argia.eus
INPRIMATU
OINARRIZKO EUSKARA IKASTEKO METODOA AEB-ETAN
Lore Agirrezabal 2021eko uztailaren 28a
Nazioarteko hizkuntza nagusi bihurtu denak, ingelerak, hizkuntza gutxituak ezagutzera emateko ere balio duela ikusi da behin baino gehiagotan. Bateko hiztegiak, oinarrizko gramatika liburuak… Beste behin ere ingelerak hartu du euskara zabaltzeko ardura; New Yorkeko Hippocrene Books argitaletxeak, Beginner's bildumaren baitan, «Beginner's Basque» liburua argitaratu baitu. Bilduma horren barruan lehenago vietnamera, persiera nahiz serbokroaziera irakasgai jarri ziren bezala, oraingoan, euskara jarri diete eskura Amerikako estatubatuarrei.

Wim Jansen hizkuntzalari nederlandarra da euskara ikasteko liburu berriaren egilea, eta Aitor Arana idazle euskaldunak egin dizkio azken zuzenketak. Ez da lehenengo aldia biak elkarlanean aritu direna, eta ez da Jansenek euskarari buruz idatzi duen lehenengo liburua ere. Izan ere, nederlandarrak 1998an «Basque-English Phrasebook» liburua argitaratu baitzuen Hipprocren Books etxearekin, eta orduan ere Aranaren laguntza izan zuen. Liburu hartan, izenak dioen moduan, perpausak bildu zituen; euskarazko egitura erabilienak ematen zituen jatetxeetan edo bestelako lekuetan gauzak nola galdetu jakiteko.
Horrez gain, «Nederlandera-Euskara hiztegia» ere argitaratu zuen duela urte batzuk. Baina hura argitaratzeko ez zuen argitaletxerik lortu, eta azkenean, bere poltsikotik ordaindu behar izan zuen. «Beginner's Basque» liburuaren gastu guztiak, berriz, Hipprocrene-ek hartu ditu bere gain, eta New Yorkeko argitaletxeak, oraingoz, ez dauka liburua Euskal Herrian zabaltzeko asmorik, Estatu Batuetako ingelesdunei zuzendutakoa baita.
Funtsean, euskara ikasteko metodo bat da «Beginner's Basque», gramatika liburu bat. Aitor Aranaren hitzetan, "hau bere horretan, oinarrizko euskara ikasteko metodoa da, ondo dagoena eta gehiago eskatu ezin zaiona, izan ere, liburuak berak bere burua horrelaxe mugatzen baitu". Hala ere, oinarrizko izate horretan oso ongi hornituta datorrela adierazi digu. Atal bakoitzaren hasieran elkarrizketatxo bana sartu du eta ikasgaia bera horretan oinarritzen du. Hamabi ikasgai bildu ditu guztira, eta bakoitza gaiari buruzko ariketekin eta erantzunekin dator. Wim Jansenek adierazi digunez, hamabi atal horietan ingeleraren eta euskararen egituren artean dauden desberdintasunak ikus daitezke. "Liburuaren asmoa ez da ahalik eta material gehien biltzea. Hizkuntzaren ezaugarriak azaltzen dira eta gramatika deskriptibotik gertuago dago, eta horregatik, ikasgai dagoen gramatika ere mugatua da, baina beste metodo bizkor batzuen aldean askoz ere entretenigarriagoa egingo zaio irakurleari", azaldu digu egileak.
Ahoskera arauak, elkarrizketak, hitzen zerrenda bat, ariketak, horien erantzunak, eta ulermen taulak jaso ditu «Beginner's Basque» liburuak. Hori guztia kontu handiz jaso du Jansenek eta saihetsi egin ditu gure hiztegiekin eta metodoekin sarritan sortzen diren zenbait arazo, adibidez: hiztegian «sagardotegi» irakurri eta hitz hori deklinatzerakoan mugatuaren marka (a) nola den ez azaltzeak hiztun berriei nahasmena eragin diezaieke. Hori saihesteko «a» organikorik ez duten hitzen ondoan, barratxo batekin bereiztuta, «a» hori gaineratu die nederlandarrak.
Wim Jansenen helburua euskara ikasteko interesa duten guztientzat metodo bat eskaintzea izan da. Liburua ikasleentzat, bereziki filologia ikasleentzat; hizkuntzalarientzat; bidaiarientzat; enpresarientzat; eta oro har, atzerriko hizkuntzetan eta kulturetan interesatuta dagoen edonorentzat dela esan digu: "Asmoa da irakurleari euskara modernoari buruzko oinarrizko ikasketa eskaintzea eta gehiago ikasi eta ezagutu dezan interesa piztea, gero norberak ikusiko du nola sakondu nahi duen gehiago; etxean, gau-eskoletan nahiz unibertsitate ikastaroetan, edo nahiago badu Euskal Herrira bisita eginez. Beste batzuei, berriz, Euskal Herria ezagutzeko interesa bakarrik piztuko die".
Liburua gramatika liburu bat den arren, hitzaurrean Euskal Herriari eta euskarari buruzko hainbat argibide eskaintzen ditu, hala nola: gastronomia, musika eta dantza, kirolak, euskal kulturaren ikuspegi batzuk, literatura, politika, Jaurlaritzari buruzko informazioa, ekonomia eta abar. Izan ere, Jansen bera horren guztiaren jakitun da. Frankismo garaia amaitu aurretik, artean, euskara ikasteko material bila etorri zen eta Euskal Herria ezagutzeko aukera izan zuen. Aitor Arana gerora ezagutu zuen, duela bederatzi bat urte Aranak euskaraz esperantoa ikasteko oinarrizko metodo bat argitaratu zuenean, hain zuzen. Orduz geroztik, esperantoarekiko duten zaletasuna medio oso lagunak egin dira eta elkar ondo ezagutzen dute. "Jansen oso pozik dago euskarari eta euskal kulturari dagokionez, eta azken 20 urteetan egoera nola aldatu den ikusita izugarri eskasa iruditzen zaio lehen euskararen inguruan zegoen materiala", azaldu digu Aranak.


Australian ere euskara ikasgai.

Euskara ikasi nahi duten ingeles hiztunentzat bada beste gramatika liburu bat ere: A Student Grammar of Euskara. Jon D. Patrick australiarrak idatzi eta Lincom Europa argitaletxeak kaleratu du. Bertan, euskarazko gramatika laburbiltzen du ingeleraz. Psikologo-informatikaria, Sidneyko Unibertsitateko irakaslea, duela zortzi urte hasi zen euskara ikasten. Orain, Euskal Herriarekiko, euskararekiko eta euskaldunekiko duen miresmena bere herrialdean zabaldu nahi du. Liburuak euskal gramatikaren inguruko erreferentziak jasotzen ditu, eta Wim Jansenen Beginner's Basque bezala, euskara ezagutu nahi duten ingeles hiztunei zuzenduta dago.
Hemendik aurrera, Amerikako eta Australiako ingeles hiztunek euskara ikasi nahi badute ez dute laguntza faltarik izango Jansenen eta Patricken lanei esker