetik, Parisek puntu hau baloratu duela dirudi: ezin zaio berriro gertatu Rwandan pasatakoa.
Baina nahi izatea bat da eta ahal izatea oso beste bat
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Nafarroa Behereako Arberoa ikastola erre zen pasa den urrian. Administraziotik laguntzarik jaso ez duten arren, herritarrek berehala erantzun dute. Astelehenean, hain zuzen, elkartasuna eta berotasuna jaso dute Gipuzkoako Ibarran. Elkartasunak eraikitako sarea da gakoa.
Azaroaren 19an Justiziaren Eraginkortasunari buruzko Legea eta Prozedura Kirminalaren Legea aldatu zituen Espainiako Kongresuak, beste lege sorta batzuk onartzearekin batera. Horrek epaiketa azkarrak egitea, pisu turistikoen erregulazioa aldatzea edo kaleratze zehatz batzuen... [+]
Hemen da "uda bete abentura bizitzeko aukera." Zabalik dago aurtengo Euskal Udalekuetan izena emateko epea. 6 urtetatik 17 urtera arteko haur eta gazteentzako hamaika txanda antolatu dituzte Bernedo, Abaigar eta Goñi herrietan.
Japoniako multinazionalak egin nahi duen erregulazio txostenak plantako langileen herenari baino gehiagori eragingo die. Enpresa batzordeko kide Luis Escalonak adierazi du "langileen aurkako eraso bat" dela, eta lanuzteak egingo dituztela iragarri du.
Duela hamar urteko martxoaren 31an Espainiako Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu zuten denok Mozal Legea gisa ezagutzen dugun araudia. Espainiako Estatuan ez ezik, nazioartean parekorik gabeko aurkakotasuna eragin zuen lege makurra. Hamarkada pasa da eta jaio zenean bezain... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Directa hedabideak ikertu eta argitaratu du poliziaren infiltrazioa. 2019ko irailean hurbildu zen lehen aldiz Lleidako Ateneu Cooperatiu taldera, Joan Llobet García izenpean, eta 2021eko azaroan utzi zuen militantzia, Bartzelonan lana aurkitu zuela eta amonaren... [+]
350 poliziako "Force Frontière" dispositiboa baliatu dute Gipuzkoako eta Lapurdiko mugetan migratzaileen kontra egiteko martxoaren 26 eta 27an. Aurrez "terrorismo islamistaren" aurka egiteko aitzakiaz erabiltzen zituzten dispositiboak, orain "migrazio... [+]
ARGIAri jakinarazi diotenez, 40-50 irakasle inguruk Eusko Jaurlaritzaren Lakuako egoitzaren pareko belardian igaro dute gaua. Dozena bat kide identifikatu ditu gauerdian Udaltzaingoak.
Gaurko greba deialdiak %75eko jarraipena izan du sindikatu deitzaileen arabera... [+]
'Espetxeak libre' manifestuan adierazi dute Eusko Jaurlaritzak "ataka txarrean" jarri dituela kulturgileak, espetxeetara kultur emanaldiak egitera sartu nahi dutenei dokumentu bat sinatzea eskatzen baitie, eta salatu dute ezin dutela sartu ez sinatuz gero. Kultur... [+]
Kriztian Borda hautetsi ohia eta Lurzaindia elkarteko kideak sare sozialetan zabaldu duen bideo baten harira piztu da ika-mika. Arbonan laborantza lurrak "arriskuan" daudela salatu du Bordak, eta jakinarazi du Arbonako Herriko Etxeak bere kirol zelaia Baionako promotore... [+]