HERRI TXIROEN KANPO ZORRA EUROPARRON KONTUA ERE BADA
Aipatu dugun zor hori ez dago zuzenean Europako Batasunaren esku: estatu bakoitzak hartu dituen konpromisoen fruitu dira, eta zorrarekiko politika ondorioz erabat deszentralizaturik dago Europan.
Urteen eta geopolitikaz estatu bakoitzak duen ikuspegiaren arabera metatu dira zor horiek: espainiarrek nagusiki Latinoamerikan inbertitu dute; frantziar eta ingelesek Asia, Karibe, Pazifiko eta baita Afrikan ere; eta alemanek beren sosak gehiago ipini dituzte Europako Ekialdeko herrialdeetan.
Gainerakoan, Inbertsioetarako Europako Bankua da EBri orokorrean lotutako zor sortzaile bakarra, baina proportzioan oso da txikia. Bestela, bai Europako Batzordeak eta bai Parlamentuak egiten duten gauza ia bakarra zera da: G7ko herrialde indartsuenek honetaz erabaki dutena berresten duten hitzaldi eta dokumentuak sortzea. Eta formulak ezagunak dira: pobrezia gainditzeko, Iparraldeko herrien inbertsioetara are gehiago ireki behar dute Hegoaldeko herriek, Nazioarteko Moneta Funtsaren aholku neoliberalei jarraikiz. Eta hauen eraginak larriagotzen ikusten direnean, orduan Hegoaldeko herri horietako elite ustelei egozten zaie errua.
Llistarrek dioenez, «ondorioak deprimenteak dira: herri horietako ekonomiak are irekiago, populazioak txiroagotuta eta atzerritarren kapitalen nahikerien are eta mendeago».
Eta estatuek ahalegin guztiak burutuko dituzte kreditu horiek beren esku edukitzen segitzeagatik. Zergatik? Laguntza itxuraz beztitutako nazioarteko kretidu horiek direlako herrialde bakoitzeko transnazionalak sendotzeko tresnarik onenak. Estatu bakoitzak bere transnazionalen interesak defenditzen ditu, eta gehienez ere beste estatuekin interes horiek koordinatzeraino iritsiko da.
Horregatik egin dute porrot -dio Llistarrek- orain artean Europa mailako Garapenerako Laguntza Funts bat antolatzeko saioek. Eta horregatik omen dago Europako instituzioetan gai garrantzitsu honi buruzko hain informazio gutxi.
Europako estatuen artean, kanpo zorrari dagokionez boskarren postu baten jabe da Espainia. Bere aurretik, Frantzia da Europako hartzekodunen artean txapeldun, ondoren Alemania, Erresuma Batua eta Italia datozelarik. 2000. urtean 26.000 milioi euro zeuzkan estatu honek kanpoan inbertituta, zor publiko eta pribatua elkarri erantsita.
Zorrak ondo daude hartzekodunarentzat... zordunak txintxo pagatzen duen bitartean. Interesen ordainketa berandutzen hastean, orduan datoz buruhausteak.
Hala gertatu zaio Espainiari Argentinako kasuan. Hainbat idatzi da Argentinak bizi duen krisiaz eta bere ondorioez, baina gutxitan ikusi da horren esplikazio garbi eta ulerterrez bat. Horixe da hain zuzen Laura Ramos abokatu argentinarrak egin duena Kataluniako Observatori del Deute en la Globalització erakundeak duen webgunean.
Baina 80ko hamarkadan mundu mailako diru likidoa urritu zenean -lehen munduko herrialdeek inbertsioak behar zituztelako- interesak %6tik %22ra pasa ziren. Estutasunarekin batera dator Argentinako trantsizioa, eta kanpo zorra lehen aldiz birnegoziatu beharra. Munduko Moneta Funtsaren formula ezaguna da: herritarrek eta bertako ekonomia osoak gerrikoa estutu beharko dute, eta estatuak zor berriak bereganatu beharko ditu, aurrekoak ordaintzen segitzeko.
Raul Alfonsin gobernuan egon zen 6 urteetan kanpo zorra %44 igo zen. Asko? Ez hainbeste, aurreko zortzi urteetan -diktadurakoetan- %364 eta ondoren Carlos Menem peronistaren 10 urteetan beste %123 igoko zela kontuan hartzen badugu.
Diktadura ondorengo urteetan gertatu zena -Ramos abokatuak kontatzen duenez- aurreko zorrak ordaintzeko Estatu argentinarrak egindako operazioen zerrenda bat da. Operazio horien ardatzetako bat Estatuaren beraren ondasunak saltzea izan da, eta informazioa azaltzen joan den neurrian joan da handitzen herritarren arteko eskandaloa, Argentinaren zenbat lurralde publiko hipotekaturik dagoen ikusi ahala.
Beste ardatza, pribatizazio politika izan da. 90eko hamarkada osoan, bere enpresa publikoak atzerriko transnazionalei saltzen joan da Argentina. Eta hala ere, kanpo zorra ez gutxitzeaz gain, nazioaren deskapitalizazioa areagotu egin da: enpresak beren balioa baino prezio merkeagoan saldu zaizkie atzerritarrei, onura fiskal izugarriekin, erosketa hauek burutzeko transnazionalek kreditu berriak hartu zituzten atzerrian Argentinako funtsak berme ipinita... Desastre izugarria.
Aerolineas Argentinasen kasua izan da adibide nabarmenetako bat. 1989an zorrik gabe eta merke erosi eta hamar urte beranduago jabe espainiar berriek -tartean Iberia, lehendakari iazko Euskaldun Unibertsala duena, Xabier Irala- itxi, kalean 10.000 langile utzita. Geroztik Argentinan inperialismoaren kontrako oihu bakarra ez da «Yankee Go Home»
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]