Ikastoletako ultrak


2021eko uztailaren 19an
Pio Baroja handiaren ehungarren urteurrena ospatu berri zuten hartan -abenduaren 28an sortua zen gizona-, ZERUKO ARGIAk egun onak ematen zizkion urte berriari Xabier Letek Julio Caro Barojari egindako elkarrizketa mamitsu bat bere lehen orrialdera ekarriz. Baina 1973an ere zaharrak berri, antza denez, eta irakaskuntza hizpide zuen «Or zegok koska» editorialaren alboan, «Larresoro»k izenpetutako «Ikastoletako ultrak» lana argitaratzen zuen, agur esandako urtean hainbeste buruhauste eta korapilo sortu zituen gaia berriro astinduz.


IKASTOLA KINKA LARRIAN

«Larresoro», euskal munduko edonork ondotxo zekien bezala, «Txillardegi»k bere ezkutalekutik bidalitako lanetan erabiltzen zuen ezizena zen. Eta haraino iritsiak ziren hainbat ikastoletan sortutako iskanbilak, dirudienez, zeren honela zioen bere hartan: « ‘Ikastola-giroa lardaskatzen ari da’... ‘Horrela segitzekotan bi urte barru ez da ikastola arrastorik geldituko’... ‘Ikastolarenak egin dik’ (...) Horra hor gero eta maizago entzuten ditugunak».
Eta horrek guztiak, nonbait, ondorio ilun samar bat ateratzera eraman zuen gizona, «Ikastola kinka gaiztoan sartu da» aldarrikatzen baitzuen jarraian. Baina behin hartan jarrita, bazeukan zer galdeturik: «Saltsa honetan zer kaltetzen da? Zeri laguntzen? Nor ari da izkutuan farrez? Nor malkorik gabeko negarretan? Zozoak ez bagina, galdera hauexen bidez igarriko genuke berehala nor zer den, istiluaren kakoa zertan datzan, eta hari gordeen mugitzaileak nortzuk diren. Ez bide dugu egingo, ordea, zozoak garela behin eta berriz eta mila bider frogatua baitugu; eta ikastolaren arazo argitsu honetan, berriz ere, gure arteko kirtenek eta haien arteko azariek, eskuz esku, ikastolaren aurka hartuko dute».


ERRUDUNAK SEINALATUZ

Badaezpada, zozokeriaren aurkako sendabidea ematen saiatzen zen «Larresoro» segidan, hau da, ikastolaren auzian bere ustez errudun zirenak eta zituzten akatsak seinalatzen.
«Mutur bateko eta besteko ‘ultrek’ (hemen, ezinbestean, horrela bataiatuko ditut beste izen aproposagorik merezi dutenak) ikastolak nola sortu ziren eta nola eusten diren ahaztu bide dute».
Oroimen galdu hori berpizteko, Hegoaldean zein Iparraldean ikastolak zuen egoera azaltzea baino gauza hobeagorik ez zegoen: «Andereñoak lortzea eta heztea txit da zaila: gero eta euskaldun gutxiago dago, hizkuntzari dagokionez, jatorrizko euskaldunen artean; geroko kezka beti ageri zaie andereñoei zama gisa, edozein larriunetan gerta baititezke ebakirik eta debekaturik hemengo eta hango ikastolak. Goitikako laguntzarik ezaz, liburu eta tresneria egokirik gabe eraman behar dira askotan, eta lekua bera aurkitzeko lanak izaten dira maiz. Hizkuntza baturik ez dago oraindik, zeharo osaturik eta euskaldunek ezaguturik batez ere, nahiz batasuna ederki abiatua izan: eta andereñoek (eta idazleok) makina bat oztopo topatzen dute euskaraz nola hitzegin zehatz ezin jakinik. Haurrak, bestalde, erdaraz ari dira etxerik gehienetan, eta erdal giroa etengabe edaten dute, andereñoen zuzendu-beharra nekagarriago eginez».
Ez zen hartan amaitzen ikastolen sufrikarioa, ordea. «Beti ere laguntza ofizialaren faltaz, ikastolak behar duen dirua ahal bezala eta arrunt nekez bilatu behar da, euskal probintzietatik zerga gisa aski sosik irtengo ez balitz bezala. Giro horretan, eta ez Arkadian, oratu da ikastola».


«ULTREN» AMNESIA

Baina ikastolaren ahulezia guztia ahaztu bide zitzaien «Larresorok» «ultrak» deitzen zituen haiei, eta 1973an inolaz ere eman ez zitzakeenak eskatzen zizkioten.
«Batzuek Pekin-goak baino marxista-leninistago nahi lituzkete; besteek Vatikano-koak baino aisa elizkoiago; Urliak naturismo hutsetik abiaturik; Berendiak klarisak baino hertsiago eta lotsorrago; hauek Althusser, Mao, Freire eta Bernardette Devlin-en araberakoak, haiek Ottaviani, Strossner eta Makarezos-en plegukoak».
«Larresoro»ren uste osoan, ordea, «gaur batez ere, ideologi-arazo horiek pratikan eta burrukan jartzeko lekua ez da euskal ikastola, erdal eskola baino; ez da gurasoen biltzarra, Madrilleko ministroena baizik. Pedagogia eta iraultza lotuta datozela errepikatu ohi zaigu, eta egia da; baina iraultza ez da Budapest eta Praga-tik pasatzen, eta iraultza eta probokazioa lotuta egon daitezke (eta egonak dira!)».
Baina ikastola zer den eta zertan dagoen ahaztutzea «txotxolokeria galantza litzateke, eta askoz larriago den zerbait», zioen «Larresoro»k. «Ikastoletan mendeetan barrena lehen aldiz eskolatzen dira haurrak gure hizkuntzaz. Hau xehetasun ttipitzat daukanak, xehetasun ttipitzat dauka inperialismoa; eta ‘USA go home’ oihu egiten duenean ere, inperialista gogorra dela badakigu»

Oteiza eta Mitxelena
Requiem gizarteari. Baina gure gizarteari: Ez du edonork «Bienal de Sao Paulo»ko lehen-saria irabazten. Poztu egin behar luke bizi den herriak bere altzotik «Bienal» bateko irabazlea sortu delako. Gureak ez du pozik. Horregatik pentsatzen dut hila ez badago ere, asko direla hil nahi dutenak. Bere arrazoiak izango ditu, noski, Jorge Oteizak zoratzeraino maite duen Euskal Herritik kanpora abiatzeko. Ez diot ezer esaten. Erbesteratu beharraren mina jasaten dut berarekin batera. Zerbait berria sortzeko gauza den gizonari hortarako behar duen giroa gertutzeko gai ez den herrikoa izateak mintzen nau. (...) Ihes egin behar izan dute gure arteko onenek ere. Bakoitzak bere barruko arrazoiz joan beharra izan duela uste lezake norbaitek. Oker dago, Mitxelenak «Triunfo» aldizkariaren ale berezian diona irakurtzen badu: «Euskal Herriko kaiolatxoan ez dagoela lekurik, zenbait gizon oso azkarrentzat, esan ohi da behin baino gehiagotan: horregatik ihes egin zuen, esate baterako, Unamunok. Baina bai Unamunok eta bai gizarajo honek lehenik eta batez ere bizibeharraren eraginez joan behar izan zuten: Nork bere burua eta etxekoak mantentzeko eta gogozko eta gertututako lanean jarduteko, ez nork bere herrian aurki zezakenean» (...) (1973-I-07)

Zurrumurruak Lezon
Aurten bi telefono-kabina ipiniko dituztela entzun dut gure herri inkomunikatu hontan. (1973-I-07)

Galdera batzuk G.K.ri
Euskal gaietan barna» izenburuarekin, 512 zenbakian, G.K.-ren kritika bat agertu zan. Aipatutako hitzaldien zuzendaria izan nintzan ezkero, galdera batzuk egin nahi nizkioke. A) Hamarren bat egun lehenago eskatu zidaten zuzendari izateko. SOS bat zala, uste eze. Ez nituan ezagutzen -ezagutuko ere ez hitzaldien aurretik- ez Daniel Busturia eta ez besteak. Zelako erantzuna eman behar niela uste duzu? B) Bizi ta lan, Daniel Busturiak Bruselasen egiten du urte askotan. Zeren berri egin behar zun hitz, ezagutzen zuenarena edota Euskal Herriko ekonomiarena? C) Arostegui industriala -atzenengo orduan aukeratua- ez ezik, hizlariak eta mahaiko batek organismo ofizialetako giroan jarduten dute, besteak lumeroen laboratorio baten. Egokienak izan ote ziran aukeratuak zuk eta beste askok nahi zenduten azterketa entzuteko? D) Euskal Herriko ekonomiaren larritasuna, ez ote da bera ere topiko bat bihurtu, ondorengo azterketa batek nolabaiteko itxaropenari aterik irekitzen ez dion bitartean, gure bizipoza ta aurrera nahia itotzen duan topikoa? E) Egon al ziñan Bergaran abenduaren amabostean? F) Aurrezki Kutxak zer ote dute obe, amar hitzaldi eder eman ez, edota kaskartxo bat eskeini? G) Nere aitxari hamaika bider entzundako esaera hau etortzen zait burura: «eiten ez bok, galdua aiz; eiten bok, jango abe». Ze irizten diozu? (1973-I-07)


ASTEKARIA
2003ko urtarrilaren 05
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Arantza Iruretagoiena Quintanilla  |  Iraitz Elordi Etxaniz
#2
Gorka Bereziartua
Azoka
Azkenak
2025-04-08 | Euskal Irratiak
Manex Fuchs
“Aberri Egunak euskaldun guztiak biltzeko ospakizuna izan beharko luke”

Aberri Eguna elkarrekin ospatzeko xedez sortu zen Euskal Herria Batera plataforma. Aurten, ikusgarri bat eskainiko dute apirilaren 11n, Manex Fuchs antzerkilariaren, Lorea Agirre idazlearen eta Martxel Rodriguez dantzariaren eskutik.


2025-04-08 | Enbata
Batera, Birsortze Biltzar Nagusirantz

Apirilaren 4an, ostiralarekin, Ipar Euskal Herriak Lurralde Kolektibitate baterantz bilakaera instituzional bat behar duela egiaztatuz, Batera plataformak herritarren mobilizazio dinamika baten abiatzea aurkeztu du. Hitzordua emana da maiatzaren 10ean, larunbatez, Ezpeletan,... [+]


2025-04-08 | Gedar
Greba mugagabera joko dute bihar Trapagarango MFSko langileek

Fabrika itxi eta 106 beharginak kaleratzeko asmoa dauka enpresako zuzendaritzak, eta zabalik dago lan-erregulazioari buruzko kontsulta-aldia.


FIFAri eskatu diote atzera botatzeko Donostiaren egoitza izendapena 2030eko munduko futbol txapelketan

Abenduan ezagutarazi ziren Espainia, Maroko eta Portugalen jokatuko den Munduko Futbol Txapelketako egoitzak. Donostia eta Bilbo zerrendan ageri ziren. Bada, Donostiako sei auzo elkartek, gutun bidez, FIFAri eskatu diote atzera botatzeko hiriaren egoitza izendapena; FIFA bera... [+]


2025-04-07 | ARGIA
Aita Mari ontziak 108 erreskatatuak gertuagoko portu batera eramatea ez utzi izana deitoratu du

108 pertsona erreskatatu dituzte asteburuan Mediterraneoan. Italiako Gobernuak ez die utzi gertuko portu batean lehorreratzen, eta Salernora bideratu dute Aita Mari ontzia. Litekeena da Europako Batasunak migrazio politikaren araudia gogortu aurreko azken misioa izatea. Aita... [+]


Loren Arkotxa ondarroarra zendu da, Ondarroako alkate ohia eta Udalbiltzako lehen presidente izandakoa

1999an sortu zuten Udalbiltzaren sortzaileetako bat izan zen, eta erakundeko lehen presidente izendatu zuten urte berean. Ondarroako alkate izan zen hiru agintalditan, eta hango udalak eman du albistearen berri.


Mikel Oterori erantzuna

Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]


Ekainean 20. urteurrena ospatuko du preso politikoen elkartasunezko Hendaiako futbol 7 txapelketak

Hogeigarren edizioa ekainaren 14an egingo da eta futbol partida, bazkari eta kontzertuz josia egongo da. 20 urtez presoekin elkartasunez lelopean ospatuko dute eguna, eta ekintza "bereziak" iragarri dituzte.


Asiako eta Europako burtsek galera historikoak jasan dituzte, Trumpen gerra komertziala tarteko

Asian Hong Kong izan da galerarik handienak jasan dituena: %13,2 galdu du, 1997tik pairatu duen kolperik handiena. Europan, berriz, %6 eta %10 arteko galerekin abiatu dute astelehena burtsa nagusiek. Trumpek hartutako neurriak salatzeko mobilizazioak egin dituzte Europako eta... [+]


2025-04-07 | ARGIA
Euskararentzat justizia eskatu dute ehunka euskaltzalek Baionan

EHEk deituta, Baionan manifestazioa egin dute apirilaren 6an. Euskararentzat eta euskaldunentzat justizia eskatu dute, eta Euskararen Errepublika aldarrikatu. Hilaren 11n EHEko bi kide epaituko dituzte Baionako auzitegian desobedientzia ekintza bat egin izanagatik.


Milaka lagun, etxebizitzaren negozioaren aurka Donostian

Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak deitua, milaka lagun batu dira gaur eguerdian Donostian, “etxebizitzaren negozioaren aurka” eta “etxebizitzarako eskubide unibertsalaren alde”.


2025-04-07 | Ahotsa.info
Hego Euskal Herriko langile eta pentsiodunak kalera atera dira bizi baldintza duinak bermatuko dituzten gutxieneko soldata eta pentsioak eskatzeko

Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak deitutako eta ELA, LAB, ESK, CGT, CNT, STEILAS, ETXALDE eta HIRU sindikatuek babestutako manifestazioak Bilbon, Gasteizen, Donostian eta Iruñean izan dira. Bertan, Euskadiko eta Nafarroako gobernuei eskatu diete zerga eta aurrekontu... [+]


Gasteizko Korda espazio okupatua desalojo arriskuan dagoela salatu dute

Dozenaka auzokidek babesa agertu diote proiektuari igandean. Alde Zaharreko lokala udalaren jabetza da, eta hiru urte dira hainbat eragilek elkarlanean okupatu zutela.


“Aurrez aurre egin zidan tiro, barrabiletan apuntatuta, 30 metro baino gutxiagora”

Bilboko Etxarri II gaztetxearen hustuketan gertatutakoaz hitz egin du Ertzaintzaren jaurtigai baten ondorioz barrabila galdu duen 33 urteko bizilagun batek. Beste zenbait bizilagunekin zegoen han, gaztetxeko kideen elkartasunean, "modu baketsuan".


Eguneraketa berriak daude