Mondragon Unibertsitateko Josu Maiora irakasleak zuntz optikoaren ezaugarri teknikoak zein diren azaldu digu.

«Lehenik eta behin esan behar da zuntz optikoak argia bakarrik garraiatzen duela, inoiz ez elektrizitaterik, hori da beste kableekiko duen bereizgarri nagusia. Argi izpien bidez informazioa digitala igortzen da sistema bitarra erabiliz. Hau da, argia dagoenean «1» igorriko dugu eta ez dagoenean «0».
Oso arina eta mehea da (125 mikra hari bakoitzak), baita hauskorra ere. Ondorioz, ongi babestu behar da hainbat estaldurekin. Identifikazioa erraztearren kolore desberdinak erabiltzen dira horretarako. Gainera, igortzen dena argia izanik ez dago interferentzia elektromagnetikorik, horrela kalitate hobea lortuz.
Zuntz optikoaren funtzionamendua barne islatzean oinarritzen da. Argia zuntzaren muturrean sartu ondoren behin eta berriz islatzen da zuntzaren barnean eta errebotatuz beste muturreraino iristen da. Hori lortzeko nukleo bat eta bera inguratuz beste zuntz geruza bat jartzen dira. Argia nukleoan zehar hedatzen da, kanpoko geruzan islatuz»

Bistan da aldaketok banda zabaleraren hazkundearen araberakoak izango direla. Baina galdera horri erantzun aurrez, gauza bat argi utzi nahi nuke. Zuntz optikoaren hazkundearekin batera, kable koaxialaren finkatzeak etorri behar du. Kable koaxiala ezezik, DSL eta satelite bidezko teknologiak ere zabaldu behar dira ezinbestez. Zuntz optikoa aurreko mendeko 70etako urteetatik datorkigu eta gauza batzuetarako oso ona den arren, ez dugu ahaztu behar zein diren era honek dituen eragozpenak: garestia da oso, zuntza oso ahula da, konektoreak lortzeko zailtasuna eta matxura egotekotan zuntza konpontzeko problematika. Hori esanda, zuntzak eta gainerako bitartekoek ekarriko dizkiguten teknologiek «tele» aurrizkiarekin zerikusia duen ororen hazkundean islatuko da. Telehezkuntza, telelana, telemedikuntza... Hala ere, pentsa dezakegu hori guztiori gauza batzuetarako txarra izan daitekeela. Esaterako, medikuarekin in situ egon beharrean pantaila baten bidez kontsulta egiteak sumindu ahal du jendea. Baina ohiturak aldatzea baino ez da, zeren telemedikuntzaren bidez zerbitzu onak eman baitaitezke. Medikua ordu gehiagoz egon ahal izango da gaixo bakoitzarekin, norberaren espedienteak kontrolatzeko prozesuak automatizaturik egon daitezke sare-teknologiak aplikatuz, gaixoak eskurago edukiko ditu ospitaleko zerbitzuak, gaixoaren premia larriko uneak hobeto kontrolaturik eta abar. Azken finean, medikua gugandik hurbilago dagoela sentitu ahal dugu, nahiz eta gure pentsamoldea orain bestelakoa izan.
Bizitza erosoagoa egiteko aukera izango da ezbairik gabe, eta aldaketa oso astiro joan arren, dagoeneko zuntz, kable, DSL eta satelite bidezko teknologien garapenak geroko urteetako bizimoduaren berri ematen digu.

Bai, hartzailea aktiboagoa bilakatuko da, baina asko kostata, telebista analogikoaren aroak marka ikaragarria utzi baitigu. Egungo telebistak pasibo bihurtzen du jendea eta urte asko pasa arte eta hiritarrak ohitzen joan arte, ez dugu emaitza argirik ikusiko alor honetan.

Telebista interaktiboa telebista pertsonalizatua da, gure nahietara egokitzen dena, igorleekin harreman estuagoa izateko aukera ematen duena. Bestalde, Internetek irentsi egingo du egungo telebista, telebista hori Interneteko parte txiki bat baino ez baita izango. Internetek dokumentazio izaera emango dio telebistari. Telebista askoz hobea eta erakargarriagoa izango da jende adimentsuarentzat. «Internet-urte» asko pasako dira, baina prozesu hori azkenean heldu egingo da. Edukiak beharko dira, eduki onak eta hedabide digital eta interaktibo berria aintzakotzat hartu behar dutenak

Aurtengo martxoaren 25ean sinatu zen E-debagoiena proiektua, Leintz Gatzagako Gatz Museoan. Bertan izan ziren ekimenaren sustatzaile guztien ordezkariak: Mondragon Unibertsitatea, MCC, Goiena Komunikazio taldea, Debagoieneko mankomunitatea eta udal guztiak, Euskaltel eta Eusko Jaurlaritza.

Zuntz optikoan oinarrituriko proiektu honek bereizgarri bat du, bere asmoa Debagoieneko bailara osoan kable azpiegitura eta zerbitzua batera garatzea da. Mikel Irizar, E-debagoiena proiektuko komunikazio arduradunak dioen bezala, «hori ez da oso normala», baina ekimenaren oinarri filosofikoak eskatzen duen zerbait da: «Sareak berez aukerak ematen ditu, baina morrontza handiak ere sor ditzake. Sarea jartzen bada edukiak besteek jarri ditzaten eta gu eduki horien hartzaile pasibo izateko, hori kasik gure kalterako da. Imajinatu inprenta asmatu zen mementoan ikasi izan bagenu irakurtzen baina ez idazten. Orduan besteek idatzitakoa irakurriko genuke, baina adibidez ez genuke sekula euskaraz irakurriko. Beraz, hemen kezka garrantzitsu bat geneukan. Sarea bai, baina bai edukiak eta bai zerbitzuak ere geuk sortuak izatea. Hau da, sarea geure zerbitzurako».
Gauzak horrela eta Euskaltelen aldetik zuntz optikoaren azpiegituraren hornitzea atzeratzen ari zela ikusirik, 2001. urteko ekaina-uztaila aldera bilera prozesuak hasi zituzten proiektuaren sustatzaileek. Eragile horiek beraientzat aukerarik garatuena zuntz optikoa zela ikusi zuten. «Kableak beste guztien aukerak ematen ditu eta gainera irudiak behar bezala gestionatzeko eta interaktibitaterako aukera guztiak zabaltzen ditu. Horrek ez du esan nahi leku guztietan eta denerako gure gomendioa kablea ezartzea denik, bakoitzak bere egoeraren arabera ikusi beharko du zer egin. Distantzia handiak diren tokietan beste formula batzuk pentsatu beharko dira. Debagoiena berez bailara nahiko bildua da eta aldi berean puntu desberdinen artean lotura estua dago eta horretarako ikusi dugu kablea dela aukerarik onena», dio Irizarrek.
Proiektuak, paperak eta bilerak. Horren guztiaren ondorioaren lekuko Leintz Gatzagako Gatz Museoa izan zen martxoaren 25ean. Egun horretan aipatzen ari garen bezalako teknologia batek zer nolako aukerak ekar ditzakeen ezagutu genuen. Funtsean E-debagoienak zortzi proiektu biltzen ditu bere baitan:
Cyberindustrialdeak proiektua: Debagoieneko edozein industrialdetan dauden enpresei laguntzeko baliabide elektronikoz hornitutako gune berezi bat sortu nahi da, ezagutzen ditugun industrialdeek dituzten zerbitzu komunen antzerako zerbait, baina kasu honetan birtuala.
Discol proiektua: Ekimen honek egoitzak edo bezeroak leku bat baino gehiagotan dituzten enpresei beren produktuak elkarlanean diseinatzeko aukera emango lieke, leku batetik bestera mugitu beharrik izan gabe.
Iparcom proiektua: Bere helburua sarean enpresaren bulego bat garatzea da, kanpoan dabiltzan saltzaileek esaterako, beren enpresako agenda eta beste zenbait datu kontsultatzeko aukera izan dezaten, baina horretaz gain, beste hainbat erabilera ere izan dezake.
e-administrazio proiektua: Udalek hainbat zerbitzu emateko ate bat sortzea nahi da. Horrela hainbat ekimen gauzatu ahal izango da; lehiatila administratiboa, udal artxiboaren kontsulta birtuala, herritarren partaidetza bultzateko hainbat formula eta abar.
Sare proiektua: Azpiegituraren plan zuzendaria da. Euskaltelek hasiera batean zuntz optikoa Debagoieneko bost herri handienetan sartzea zuen helburu, baina E-debagoienak sarea mankomunitateko herri guztietara iristea nahi zuen eta horrela egingo da. Ildo honetatik, Euskaltelek hitzarmena sinatzerakoan bi urtetan bailara osoa kableaturik izateko konpromisoa hartu zuen.
Hezkuntza XXI proiektua: «E-learning» edo irakaskuntza birtuala bultzatu nahi da, aurrez aurreko eskolen osagarri edo ordezko izan daitekeena.
Biblio XXI proiektua: Gaur egun deskatalogatuta geratu den hainbat material lortzeko aukera eskainiko du liburu elektroniko formatoan.
GoienaNet proiektua: Goiena Komunikazio taldeak GoienaNet sortu du, Interneteko atari bat. Lortu nahi dena zera da, GoienaNet izan dadila Debagoieneko internauta batentzat bere sarbide naturala, bertan aurkituko baitu behar duen informazio praktikoa eta bere intereseko datuak (autobus ordutegiak, kaleen izenak, foroak, bilatzaileetara loturak eta abar).
Azken finean azpiegiturak dira Eusko Jaurlaritza bultzatzen ari den Informazio Gizartearen oinarria eta E-debagoiena horren lekuko izango da, zuntz optikoan oinarrituz. Horregatik Gobernuak ekimenean parte hartu nahi izan du, berarentzat esperientzia pilotu izan dadin, ondoren beste bailara edo inguru batzuetan antzeko dinamikak bultzatu ahal izateko