Ez da sarri gertatzen zapalkuntza jasaten dutenak zapaltzaileei aurpegia eman eta garaile irtetea. Horregatik du, beharbada, halako itzal luzea haien lorpen sonatu orok herri oroimenean. Aldeko eta kontrako iritziak jasoko dituzte, baina berea ez da segituan ahaztuko. Horrelako zer edo zer gertatu zen 1972ko Olinpiar jokoetan Rhodesiaren parte hartzea galeraztea lortu zuten kirolari beltzen garaipenarekin. Izan ere, Afrika bolborategi bat da aspalditik, eta halakoxea zen garai hartan ere. Angola, Mozanbike eta Ginea Bissau portugaldarren aurka ari ziren irmoki, eta era berean gauzak pil-pilean zeuden europarren kolonialismotik "askatutako" Sudan, Uganda, Burundi, Afrika Erdiko Errepublika eta Txad bezalako hamaika herritan. Municheko Olinpiar jokoetan gertatuak bazter guztietan izan zuen oihartzuna, eta guztiz normala zen bezala, ZERUKO ARGIAk ere gai hari eskaini zion bere editoriala, "Berlindik Munichera" zeritzan gogoeta.

Hitlerren garaietara atzera eginez ekiten zion bereari. «1936ko uda beroan Owens beltzak Berlingo Olinpiadetan urrezko medailla irabazi izan zuenean, beltz bati eskua ez emateagatik, gizon ttiki bat bere leku berezitik altxa, jira eta estadiotik irten egin zan. 1936ko uda beroan, atletek eskua altxatuz agurtzen zutenean, bazan esku-altxatze aren esan nahiaz zalantzarik, faxistek ere horrelatsu egiten bait zuten beren agurra. 1936ko uda beroan, Olinpiada guziko jai ofizialik aundiena, Alemaniako ejerzitoak atletei eskeini ziena izan zen. An, gerrako ministro zen Von Blomberg mariskala, an ejerzitoko buru zen Fritsche jenerala, an itsas indarren buru zen Raeder almirantea, an Goering jenerala, an Von Ribbentrop ordezkaria eta nazio sozialismoaren zenbait buruzagi gehiago».
Honaino gogoarekin eginiko ibilera historikoa. Eta jarraian, garaiko komunikabideek zabaldutako mezuari zihoakion eztenkada: «Politika an zegoen bizi-bizi, kirolen erdian».
Izan ere, politika eta kirola nahastearen aurka azalduak ziren komunikabide «ireki» haiek. Baina...
«Berlindik Munichera, egutegian, ogeita hamasei urtetako tartea besterik ez badago ere, bi Olinpiaden artean zulo ikaragarria dago. Ogeita hamasei urte oiek gizaldiz eta mendez aldatu gaituzte gauza askotan. Odol asko isuri da, malkoak erruz isuri dira aurpegietan behera eta munduak -ez mundu guziak- egur azpian ikasi du gizonari zor zaion itzala. Ez mundu guziak oraindik, ordea. 1936ko mentalidade asko dago oraindik zerupean.
Orain zazpi urte, Iam Smith-en rejimena Londrestik eten egin zan. Mexicon ez zan bere atletentzat lekurik izan, baina denborak gauza danak konpontzen dituelako esperantzan, Municheko ateak irekiagoak azaltzen zitzaizkien. Joan zen urtean Olinpiar Batzordeak (CIO) Luxenburgon egin zuen batzarrean ireki ziren ate aiek: Rodesiarrek Bretaina Aundiko ikurpean azaldu nahi bazuen, onartuak izango ziren. Horrela, Rodesiako atletak, pasaporterik gabe, olinpiar txartel utsarekin eldu ziren Munichera (txartel ori, ain zuzen, Sortaldeko Alemaniak sortu zuen, bere atletak Bonn-eko ezaugarririk ez bait zuen lortzen)».
Eta zer esan nahi zuen horrek guztiak? Komunikabideek atleta beltzei aurpegiratzen zietena, hau da, kirola eta politika nahastu izana, ez zela beraiei bakarrik muga zitekeen gorabehera, antza. «Politika berriz ere. Gauzak bakean irtengo baziren, burua berotu behar. Londresko agintariei sortu zitzaien lehenbizi zalantza. Zer gerta ote zitekeen horrelako jokoari jarraituz? Afrikar guziek onartuko ote zuten neurri zabal au? Washingtongoak ere berehala konturatu ziren beltzen nahigabeaz. Eta zuriei ez zaie komeni beltz guziak elkartzerik...».

Eta bazen gehiagorik, hala ere. «Nixon eta Brandt, auteskunde bezperatan, nolaz jarriko beltzen aurka?».
Gauzak horrela, Munichen gertatutakoa aztertzeari ekiten zion.
«Abuztuaren amaikan rodesiar 44 atleta eldu ziren Alemaniara. Urak gero eta aundiago. Rodesiarrak an badira, bera ez doala Olinpiadara, dio Etiopiak. Tanzaniak, Sierra Leonak, Kenyak eta beste 25 errik beste orrenbeste adierazten dute berehalaxe. Abuztuaren 19an, Kemt-en, amerikar atleta beltzek Afrikakoekin bat egiten dute».
Zein ote beltzen arteko batasun horren ondorioa? Bada, editorialgileak azaltzen zuena: «Beltz guztiek ez joateaz, Munich jaio baiño lehen gorputz da». Olinpiaden antolatzaileek zerbait egin behar «eta auteskundeetara jotzen da illaren 22an». Eta hara hor hauteskunde haien emaitza: «Beltzen zapaltzaille eta lapur dan gobernu baten jendeak ez dauka giza-emakume zuzenen artean azaltzerik».
Hortik aurrera, hausnarketa egitea baino ez zitzaion editorialgileari geratzen. Eta baita egin ere! «Olinpiadak politizatu egin omen dira. Atzo goizeko berria! Munduko erri zapaldu guziei Olinpiedetara euren ikurpean joateko aukerarik emango balie, orduan bai, ederra, politika!»