BOLI KOSTA, FRANTSES ARMADAREN VIETNAM BERRIA?
Ororen buru, hala ere, Frantziak Boli Kostan dituen interesen itzalak eraman ditu bertara 2.500 militar horiek. Mendebaldeko Afrikako Ekonomi eta Moneta Batasunaren (UEMOA) kidea da Boli Kosta, CFA Frankoa da bere moneta, eta Frantzia du bazkide komertzial nagusia. Hizkuntza ofiziala frantsesa duela ahaztu gabe.
Telekomunikazioak, energia, ura, garraioak, bankuak, eraikuntza, obra publikoak, agro-industria... France Télécom, Bouygues, Société Générale, Crédit Lyonnais, BNP, Air France eta TotalFinaElf dira hemen kokatutako enpresa frantses nagusietako batzuk. 60.000 langilez goiti da 210 filial frantsesen enplegatu, eta horietatik landa beste 40.000 ari omen dira frantsesek kontrolatutako enpresa ttiki eta ertainetan.
Urte luzez -1990a arte- estabilitate ispilu izan da Mendebaldeko Afrikan Boli Kosta: munduko kakao produktore nagusia da, turismoarentzako erakargarria zen, inbertsioetarako leku lasaia bermatu zuen 30 urtetan etenik gabe aginduz Houphuët-Boigny diktadoreak... eta Abijanen kokatu ziren bai Garapenerako Afrikako Bankua (BAD) eta bai Mendebaldeko Afrikako Ekonomi eta Moneta Batasunaren (UEMOA) Banku Zentrala. Herrialde honek dituen 15 milioi biztanleren artean 4 milioi ondoko herrialdeetatik bizimodu hobe bila etorritako etorkinak ditu.
Geroztik, ordea, paradisua purgatorio bilakatua dirudi. Kakaoaren prezioak hondoratu egin ziren, CFA Frankoa baliogabetzen hasi zen, Houphouët-Boigny nola ordezkatu ez zuten asmatzen bertako eliteek, ondoko herrialdeetan gerra eta odol isurtze ikaragarriak hasi ziren gertatzen... eta 1999tik aurrera, Boli Kostan aspaldi ezagutu ez ziren pustch militarrak hasi ziren gertatzen, bata bestearen ondotik.
Mendebaldeko Afrikako estatuak etnia ugariz osatutako mosaikoak dira, baina bada aniztasun horren barruan gauzak sinpleagotzen dituen marra bat: marraz behetik bizi dira kristau eta animistak, itsasotik gertu dauden oihanetan eta kaietan. Marraz goiti, musulmandarrak dira eta horiek sabana eta Saheleko eskualde idorragoetan bizi dira. Boli Kostaren kasuan, bere populazioaren %40 horren integrazioa ezinezkoa egiten zuen naziotasun artifizial bat landu da urtetan, eta estabilitatearen oinarrian zegoen "ivoirité" hori bera bihurtu da orain arazoa kasik konponezin bihurtzen duena. Hona punttu bat: Parisko bake prozesuan arazoetako bat da lider musulman bat lehendakari izan ote daitekeen ala ez, behar bezain "bolikostatarra" ez delako.
Boli Kostan -horra Frantziaren interesaren sustraietako bat- Mendebaldeko Afrikako geopolitika ere jokatzen da. Mali eta Mauritaniak tuareg gerrilarekin dituzte arazoak. Nigerian bortizkeria leherketak izan dira. Liberia, Guinea eta Sierra Leonan gertatu diren (eta gertatzen segitzen duten) basakeriak famatuak dira. Koadroa erabat desestabilizatzeko, Boli Kosta hankaz gora jartzea bakarrik falta zen... eta hala gertatu da.
Aipatu dugun etnien arteko lerro nagusi hori bakean edukitzea zail izanen da, beste gauza askoren artean munduko merkataritzan hain garrantzia handia daukaten diamante eta harri bitxien komertzioan eskualde honek zeresan handia daukalako.
Diamanteen salerosketa ilegalari enbargoa ezarri diote Nazio Batuek, baina eskualde honetan horiek eta horien ordainetan erosten diren armak kontrolatuko dituenik ez dagoela dirudi. Bertako gobernu eta gerrilla buruak daude sartuta alde batetik, eta munduko mafia guztiak (Odessakoa aipatzen dute batez ere ikerlariek) bestetik.
Mendebaldeko Afrikako ekaitzen erdian 2.500 militarrek bermatu nahi dute Frantziaren posizio geoestrategikoa. Jacques Chirac pertsonalki ari da krisia eta negoziaketak kontrolatzen, berak bidali du Defentsa Ministroa Boli Kosta bertaraino. Arrisku guztien gainetik, Parisek puntu hau baloratu duela dirudi: ezin zaio berriro gertatu Rwandan pasatakoa.
Baina nahi izatea bat da eta ahal izatea oso beste bat
Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]
Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.
Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]
Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]
Iazko martxoaren 14an, polizia operazio handi bat izan zen Martuteneko Agustindarren eraikin okupatuan, Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Espainiako Poliziaren eskutik: 56 lagun atera zituzten eraikinetik eta 29 Espainiako Poliziaren komisariara eraman zituzten,... [+]
Abenduaren 24an erori zen gobernua, Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistako ordezkariek dimititu zutelako. Hori horrela, loialistek berreskuratu egin dute independentistek 2021ean lehen aldikoz lorturiko presidente kargua. Maiatzaz geroztik krisi politiko, sozial eta ekonomiko... [+]
18 urterako plan estrategikoa garatzeko Europako diru-laguntzak jaso ditu Euskal Sagardoaren Jatorri Deiturako proiektuak. Iparraldea batu da jada, eta Nafarroa zein Trebiñu sartzeko urratsak ematen hasiak dira.
AEBko eta munduko hiri handienetakoa den Los Angeles sute ikaragarriek harrapatu dute eta jadanik 150.000 lagun lekuz aldatu behar izan dituzte agintariek. Alkateak larrialdi egoera ezarri du, garrek ehundaka etxe kiskali dituzte hainbat auzotan, eta haizete gogorrek ez dute... [+]
Auzoko familia bat etxea galtzeko arriskuan dagoela salatu du Berriozarreko Hipotekak Kaltetuen plataformak, hipoteka 600 eurotik 1.150 eurora igo eta gero. Familiarentzako irtenbide bat eskatu du plataformak.