Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko azaroaren 28an
Unai Elorriaga: "MUNDUA IRAULTZEKO AGINDU DIET NIRE PERTSONAIEI"
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bizi duen egoeraz egin dugu berba hasieran, hedabideen eta argitaleletxeen zurrunbiloak sorrarazi dioen giroa ez dela oso literarioa izango aipatu diogu: «Ez pentsa! Literaturarako jokoa eman dezake. Quim Monzó idazleak idatzia du egoera honi buruz. Bere ipuin bateko protagonistari sari handi bat ematen diote bere lehen liburuagatik. Ostean elkarrizketak, hitzaldiak, topaketak eta itzelezko lanak burutu behar ditu. Artean, bizitza osoa joaten zaio bigarren liburua idatzi gabe. Azkenean, dena konplot bat izan dela esaten diote. Lagunek kontuz ibiltzeko esan didate, niri ere halako zerbait gertatzen ari ote zaidan...». (Irriak).
Joseba Sarrionandiak iazko azaroan ARGIAn honela esan zuen: «...Unai edota Kirmen izeneko jendeak oso ondo idazten dute...». Zure liburua irakurria zuen, antza.
Eskertzekoak dira bere hitzak, gainera, liburua saritua izan baino lehenago esandako hitzak dira. Gazte batzuek berak baino hobeto idazten dugula ere esan zuen, nik ez dut sinesten, baina eskertzekoa da.
Nola ikusten zenuen zure burua orduan, idazle bezala, eta orain, Narratiba Saria irabazi ondoren?
Liburu bat plazaratu dut, eta hori ez da ezer literaturan. Idazle bat ibilbide eta literatur obra batekin egiten da. Liburu bat egin dut, baina ez dut ibilbiderik, lehen eta orain idazle bera naiz. Denborak esango du zer naizen eta zer ez naizen, denborak eta liburuek.
Orduan idazle izan nahi zenuen?
Bai. Baina idazle izatea zer den ez dakit. Idazle izatea ogibidez idazle izatea bada, oso zaila da.
Suertean sinesten al duzu? Hau da, «SPrako Tranbia» zure bizitzako trena izan daitekeela jabetu al zara?
Argi eta garbi dago suertea izan badela, suertean sinesten dut. Esate baterako, Ramon Saizarbitoriaren «Gorde nazazu lurpean» 2001eko Sari Nazionalean finalista izan zen, baina ez zuen irabazi. Nik «SPrako Tranbia» joan den urtean publikatu izan banu, nire liburua ez zen joan ere egingo Sari Nazionalera, seguru dakit. Saizarbitoriarena joango zen, ez nirea. Berak ez zuen irabazi, eta bere liburua nirea baino hobea da. Beraz, egoeren menpe gaude guztiz, suertea eduki dut, begi bistako suertea.
Idazleen artean inbidia izaten dela aipatu du inoiz idazleren batek. Sari hau irabazi izanagatik sentitu al duzu inbidiarik inorengandik?
Ez dut honelakorik sentitu, orain arte behintzat. Ezagutzen ditudan idazleengandik poza sentitu dut, niregatik poztu dira. Besterik egongo den, ez dakit. Beharbada bai. Nik, berriz, inbidia badut beste idazle batzuekiko. Hau da, niri gustatuko litzaidake beste idazle batzuek dakitena jakitea, nik ez dakidana. Nik inbidia sano hori eduki dut, badut. Inbidia sanoa niretzat, beste batzuek idatzi duten bezala idazten jakitea da, esaterako.
Idazlearen konpromiso soziala delakoak beldurra ematen al dizu? Elkarrizketak, hitzaldiak, enkarguzko lanak... presio sozialaren eragina, alegia.
Beldurrik ez. Presio sozialik ez daukat, ez naiz Atxaga, Lertxundi, Izagirre edo beren mailako beste inor. Jakina, interesgarria da jendeak zer esaten duen jakitea, gizarte batean bizi naiz, ez mendiko punta batean. Presio delako hori jakin beharko dut bereizten edo galbahea ezartzen, jakiten nondik datorren, nork esaten duen, horrek zer sinesgarritasun daukan. Ez zaio denari kasu egin behar, merezi duenari baino ez.
Epe laburrean ikusten duzu zure burua idazlearen rola betetzen?
Hitzaldiak eman izan ditut, baina nik zerbaitetaz hitz egin beharko banu, interesatzen zaidan literaturaz hitz egingo nuke, ez beste ezertaz. Interesatzen zaidan literatura interesgarria izan daiteke beste batentzat edo ez, baina nik ez dut literaturaz orokorrean hitz egingo edo mugimendu literarioaz. Nik horretaz ez dakit, beno badakizkit gauza batzuk, baina ez naiz sistematizatzeko gauza. Orduan, hitz egingo dut interesatzen zaidan literaturaz, egiten dudan literaturaz, azken finean horretaz dakit. Eta bateren bati gustatzen bazaio ondo, bestela ez nazala kontuan har.
Zer da zentzu honetan literatura zuretzat? Artifizio...
... edo jolas bat. Bakoitzarentzat nahi duena izan dadila, ezta? Nik ez dut esango literatura jolasa edo artifizioa denik, edota mundua ulertzeko modu bat. Bakoitzarentzat gauza bat izango da eta hori da literaturak duen gauzarik handiena.
Zuretzat konkretuki zer da?
Neurri batean jolasa da, beste neurri batean mundua ikusteko gauza bat, gauza asko da niretzat.
Intelektualtzat jotzen al duzu zure burua?
Ez. Hasteko intelektuala zer den definitu beharko genuke. Nire ustez, esate baterako, Afrikako tribu batean bizi den pertsona batek idatz dezake munduko libururik hoberena. Eta inork ez luke pertsona hori intelektuala ez denik esango.
Idazle batzuek arazoak aitortzen dituzte literatura egiterakoan: hiztegi baten falta dagoela edota euskara herdoildua dagoela. Zuk zer harreman duzu hizkuntzarekin?
Ni herdoildua dagoen hizkuntza desherdoiltzen ahalegintzen naiz. Halako likido bat botatzen saiatzen naiz askatasun bat emateko eta askatasun horretatik literatura egiteko. Literaturaz hitz egitean, sarritan, euskara herdoildua dagoela esaten dugu. Agian, ez dugu erreparatzen jendeak nola hitz egiten duen, esate baterako, baserrian bizi den pertsona batek izan dezake guk bilatzen dugun formula, eta guk, berriz, Axularrengan edo Leizarragarengan bilatzen dugu, baina, ziur aski, hurbilagoa daukagu erabili behar dugun hizkuntza.
Hizkuntza honek behar duzun guztia ematen dizu nahi duzun guztia idatzi ahal izateko?
Problemak daude, baina problemak ere gaztelaniaz daude, edozein hizkuntzan. Nire nobelaren itzulpena egin dudanean problemak izan ditut, diferenteak, baina inork ez dizkit konpondu problema horiek.
Gaztelaniaz maila ona duzu, antza.
Uste dut baietz, baina ez da apartekoa, nirea da, euskaraz bezala. Gauza batzuk errazago idazten ditut euskaraz eta beste batzuk erdaraz. Problema handirik ez daukat ez batean ez bestean.
Darabilzun estilorako nahikoa.
Nire prosa sinpletasunean oinarritzen da, hein handi batean. Nire ustez, hori da literaturarako bidea. XIX. mendean hizkuntzarekin prosa landu bat egiten zen, baina orain hori ez da bidea. Nire bidea sinpletasuna eta zuzentasuna da. Hala ere, beste batek oso prosa landua egin nahi badu, itzelezko artifizioa egin nahi badu, ziur aski idazle ona izango da, bejondeiola, gustura irakurriko dut
Heriotza: Dena. Mundu guztia harrapatzen gaituena, nahiz horretaz pentsatu ez. Heriotzaren gainean gogoeta gehiago egin behar da.
Bizitza: Gauza bera. Bizitzak heriotzan du muga.
Jainkoa: Gauza kuriosoa da. Ez dakigu zer den, existitzen ote den, baina, oso erakargarria da.
Aita: 9 urterekin ezagutu nuen aitaren heriotza, agian horregatik umetatik gogoetatzen dut heriotzaz.
Ama: Dena. Aurrera eraman eta eramaten gaituena.
Neskalaguna: Oso inportantea da. Aurrerantzean bizitza berarekin egingo dut, Jainkoak nahi badu.
Sinestuna al zara? Ez dakit naizen edo ez, izan nahi nuke. Jainkoaren ideia gustatzen zait eta fedea izan nahi nuke, baina ez dakit daukadan.
Bilbo: Niretzat ez da ezer. Badakit oso erromantikoa dela esatea Bilbo modernitatearen zeinua dela, literarioa eta nahi duzuna. Niretzat lan egiteko hiria da, besterik ez.
Rugbya: Nire kirolik maiteena. Gozatzen dut ikusten.
Futbola: Ibili nintzen rugbian baina lehenago, baina gero eta gutxiago gustatzen zait. Gehiago da dirua kirola baino, gehiegi azaltzen da eta garrantzi gehiegi ematen zaio.
Kafea: Ez dut ezer kafearen aurka, enpresetan kafearen inguruan dagoen «mamoneoa»ren aurka baizik. Elkar topo egiten duzunean, kafe bat hartu behar hori erromantizismo txepel bat da. Nik nahiago dut paseo bat ematea edo parke bateko banku batean eserita egotea taberna zulo batean baino. Filosofo intelektualen zirkulu hori ez zait gustatzen nonbait, arraroa da, baina...
Topiko bat: Gaur egun egiten den literatura, gehien nagusitzen dena esan nahi dut.
Gizartea edo herria: pertsona.
Pertsona eta...: pertsona.
Idazle eta...: ez naiz idazlea
«Ongian sinesten dut»
Pertsona ona izan nahiko zenukeela irakurri dut egunkari batean. Ongia eta gaizkiaren gainean eraikitako gizartean sinesten al duzu?
Koherentzia aipatu duzu inoiz, zeri erantzuten dio koherentziak?
Ongian sinesten dut. Hau esaldi titularra da, eh! (irriak). Nik ongian sinesten dut, azken batean elkarri laguntzen ez badiogu eta batak bestearen alde ez badugu egiten, ez goaz inora. Esaterako, aurrera egiteko modurik hoberena inoiz ez da gerra izan. Gerrak ez du egin aurrerako biderik. Aurrera egin nahi badugu, ongiaren bidea hartu behar dugu, bestea samintasunaren bidea da.
Koherentzia aipatu duzu inoiz, zeri erantzuten dio koherentziak?
Segun eta non koherentzia ongi dago. Adiskidetasunean inportantea da, edo politikan, baina beste lekuetan, agian ez. Esaterako, literaturan inkoherentzia ere polita da. Ni ez naiz sekula gauza baten aldekoa edo aurkakoa izan guztiz, ez nago sekula ertzeetan. Halaber, koherentzia munduko inportanteena dela esaten da batzutan. Bada ez, koherentzia pertsonen araberakoa da baita ere, hurkoa inkoherentea bada zurekin, zuk ez duzu zertan koherente izan behar harekin
«Atxagari kritika egin zioten, niri ez. Kritikatu nahi badute, kritik atu dezatela»
Zure eleberriak zenbait eztabaida sorrarazi du euskal literaturaren munduan. Hasteko, Igartza Beka sarira aurkeztu zenuen, baina ez zuten aukeratu.
Kritika Sarian aipamenik ez, Euskadiko Sarien finalisten artean ez da agertu, eta orain berriz, Sari Nazionala.
Txarrak edo zorrotzak?
Bernardo Atxagak Espainiako Literatur Sari Nazionala onartzeagatik kritikak jaso zituen. Hamahiru urteren ostean horrelakorik ez, antza. Zer adierazten du horrek?
Bigarren liburua idatzia duzu jada, «Van't Hoffen ilea» izenekoa. Beharrik saria jaso aurretik idatzia zenuela.
«SPrako Tranbia»ren mailan ikusten duzu?
Honek ez du Sari Nazionala irabaziko?
Jasone Osororen «Korapiloak» eta Xabier Etxeberriaren «Egun denak ez dira berdin» liburuekin batera hautatua izan zen, boto berberekin. Beka bakarra zegoen ordea. Asko jota, beka bitan banatzea pentsatu zuten. Nirea kanpo gelditu zen baina publikatzeko aukerarekin. Dirurik ez nuen jaso, baina publikatzeko nuen helburua bete zen.
Kritika Sarian aipamenik ez, Euskadiko Sarien finalisten artean ez da agertu, eta orain berriz, Sari Nazionala.
Kritika Sarian finalista izan zen -baina orain arte ez da jakin izan- Joseba Sarrionandiaren «Lagun izoztua» nobelarekin batera; 6 eta 4 botoen aldean. Ondo. «Lagun izoztua» itzelezko liburua da eta merezita irabazi zuen. Euskadi Sariak, berriz... beno, literatura gustu kontua da, subjektiboa da. Bestalde, orain ematen du liburuak kritika onak baino ez dituela izan, baina kritika txarrak ere jaso ditu.
Txarrak edo zorrotzak?
Zorrotzak ez, txarrak. Nobelak ez duela ezer kontatzen ez duela pisurik, irakurri dut. Hor ez dago zorroztasunik, kritikari ez zaio gustatu, besterik ez. Kritika txarrak izan ditu, baina ez da ezer gertatzen.
Bernardo Atxagak Espainiako Literatur Sari Nazionala onartzeagatik kritikak jaso zituen. Hamahiru urteren ostean horrelakorik ez, antza. Zer adierazten du horrek?
Garai hartako politika giroa ez nuen ezagutu eta orain ere, oso gutxi. Politikaz ez naiz enteratzen, beno ez naiz martitzar bat, politika soziologia eta psikologiaren aldetik interesatzen zait. Atxagari kritika egin zioten, niri ez. Zergatik? Ez dakit. Kritikatu nahi badute, kritikatu dezatela.
Bigarren liburua idatzia duzu jada, «Van't Hoffen ilea» izenekoa. Beharrik saria jaso aurretik idatzia zenuela.
Bai. Eskerrak bukatua nuela, zeren sariak erdian harrapatuz gero, desastrea izango zen niretzat eta liburuarentzat.
«SPrako Tranbia»ren mailan ikusten duzu?
Nire gustuko hau liburu sendoagoa da.
Honek ez du Sari Nazionala irabaziko?
Ez. Hau bizitzan behin jasotzen den sari bat da, inork ez du birritan irabazi, eta ez dut nik irabaziko (irriak). Azken batean saria bultzada bat da, nik bultzada hori jaso dut, bigarren sari hori ez dut behar, onerako edo txarrerako. Hau bezalako beste sari batek ez lidake bultzada gehiagorik emango. Hemendik aurrera, jaso dudan bultzada honekin idazten dudana ona bada, aurrera
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Mikel Garcia Idiakez
#2
Danele Sarriugarte Mochales
#3
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#4
#5
Onintza Irureta Azkune
Azkenak
2024-11-28
Julene Flamarique
Bi presa kendu dituztenetik, izokina Bidasoatik Baztanera heltzen hasi da
Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.
2024-11-28
Leire Ibar
Jasotako isun bakoitzeko helegiteak aurkeztu dizkio Ernaik Eusko Jaurlaritzari, guztira 133
Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko
zahar-etxean, eta egoiliar bat atxilotu
Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.
2024-11-28
Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
2024-11-28
Urko Apaolaza Avila
“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]
2024-11-28
Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak
Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]
Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
2024-11-28
Zigor Olabarria Oleaga
Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
2024-11-28
Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]
2024-11-28
Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
2024-11-28
Urko Apaolaza Avila
Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan
Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.
2024-11-28
Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneraketa berriak daude