«Urtain», etxera hadi


2021eko uztailaren 27an
Jose Manuel Ibar «Urtain» zestoarra gazte-gaztetandik oso estimatua izan zen harri-jasotzaile gisa Euskal Herrian. Baina gero, batzuren batzuek burua berotu zioten boxeoan murgiltzeko, eta nahiz eta mundu horretan ere oso famatua izatera iritsi -Frankismoaren azken urteetako euskaldunik ezagunenetarikoa izango zen bera-, tongo hitza gehiegitxotan entzuten zen Urtain boxeolariaren izenarekin lotua, kontua guztiz garbia izateko. Eta hain zuzen, gai hori zuen hizpide Imanol Laspiurrek ZERUKO ARGIAn, 1972ko abendu hartan.


«URTAIN» IRABAZLE

Zestoako Arroan gazte gihartsu hura sortu baino lehenago ospetsu izandako beste boxeolari euskaldun bati eskainitako kantu batek zioenez, «Uzkudun como era vasco/ todos le tenían asco./ Ahora como es campeón,/ todos le piden perdón». Arrazoiren bat izango zuen hori asmatu zuenak ere. Eta baliteke «Urtain» bera ere halako zer edo zeren atzetik ibiltzea, arerioa ukabilez jotzen saiatzen zen bakoitzean, baina, antza denez, beti uzten zion atea irekia zalantzari. Hona hemen Imanol Laspiurrek aipatzen zuena: «Abendu hil honen 3an Urtainek Paul Rondon amerikar beltzarekin burrukan egin duelarik, irabazle jarri dute juezek. Ez da halere jendea konforme atera; gutxienez parra behar omen zuen izan, edo eta Rondon horrek berak irabazia izan arren Urtaini eman omen zaio txapela.
Beldurrik gabe esatera noa. Urtaini aspaldi hartu zitzaion neurria. Neurri hori majo hartu zion Etxeberriak berak, Peraltak, Blin-ek eta zer esanik ez Cooper-ek eta portorrikar King Romanek. Bozeoan aurrera eta goraka bidean abiatzeko, baina batez ere goren mailako burrukalari izateko, klase handiz eta nagusitasunez eratsi behar ditu ‘bere aldean’ dituen aurkakoak. Ray Shugar Robinson erdi pisuetan, Joe Louis, Rocky Marciano, Cassius Clay, Joe Frazier, George Foreman eta beste batzuk astunetan, beren klase bikain horregatik iritxiak izan dira goreneraino. Goren maila horretara heldu baino lehen, munduan diren beste guztiak edo gehienak menderatu izan dituzte eta beren aurrekaldean jartzeko din izan direnak, aldian aldiko eta mendean mendeko, beha joak izan dira. Goren maila horretara heldu ahal izateko, klasea lehenbizi eta gero entrenaldi handi eta gorputz zainketa sendoa behar da, noski. Horrela ez baldin bada, kontura orduko lelotze bide latzetan abia daiteke bozeolaria».
Eta zer gertatzen ote zen, bada, garaian hain ospetsua zen «Urtain» euskal boxeolariarekin? Ezer onik ez, itxura guztien arabera: «Egia esan -zioen Imanol Laspiurrek-, nik neuk ez nuke Cooper batek Urtain erabili zuen eran berriz ikusterik nahi; ezta ere, azaldu zaigunez, Peralta beraren edo Blin baten aurrean hartu zuen tratu txar horretan. King Romanen aurka jokatu zuenean, benetan gartsu eta ausart borrokatu omen zen Urtain, baina galdu egin zuen. Eta zer irabazi balu ere -galdetzen zion bere buruari artikulu haren egileak-, aurpegia markatua eta handitua bukatzeko? Galtzetik at, ez dakit nahikoa jendek ikusi duen Urtainek hartua duen arrisku bidea, King horrek majo joa eta mazpildua utzi bait zuen. Baina nor dugu bada King Roman hori? Egia esan, Urtainen aurka agertu baino lehen ez genuen ezagutzen. Hori hainbateko bozeolariak erruz omen ditugu Amerika aldean».
Beste hamaika ukabilketa eta xehetasun eskaintzen zituen Imanol Laspiurrek bere artikuluan, baina denak ezin hemen jaso, haietaz interesaturik dagoenak jo beza Z. ARGIAren 511 zenbakira.


RONDONI IRABAZITAKO ZERA

Aipatuak aipatu ondoren, hauxe baino ez zioen gizonak: «Ez gaitzate engaina. Bozeoan gauza zikina dabilkigu eta dirua da nagusi. Gizonak ez du kontatzen. Hala ere honelatsu esan omen du Urtainek Rondonekin burrukatu aurrean: ‘Pierda o gane seguiré boxeando, seguiré, como el de la tele’. Honetan datza Urtainen benetako arriskua».
Inuzente bat ote genuen, bada, «Urtain»? Baliteke. Dena den, honakoa zen Imanol Laspiurrek ordukoan azaldutakoa:
«Madrilen Rondonen aurka izan duen burrukaldi horretan, Urtain inoiz ez bezala geldo eta motel agertu omen da; indarrik gabe gainera, kolperik gabe. Baina, gora ala behera dihoakigu Arruako gure morroskoa?».
Boxeo kontuez zekitenek ziotenez, hogeita bost egunetan bakarrik entrenatua zen «Urtain», eta Imanol Laspiurrek bazeukan kontseilurik harentzat: «Urtainek ez omen du serio hartzen bozeo arazoa. Beraz, utz beza kirol zail hori eta etxera bedi. Oraindik garaiz dagoke, baina geroago beranduegi luke. Aurrenik gizon irautea du eta ez jostailu bihur. Benetan maite duten adiskideak ote dabilzkio inguru? Zer nahi dute Urtainengan, gizona, txapelduna ala dirua egiteko makina? Kontuz bide horretatik».
Izan ere, Laspiurrek garbi zeukan «Urtain fenomenu ikaragarria» zela, baina «harri astunak jasotzen», haatik «bozeoan ezina» zitzaiola «gorago iristea eta bai ordea korde galdurik noizbait agertzeko arriskua». Beraz, honakoa zioen: «Urtain atleta ikaragarria da; bere gorputza dotore eta indarrez betea da. Baina bozeoan ez da aski». Eta horregatik esaten zion: «Urtain, etxera hadi; ez zaik inoiz ere damutuko. Egina dukana asko egina duk. Horren denbora gutxian asko egin duk; konforme gatxaudek»

Geure buruari harrika
Sarritan bururatu zait honako galdera hau: gure erara edo jaialdi batzuen bidez egun alai batzuk igarotzeko eskubiderik ez al dugu euskaldunok? Betiko marmar eta esamesak entzun ohi ditugu euskal kutsuko jai bat igarotzen den aldiero: jendea lokartzeko bide direla, dantzekin bakarrik ez dagoela ezer, abestu bai, baina zertarako? Nik beste galdera hau egiten dut: euskal jaialdi batekin zenbat gauza lortu nahi ditugu? Hauxe izango litzateke zenbait iraultzaileren erantzuna: 1) Iraultza egin. 2) Borrokan ipini jendea. 3) Begien aurrean gaurko arazoak gazteari jarri. 4) Jendea kanta zahar politez lokartu ez. 5) ... Beraz, utikan honelako jaiak. Uko edo muzin egin behar zaie, «boikot» honelako jaiei. (...) Gurea apurtu eta besteena goratu. Hori da iraultza hildoa zenbaitentzat. Eta zulo hortan jausten dira euskaldun asko iñoxente-iñoxente (...) (1972-XII-17)

Belar ondua pastilletan
John Deere etxeak belarra edo alpapa ondua bildu, estutu, prentsatu eta pastilla egiñik uzteko makina sortu du. Pastilla oiek 5-7 cm. dituzte luzeroan eta 32x32 milimetro zabalean eta lodian. Ganaduzale, pentsu-saltzaille, karraiatzaille eta alpapa saillak onduta saltzeko dituztenak, alde on auek topatzen dizkiote delako makina orri. Alpapa ondua biltzetik asi eta ganaduaren ganbelan jartzeraiñoko guztia makinaz egiten da. Eskuz ez dago ezer egin beharrik. Karraiatzea eta pillatuta eukitzea askoz merkeago ateratzen da, fardorik estuenak baiño askoz leku gutxiago behar baitu. (...) Pentsurik onena bezain ona da ganaduarentzat, behiak ondu gehiago jaten baitu eta esne gehiago ematen. Gaiñera zenbait pentsukin bezala ez zaio esnea mehetzen ugaltzean, grasari ere eusten dio. Ganaduak gizentzeko ere oso ona da, ontatik jaten badu, ez du pentsu aundirik behar. Izpirik ere ez da alferrik galtzen, ez baita ondarrik egiten fardoekin bezala. (...) Martxa ontan laster gera Nafarroatik kamionka bat pastilla ekarri negurako eta belar ontzen bat ere lanik gabe... merke saltzen badigute behintzat (1972-XII-17)


Azkenak
Sail Ofiziala. Klausurako filma
Eta igande euritsu, erromantiko eta negartia iritsi zen

Eta hori, larunbata zela atzo, eta ez igandea. Kosta zitzaion egunari argitzea, aurreko egunetan baino dezente jende gutxiago zebilen kalean, eta presa gutxi nabari zen. Batzuk laster batean bai, Kursaalera eta Victoria Eugeniara gerturatu zirela, lehen areto horretan ematen... [+]


2024-09-29 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. Azken eguna.
Ezer gutxi kontatzen duten isiluneak


Aktore onenaren saria, Patricia López Arnaizentzat

Patricia López de Arnaiz gasteiztarrak aktore onenaren sari nagusia irabazi du Donostiako 72. Zinemaldian, Pilar Palomerok zuzendu duen 'Los destellos' filmean egindako lanagatik.

Eider Rodriguezen 'Bihotz handiegia' liburuko lehen narrazioan... [+]


Zezenaren tortura babesten duen dokumentalak irabazi du Zinemaldiko Urrezko Maskorra

Andrés Roca Rey toreroaren egunerokoaren hainbat pintzelkada ematen ditu Tardes de soledad zintak, besteak beste, hotelean eta hoteletik zezen-plazarako bidean eginiko elkarrizketak edo janzte aldiko uneak, eta plazan zezena nola sufriarazten eta hiltzen duen erakusten... [+]


2024-09-28 | Eneko Atxa Landa
Donostia Zinemaldia. 8.eguna
Ez dut sekula pelikulekin negar egiten


Sail Ofiziala. 8.eguna
Sinets nazazu


Elon Muskek bilatzen ditu Trumpen botoak AEBetako estatu giltzarrietan

Munduko gizon aberatsenetakoa den Elon Muskek bultzatzen du America Pac ekimen politikorako batzordea, The Guardian-ek jakinarazi duen arabera. Bere zeregina da AEBetako hainbat estatu giltzarritan Donald Trump-entzat botoak biltzea.


700 hildakotik gora Libanon eta Israelen lurreko erasoa gero eta gertuago

Israelek jarraitzen du Libanoko hegoaldeari eta Beiruteko hainbat auzori airez eraso egiten eta, nazioarteko eragileen deiak gero eta handiagoak badira ere, oraingoz ez da su-etenerako aukerarik ikusten.


2024-09-27 | Gedar
Palestinako Agintaritzak erresistentziaren kontra betetzen duen lana salatu dute berriz milizianoek

Palestinako Agintaritzaren segurtasun-indarrek rol aktiboa dute erresistentziako kideen kontra: jazarpena, lapurretak, boikotak eta abar aipatu dituzte, beste behin ere.


Anglosaxoi hitza arrazista da?

Nottinghameko Unibertsitateak Anglosaxoiei eta Vikingoei buruzko Ikasketak masterrari izena aldatu dio: Ingalaterrako Goi Erdi Aroko Ikasketak. Cambridgeko Unibertsitateko Anglo-Saxon England Journal aldizkariari ere izen aldatu zioten lehenago: Early Medieval England Journal... [+]


Victoria Woodhull, lehen hautagaia

New York, 1870eko apirilaren 2a. New York Herald egunkariak Victoria Woodhull (1838-1927) ekintzaile eta brokerraren eskutitz bat argitaratu zuen, 1872ko AEBetako presidente hauteskundeetarako hautagaitzaren berri emanez. Inoizko hautagai gazteena zen; 34 urte izango zituen... [+]


2024-09-27 | Ahotsa.info
Urtarrilaren 11n izanen da presoen etxeratzeko ohiko hitzordu nazionala Bilbon

Datorren urtarrilaren 11n Bilbon Sare Herritarrak deitutako mobilizazioaren leloa “Behin betiko konponbidea” izanen da, eta urtero bezala milaka lagunen babesa espero du Sarek.


Eguneraketa berriak daude