Okerra okerraren gainean


2021eko uztailaren 28an
Horrelako izenburu esanguratsua zeraman 1972ko azaroaren 5ean plazaratu zen ZERUKO ARGIAk. Aipatu nahi zuen arazoa, bere lehen orrialdean agertzen zuen gaiarekin lotua zegoen. Han, hizki larritan, «Goierri ur-billa» irakur zitekeen, eta baita ere «Gabirian egin nahi litzakeen ‘Urtegiari’ ezezkoa» eta «Bertako baserritarrak eta Gabiria eta Ormaiztegiko Udaletxeak aserre». Misterioaren gakoa, berriz, Errialdek ematen zuen, bere lan haren hasieran: «Bada Gipuzkoan urik, baina ez da sukaldeko kanilletara iristen. Izan ere sukalderaiño ura iritxiko den ala ez begiratu gabe etxeak egin eta etxeak egin ari dira bazter guztietan. Etxeak egin eta jendea ekarri baino lehen begiratu beharko litzake, jende horrek nola bizi behar duen eta non lan egin beharko duen. Baina etzaio begiratu eta orain dira komeriak».


ESTANDA URTEGIA

Garbi zeukan Errialdek etxe asko urik gabe edukitzerik ez zegoela, baina... «Okerra ez da, ordea, beste oker batekin zuzendu behar» zioen jarraian, zeren itxura guztien arabera «badirudi Gabiriko ‘Estanda Urtegia’ oker bat zuzentzeko egiten den beste oker bat dela».
Zazpi kilometro izango zituen urtegi hori eginez gero, 280 hektarea galtzen omen ziren gainera, horrek esan nahi zuen galerarekin. «Urtean 8,5 milloi m3 ur emango lituzke ‘Estanda Urtegia’k. Besterik gabe m3 ur 2,35 pezeta gostako litzake. Galera aundiegiak dakazkian ur-artzea dela dirudi, beraz», nabarmentzen zuen gero, ostera ondo aztertzeko arazoa zela azpimarratzeaz batera.
Editorialean, berriz, honakoa zioen: «Aipatu izan ditugu lehen ere behin baino gehiagotan gure errietan egiten diren okerrak. Errietako berriak irakurri besterik ez dago hortarako: ‘Halako bihurgunetan edo kale-ertzetan izan ohi diren auto-talkak eta min-artzeak. Halako auzotan argirik edo urik ez dagoela. Beste hartan, berriz, eskolarik ez. Beste hartan erriko zaborrak nolanahi eta nonahi botatzen direla. Hemen jolastokirik ez dagoela. Han lantegirik gabe aurkitzen direla. Beste hartan tajuzko dendarik ez dagoela eta etxekoandreek auzoko errira atera behar izaten dutela gauzak erostera. Zenbait herritako autobideek astopista diruditela...’. Bururik ez duenak, ankak ibili behar», ondorioztatzen zuen editorialgileak, hurrenez hurren, baieztatzeko: "Bai, gure erriak ez buru eta ez anka ari dira azten. Etxeak egin eta jendea pilatuz gero, aurrera goazela uste dute askok. Mila bizilaguneko erria aurreratzeko, amar-amabost-ogei milako erria egitea dela onena uste du askok. Ez dira azteak dakazkien arazoez garaiz jabetzen. Orduan dira istiluak. Okerra okerraren gainean egin behar. Oker zahar bat zuzentzeko, oker berria egin behar. Hoietakoa izan diteke aurreneko orrian aipatu dugun ‘Estanda Urtegia’. Inguruko erriak etxez eta jendez lepazurreraino bete, ura nondik izango duten kontuak atera gabe».



ETA GOIERRIN BAKARRIK IZAN BALITZ…

Z. ARGIA, ordea, ez zen bakarrik Goierrin saltzen, beraz argi eta garbi azaldu behar zen arazoa ez zela hara mugatzen. Gauzak horrela, beste adibide bat eskaintzen zuen editorialak: «Bukatu berria da Donostia inguruko autobide berria. Ezkerrera pasa beharra dauka Amarako sarreran, eskuinetik sarrera izateko ordez. Sarez inguraturik geratu dira sarrerako eta erteerako parean dauden etxe-sailak. Alde batetik bestera joan nahi dutenak, ibili aundi samarra egin beharrean aurkitzen dira. Ez dugu esaten autobide hori obeto egin zitekeenik, inguru hori etxez josterako kontuak atera behar zirela baizik».
Donostia aipatzearekin bakarrik ere ez izaki nahikoa, esparrua zabaltzeko beste ahalegin berri bat egiten zuen idazleak: «Arindua geratu da Donostia inguruko ibilia, baina noizkorako igari Tolosako zintzurra? Eta beste erri askok ere, nondik egin behar dute autobide berria? Ezaguna da irakurleen artean Bilbao-Behobia autopistak Zarautzen egiten duen ondamendia. Berdin Oikian ere. Eta zer dira Donostia eta Errenteria inguruko txingurritegiak? Eta noizkorako ibai kirasdun eta zikinak garbitzea? Itxi dira ezinbiziz erri txikietako ‘argietxe’ asko. Iberdueroren esku gelditu da argindarraren jabegoa. Irabazi aundiz nahi du argia eman. Ez du irabazirik uzten erri txiki eta urrutiko baserrietara argia eramateak. Argirik gabe geratu behar al dute ala argi garestiaz bizi behar? Eta non dira hainbeste umerentzat behar diren ikastetxeak? Eta non ainbeste gazte ikasirentzat behar diren lanleku egokiak? Eta non jolastokiak eta kirol-lekuak? Non zerbitzu-dendak? Eta non euskaldunak gizon izateko behar duen euskal giroa eta arnasa? Eta nola itsatsi hainbeste erdaldun gure Errian?».
Haserre zen editorialgilea, baina jakin, bazekien noizbait jarri behar ziola amaiera bereari, eta pare bat galdera botaz egiten zuen: «Honelaxe jardun gaitezke galderak eta galderak egiten bukatzeke. Honelaxe ari gaitezke gure okerrak zokomiatzen etengabe. Okerra okerraren gainean? Oker batzuk zuzentzeko beste batzuk egin behar?»

Nere olerki txorta
Liburu errikoi errezen premia gorrian gaude oraindik euskaldunok. Eta orratx, sortu berria duan liburu polita, Albaizuneko Balendiñe zumaiar emakume idazle berriak. Liburu berriak Nere olerki txorta du izena. Euskeraz eta emakume batek idaztea, poz aundia da guretzat. Geitxo baitauzkagu erderara jotzen duten euskal-alabak. Oraingo au, Zumaiakoa degu. Baiña gure bizitzan sortu zaizkigun naaspilla eta gerrateak gure artetik Ameriketaraiño bultzata izan dan emakumeak, euskera errezean onelako liburu polita eskeintzea, bi aldiz pozgarri zaigu. (...) Gazte-gazterik bere jaioterritik ies egin bearrean, or jo zuan mundu zabalera. Itsasoa igaro eta Ameriketarako bidea artu bear izan zuan. Arrazkero Caracas aldean eta beste amaikatxo lurraldetara jo bear izan zuan. Ala ere, bere Zumaiako erri ta San Telmo kale jatorra, etzituan bere ibillietan aaztu. Eta ona emen errez-errez edozein euskaldunek irakur dezakean liburu xaloa eskeintzen diguna (...)(1972-XI-05)

«Larreko» eskualtzale eta idazlari
Ezin ederkiago erranik aditu duzue nor zen Don Fermin Irigaray auriztarra: gizon eta mediku gisa, dena bihotz eta jakitate. Ene gain dago orai eskualzale eta idazlariaren aipatzea. Ez dut bera behin baizik ikusi, eta orduan ere doi-doia mintzatu, zonbait minuta. Auritzeko herri huntan oraino apezgai nintzelarik, Solbezio egun batez, Arnegiko Don Lorentzo Polit zenak "Larreko" jaunari ninduen presentatu eskualdun berri bezala. Nork zuen asmatuko, handik hogoi bat urteren buruan, eskutitz harremanetan jarriko ginela gu biak, eta berrogei-ta-hamar urteren buruan nik hemen goretsiko nuela. Jainkuaren nahia, dudarik batere gabe. 1919-ko Abenduaren 5ean Eskualduna deitu Baionako astekariak atera zuen artikulu jakingarri bat: hartan "Larreko"k berak erraten zuen, baizik-eta eskuara, bere gurrasuen mintzairea, poxi bat ikasi nahi izan zuela bere lanbidea gatik, eriekin marruskatzeko, bainan ez bide zuela biziki iraunen haren indarrak, baldin Sabin Arana Goiriren erakaspenak ez baliote bihotzean aberzaletasuna piztu, ordutik osoki eman baitzitzaion, Eskual-herriaren maitez, eskuararen beretzeari eta lantzeari (...) (1972-XI-05)


Azkenak
2025-01-13 | Gedar
Poliziaren errepresio bortitza Berlinen, Luxemburg eta Liebknecht omentzeko manifestazioan

Berlingo mobilizazio komunista tradizionala, Palestinarekiko elkartasunak markatua, bortizki zapaldu zuen Poliziak: kargak, ospitaleratutako zaurituak, atxiloketak, manifestarien inguraketa metro-geltoki batean eta abar.


Ahetzek auzapez abertzalea izanen du: Ramuntxo Labat-Aramendi

EH Bai koalizioak babesturiko Ahetzen zerrenda gailendu da bozen bigarren itzulian, joan den igandean, botoen %44 erdietsirik.


Presidente kargua hartu du Madurok, eta González oposizio burua ez da Venezuelan agertu

Irailetik Venezuelatik alde eginda egon ondotik, eta azken asteotan Hego Ameriketan kanpaina kutsuko bira egin ostean, hauteskundeetara aurkeztu zen Edmundo Gonzálezek hitzemana zuen Caracas hiriburuan agertuko zela Nicolas Madurok kargua hartuko zuen egunean. Bere... [+]


2025-01-13 | Jon Torner Zabala
Euskal Selekzioa Orain osatu da, Frantzia edo Espainiako selekzioei uko egiten dioten pilotariak babestea helburu

Lapurdiko Makean egin du Euskal Selekzioa Orain elkarteak lehenengo biltzar nagusia. Iazko udan Frantziako selekzioarekin jokatzeari uko egin ziotela iragarri zuten Ipar Euskal Herriko hamabost pilotarik osatzen dute gaur gaurkoz ekimena, zeinak helburu duen, besteak beste,... [+]


2025-01-13 | ARGIA
Gernikako entrenatzaile ohiaren aurkako epaiketa asteartean hasiko da

Fiskaltzak hamalau urteko espetxe zigorra eskatu du Mario López saskibaloi entrenatzaile ohiarentzat. Akusazio partikularrak hemezortzi urtekoa eskatu du. Gernika-Lumoko Sare Feministak elkarretaratzea deitu du Bilboko epaitegi aurrean. Lópezi 1998 eta 2001 artean... [+]


2025-01-13 | Gerardo Luzuriaga
Euskadiko Selekzioa?

Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]


Entzumen eta hizkuntzako irakasleen gaur egungo egoera kezkagarria eta horren ondorioak

Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]


ANALISIA
Justizia klimatikoa

Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]


Omenaldia egin diote Txillardegiri, haren heriotzaren hamahirugarren urteurrenean

Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]


2025-01-13 | Garazi Zabaleta
Urteaga-Urkulegi baserria
Barazki, fruitu eta haragi, dibertsifikazioa ekoizpenaren oinarri

Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]


2025-01-13 | Jakoba Errekondo
Ezin usainik hartu

Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]


Bagera, gu ere bai, gu beti pozez... angulak ez hainbeste

Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]


Eguneraketa berriak daude