GALEUSCA: IZAN ALA EZ IZAN
- Galeuscak jite eta izaera politiko soila zuen hasieran. Frankismoaren garaian ekimen debekatua izan zen. Diktaduraren osteko aroan, literaturaren ordezkariek -editoreen Galeusca ere badago- hartu zuten Galeuscaren lekukoa. Alabaina, 1984ra arte ez zen idazleen lehen Galeusca burutu. Aurtengoa, Mallorcakoa, XIX. Galeusca izan da. Aurten, halaber, katalanek AELCren (Associació d'Escriptors de Llengua Catalana) XXV. urteurrena ospatu dute. Herrialde Katalanetako literatur ordezkariak sendo ari dira; euskaldunak, berriz, literaturaren bidea sendotu beharrean; eta Galiziako ordezkariak bidea zabaldu nahian.
Harrera egunean, azaroaren 7an, ostegunean, gauzak ez ziren partehartzaileek nahi bezala atera. Iberia hegazkin konpainiaren gorabeherak zirela medio -Madrileko ordenagailuen sistema nagusia erre baitzen- Mallorcako Joan Fageda alkatea ezagutu gabe gelditu ziren literaturaren ordezkari gehienak. Berandu oheratu arren, goizean goizik hasi zen «Itzulpena, norbere literatura osatzeko bidea» izenburupeko mahai-ingurua. Tere Irastortzak atera zituen lozorrotik ordezkariak: «Gure historian eskolarik ez da izan, instituziorik ere ez, herria ez da inoiz aintzakotzat hartua izan, eta konplexu moduko bat sorrarazi dute gure baitan. Alabaina, beti ari gara zerbait salbatzen. Euskara batua sortu dugu eta literaturaren bideak zabaldu, orain, ordea, ez gaitzatela interpreta». Horretarako, ordea, elkarren lanak itzuli beharra aldarrikatu zuen.
Jordi Castellanos Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko irakasleak, berriz, izulpenaren arriskuak azaldu eta ondorio honetara iritsi zen: «Itzulpengintza gure kultura eraikitzeko tresna izan daiteke, baina baita bere suntsipena ekarriko duena ere». Xulian Maure itzultzaileak, berriz, «Haur eta gazte literaturan itzultzen dena gainontzeko arloetan itzuliko balitz, normalizazio bidean geundekela» esan zuen.
Mailar Aleixandre idazle galiziarrak, berak galizierara itzulitako Harry Potter-en lehen liburua aldatu diotela adierazi zuen galderen txandan, eta globalizazioak kolonianismo kultural berri bat ekarri duela salatu zuen sutsuki.
Mailar Aleixandre idazle galiziarrak, berak galizierara itzulitako Harry Potter-en lehen liburua aldatu diotela adierazi zuen galderen txandan, eta globalizazioak kolonianismo kultural berri bat ekarri duela salatu zuen sutsuki.
ITZUL HADI, ITZUL EZAZU.
«Galeusca, itzulpengunea» gaia eztabaidatu zen segidan. Markos Zapiain kritikaria filosofiaren ikuspuntutik mintzatu zen. Zein da itzulpengintzaren muina?: «Euskaraz, itzulpengintzaren muina joan-etorria da. Itzultzeko joan egin behar da, euskaraz iraun nahi badadugu joan etorriko bidaia egin behar dugu. Joan, ikasi eta itzuli». Alta, Zapiainek hizkuntza bakoitzak -Heidegger, Nietzsche, Sapi edo Txillardegik esan bezala- bidean aurkituko dugun ikusmolde ezberdin bat eskainiko digula, adierazi zuen.
Carme Arenas itzultzaile katalanak mundu globalizatu batean bizi garela berretsi zuen eta «global» hitza zehaztu: «Gure nazio, kultura, eta hizkuntz mugak gure nortasuna galdu gabe gainditu behar ditugu, horretarako baina, guk geuk landu eta garatu behar ditugu osagarri hauek, baina ez kultura globalizatuaren barnean, kultura global edo unibertsalean baizik».
Xavier R. Baixeras galiziarrak, katalanetik galizierara itzulitako lanen berri eman zuen: «Itzultzen dena urria izanda ere, Galizian eskaerarik ez dago» azpimarratu zuen. Galiziako egoera gainontzeko herrialdeetakoa baino larriago dela agertu zuen, administrazioa gogorki kritikatuz.
«Mugak hausten, oraingoa eta etorkizuna» lemapeko ekarpenak entzun genituen segidan Xulio Ricardo Trigo galiziar-katalanaren ahotik: «Baliteke gure burua engainatzen aritzea. Ez dugu gure burua aski ezagutzen, eta hortik hasi beharko genuke lehenik. Zergatik ez egin, Galeusca izeneko web gune bat?». Miguel Anxo Fernán Vellok Xulio Trigoren iritzia onartu zuen: «Ezin diegu erru osoa administrazioei bota, idazleok ez dugula estrategia komunik aitortu behar dugu», azpimarratu zuen.
Azkenik, Andolin Eguzkitzak Xabier Mendiguren editorearen txostena irakurri zuen. Gure herrialdean bizi dugun salbuespen egoera mozorrotua eta etnozidio plana aipatu zuen lehenik. Segidan, ordea, apaltasun eta errealismoko «dutxa hotza» hartzea komeni dela azaldu zuen, baita galdera ugari planteatu ere.
Jaume Pérez Montaner AELCko presidenteak, Tere Irastortza EIEko lehendakariak eta Yolanda Castaño Galiziako Idazleen Elkarteko idazkari nagusiak jardunaldiaren ondorioak bildu zituzten idazki komun batean. Ondorio praktiko bakarra, sare informatikoan harreman gune berria eratzeko konpromisioa izan da. Horretarako, elkarte bakoitzaren aldetik arduradun bana izendatua izan delarik.
Finean eta funtsean, aurtengo Galeusca, iraganaren eta etorkizunaren arteko ekitaldi «zubi» izanaren inpresioa hartu dugu. Etorkizuneko Galeusca berria eta ezberdina izango da edo ez da Galeusca askoz gehiagorik izango. Etorkizuna ekintza finkatuen garaia izango da edo Galeusca idazleen arteko harremanak lantzeko topagune soila baino ez da izango. Nahikoa ote?
Ez gara aldaketa garaian bizi bakarrik, garai aldaketan baizik. Mugarik muga, Galeusca osatzen duten hiru errealitateek horretaz jabetzeko ahalmena izanez gero Galeusca biziko da etorkizunean
Xavier R. Baixeras galiziarrak, katalanetik galizierara itzulitako lanen berri eman zuen: «Itzultzen dena urria izanda ere, Galizian eskaerarik ez dago» azpimarratu zuen. Galiziako egoera gainontzeko herrialdeetakoa baino larriago dela agertu zuen, administrazioa gogorki kritikatuz.
INTERNET, MUGAK HAUSTEKO BIDEA.
«Mugak hausten, oraingoa eta etorkizuna» lemapeko ekarpenak entzun genituen segidan Xulio Ricardo Trigo galiziar-katalanaren ahotik: «Baliteke gure burua engainatzen aritzea. Ez dugu gure burua aski ezagutzen, eta hortik hasi beharko genuke lehenik. Zergatik ez egin, Galeusca izeneko web gune bat?». Miguel Anxo Fernán Vellok Xulio Trigoren iritzia onartu zuen: «Ezin diegu erru osoa administrazioei bota, idazleok ez dugula estrategia komunik aitortu behar dugu», azpimarratu zuen.
Azkenik, Andolin Eguzkitzak Xabier Mendiguren editorearen txostena irakurri zuen. Gure herrialdean bizi dugun salbuespen egoera mozorrotua eta etnozidio plana aipatu zuen lehenik. Segidan, ordea, apaltasun eta errealismoko «dutxa hotza» hartzea komeni dela azaldu zuen, baita galdera ugari planteatu ere.
SALBAMENDURAKO BITARTEKOA.
Jaume Pérez Montaner AELCko presidenteak, Tere Irastortza EIEko lehendakariak eta Yolanda Castaño Galiziako Idazleen Elkarteko idazkari nagusiak jardunaldiaren ondorioak bildu zituzten idazki komun batean. Ondorio praktiko bakarra, sare informatikoan harreman gune berria eratzeko konpromisioa izan da. Horretarako, elkarte bakoitzaren aldetik arduradun bana izendatua izan delarik.
Finean eta funtsean, aurtengo Galeusca, iraganaren eta etorkizunaren arteko ekitaldi «zubi» izanaren inpresioa hartu dugu. Etorkizuneko Galeusca berria eta ezberdina izango da edo ez da Galeusca askoz gehiagorik izango. Etorkizuna ekintza finkatuen garaia izango da edo Galeusca idazleen arteko harremanak lantzeko topagune soila baino ez da izango. Nahikoa ote?
Ez gara aldaketa garaian bizi bakarrik, garai aldaketan baizik. Mugarik muga, Galeusca osatzen duten hiru errealitateek horretaz jabetzeko ahalmena izanez gero Galeusca biziko da etorkizunean
«Galeuscan, ez gabiltza arrakastaren atzetik, porrotik gabeko nazioa baita»
Ia hogei urte dira ametsa errepikatzen dela. Urtero, udazken oro, Santu Guztien egunaren inguruan, edota urte zeltaren hasieran, agertu egiten dira gatazkan dabiltzan gure hiru nazioen joera literario ezkutuak, hots, nazio galegoarenak, euskaldunarenak eta katalanarenak. Estandarteak aireratzen dira, bozeramaileak izendatzen eta segizioak prestatzen, epe laburreko enbaxada ibiltari bakar batean, hizkuntzak eta libertatea bat eta bera direneko errepublika deszentralizatu amestuaren alde elkar hartzeko. Izan ere, konbibentzia, errespetua eta duintasuna izango badira, horixe da noraezeko kondizioa; hizkuntzak eta libertatea bat eta bera izatea, alegia.
Batez besteko hogei urte horiek kontuan, ia hamarrez behintzat azal nezake hemen neure ikuspegi partikularra, zeren gero publiko egiten den norbere buruaren sail hibridoan mugitzen baita literatura, edota kezka propioen zentroan arrotz baten gisan iltzatzen den arlo kolektiboan. Horregatik, literaturak berak bezalaxe, niri neuri bederen, Galeuscak eman dizkit bestela inola ere jasoko ez nituen ondoko bi gauza hauek: Galeuscari esker ezagutu ditut, gaurko Espainiari buruz, hots, berak ezinbestez izan beharra daukana ignoratzen eta mesprezatzen duelako, ignoratzen duen oro gutxiesten eta zokoratzen duen Espainia honi buruz, bihotzarekin idazten duten buru ekidistante ugari, eta Galeuscari esker lortu dut haien adiskidetasuna.
Eta, nahikoa leku izango banu, hementxe idatziko nituzke banan-banan ezagutu ditudan pertsona horien guztien izenak; bai, hementxe seinalatuko nituzke, pentsamendu bakarraren industriari, hizkuntza estekatuari, literatura domestikatuaren feria sentimentalari edo histamina mediatikoak ezarri «egitate diferentzialaren» tolerantziazko baremoari jaramon egin gabe, sorkuntzaren harian bizi diren lagun horien guztien izenak. Galeusca nazioan, ez gabiltza arrakastaren atzetik, zeren porrotik gabeko nazioa baita berez, edota, berdin dena, amets baten zaintza.
Alabaina, ametsa ez da paradisua. Apika, ez du zertan izan, baina, edonola ere, gure zoritxarrerako, izan ez da. Are gutxiago, berriz, Galeusca, zein somnanbuluen esku itsuekin eta bizirik irauteko senaren begi irekiarekin amestu behar baita. Hogei urte hauetan, gatazkan dabiltzan gure nazioen bide gurutzatuak ikuspegiz aldatuz joan dira; bereiziz eta garaiera ezberdinetan berriro elkarrekin gurutzatuz, zola ezberdinekin eta patu ebentual bereiziekin. Arindu egin da hitzen pisua, eta hutsarte ideologikoak salgai suntsikorrekin eta etengabe berritzekoekin bete dira. Literaturak elikagaien departamentua hartzen zuen lehen; orain, aldiz, oparitako gauzakien saila betetzen du. Gure hiru tradizio ezberdinek ez dute beste erremediorik: landa-turismora igaro behar dute, edota, bestela, hiriko geriatrikoetan eskatu behar dute plaza, sinesten dutelarik, egungo modernitateak, beste abantaila ugariz hornitzeaz gainera, utziko diela zahartzaro luze bezain gozoa bizi izaten, eta, beharbada, zergatik ez?, asmakizunak hainbeste izanik, in vitro ernalketak emango diela irauteko itxaropena, nahiz eta betiere muga batzuen barruan izan.
Beste urte askotan ospatuko ote dugu Galeusca? Ederra izango litzateke ez ospatzeko modua iritsi dugulako agerpen horren beharrik ez izatea, hots, urteko egun guztiak betetzea. Agian gure esku dago, baita gaur egun ere, hala gertatzen ohi baita beste amets askorekin
Eta, nahikoa leku izango banu, hementxe idatziko nituzke banan-banan ezagutu ditudan pertsona horien guztien izenak; bai, hementxe seinalatuko nituzke, pentsamendu bakarraren industriari, hizkuntza estekatuari, literatura domestikatuaren feria sentimentalari edo histamina mediatikoak ezarri «egitate diferentzialaren» tolerantziazko baremoari jaramon egin gabe, sorkuntzaren harian bizi diren lagun horien guztien izenak. Galeusca nazioan, ez gabiltza arrakastaren atzetik, zeren porrotik gabeko nazioa baita berez, edota, berdin dena, amets baten zaintza.
Alabaina, ametsa ez da paradisua. Apika, ez du zertan izan, baina, edonola ere, gure zoritxarrerako, izan ez da. Are gutxiago, berriz, Galeusca, zein somnanbuluen esku itsuekin eta bizirik irauteko senaren begi irekiarekin amestu behar baita. Hogei urte hauetan, gatazkan dabiltzan gure nazioen bide gurutzatuak ikuspegiz aldatuz joan dira; bereiziz eta garaiera ezberdinetan berriro elkarrekin gurutzatuz, zola ezberdinekin eta patu ebentual bereiziekin. Arindu egin da hitzen pisua, eta hutsarte ideologikoak salgai suntsikorrekin eta etengabe berritzekoekin bete dira. Literaturak elikagaien departamentua hartzen zuen lehen; orain, aldiz, oparitako gauzakien saila betetzen du. Gure hiru tradizio ezberdinek ez dute beste erremediorik: landa-turismora igaro behar dute, edota, bestela, hiriko geriatrikoetan eskatu behar dute plaza, sinesten dutelarik, egungo modernitateak, beste abantaila ugariz hornitzeaz gainera, utziko diela zahartzaro luze bezain gozoa bizi izaten, eta, beharbada, zergatik ez?, asmakizunak hainbeste izanik, in vitro ernalketak emango diela irauteko itxaropena, nahiz eta betiere muga batzuen barruan izan.
Beste urte askotan ospatuko ote dugu Galeusca? Ederra izango litzateke ez ospatzeko modua iritsi dugulako agerpen horren beharrik ez izatea, hots, urteko egun guztiak betetzea. Agian gure esku dago, baita gaur egun ere, hala gertatzen ohi baita beste amets askorekin