EL SALVADORKO EMAKUME LANGILEAK ADIDAS-ENTZAT LANEAN 4 EUROREN TRUKE


2021eko uztailaren 27an
Erruz esplotatzen dutenez, irabazi ere erruz irabazten dute kirolaren arloko multinazionalek. Bat ez datorrenak galde diezaiela Hego Amerikako San Salvadorko emakume langileei, 4 euroren truke Adidasentzat 13 orduko laneguna osatzen dutenei. Egitate horren berri ematen du orain dela hilabete gutxi argitaratzen hasitako «Artículo 20» izeneko Madrilgo astekarian elkarrizketatu duten lekuko batek. Hona hemen zer eta nola dioen:

"San Salvadorko gazte bat da Violeta Vega, eta oraintsu arte Formosa Textile, S.A. enpresan ibili da lanean. San Bartolo de Llopango herrian dago fabrika hori, dena hesiz eta txarrantxaz inguratuta. Segurtasuneko zaintzaileak edukitzen ditu sarreran, eta benetako kontzentrazio esparru bat ematen du. 1.500 bat enplegatu dauzka: %95 inguru emakumeak, 14 eta 18 urte bitartekoak. San Salvadorko fabrika horretan, 1997ko azaroaz geroztik fabrikatzen dute Adidas enpresarentzat. Langileak goizeko 7:00etan sartzen dira lanera eta iluntzeko 20:00etan ateratzen. Astelehenetik larunbata bitartean aritzen dira lanean, eta eguerdiko ordu eta erdiko etena bakarrik izaten dute egun osoan. Egunean bi aldiz soilik joan daitezke komunera, eta kontrolatu egiten diete denbora. Egun bateko soldata, hots, 43 kolono edo 4 euro, kentzen diote hiru minututik gora pasatzen dituenari.
Formosa Textile enpresan, emakumeei probak egiten dizkiete, haurdun ote dauden jakiteko. Probak baiezkoa emanez gero, dena delako emakumea kalera botatzen dute ziztu bizian. Halaxe gertatu zitzaion Violetari ere. Alemaniako telebistak salatu zuen kasu hau, eta, besteak beste, garbi adierazten du Adidas enpresak iaz onartu zuen karta deontologikoa hutsaren pare geratu dela. Horixe salatu du Francisco Corretjék, hots, Setemek koordinatzen duen "Ropa Limpia" kanpainaren arduradunak: "Nike eta Adidas enpresek produzitzen duten herrialdeetako sindikatuek esaten digute kode etikoak itzuli ere egin gabe eta fabrikan jendaurrean jarri gabe daudela leku askotan, eta, horrenbestez, langileek ez dutela beren eskubideen berri".
Corretjék dio aldaketaren bat sumatu dutela, Niken batez ere. Izan ere, Amerikako 60 unibertsitatetako ikasleek boikota egiteko mehatxuaren presiopean daukate enpresa. Mugimendu horrek lortu du, gainera, Andrew Young-ek, AEBetako NBEko enbaxadore ohiak, bere kabuz ikuskapen batzuk egitea.
Azaldu dugun bezalako arazoak dauzka Adidasek Salvadorren, eta antzekoak dauzka Nike enpresak munduko beste parte batzuetan. Asian, esate baterako, gutxiago fakturatu zuen iaz, eta, ondorioz edo, milaren bat lagun utzi ditu kalean. Bestalde, irudi soziala zimeldu dio "Ropa Limpia" kanpainak, zeinetan gogortxo salatzen baita zer lan baldintza kaskarretan dauzkan Asiako Hego-ekialdeko enplegatuak. Internet ere etsaitzen ari zaio: gogotik ugaritu dira Nikeren kontrako orriak, azken bolada honetan.
Amerikako Nike multinazionalak Espainiako Estatuan ere izan du gorabeheraren bat. Auzitegi Gorenak, iaz, Nikeren kontrako epai bat eman zuen: galarazi egin zion Espainiako Estatuan saltzen zituen ehunezko produktuetan markaren izena erabiltzea (100 milioi euroko fakturazioa da hori, gutxi gorabehera). Auzitegi Gorenak Cidesport enpresari eman zion arrazoi. J. Rosell ehungintzako enpresaren eskubideak erosi zituen Kataluniako enpresa txiki bat da Cidesport. J. Rosell enpresak marka baten izenean fabrikatzen zuen 1932az geroztik. Markak Samotraziako garaipena irudikatzen zuen eta Nike hitza (garaipena, grekeraz) zeukan barnean. Azkenean, joan den azaroaren bukaeran, Bartzelonako epaitegi batek bertan behera uztea erabaki zuen Nike enpresak eskatuta Cidesport enpresaren kontra hartutako neurriak, zeini esker 3,5 milioi euroko fakturazioa egin baitu. Aurrerantzean, Kataluniako enpresak merkaturatu ahalko ditu bere jantziak Ipar Amerikako kirol markarekin


Azkenak
Bermeon itunpeko eskolek “gain-eskaintza larria” egiten dutela salatu dute

Haur Hezkuntzako lehenengo zikloan, hiru ikastetxera joateko aukera dute familiek: bata publikoa, beste biak itunpekoak. Legeak kontrakoa agintzen duen arren, plazen eskaintza ez dela orekatua eta itunpekoek dagokiena baino nabarmen plaza gehiago eskaintzen dituztela salatu dute... [+]


2025-01-15
Izan zitekeen

Horrelako zenbat irudi heldu zaizkigu Palestinatik? Baina Libanokoa ere izan zitekeen. Baita Yemengo edo Irango txokoren batekoa ere. Hau Siriako hiriburu Damaskokoa da. Mendebaldeko demokraziek sustatutako bonbek paisaia berdintzen dute, baita “okerreko lekuetan”... [+]


Alex Pancho Robles, hizkuntza aktibista guarania
“Guarania patronatuta egon da, kartzelatuta, esklabotuta”

Garabidek antolaturik, Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programaren barruan izan zen gurean Alex Pancho Robles (Camiri, Bolivia, 1995) iragan urrian. Guarania da, eta guaraniera hiztuna. 8 milioi hiztun inguru dira Bolivia, Brasil, Argentina eta Paraguain barrena, hizkuntza... [+]


2025-01-15 | Aingeru Epaltza
Houstonetik Nafarroa Arenara

Beyoncé futbol amerikarreko partida baten atsedenaldian, Houstonen (Texas). Kantari estatubatuarra cowboy jantzirik atera da estadio erdira. Kapela hegaluzeak tapatzen dio burua, zangoak belaunetarainoko bota luzeek. Soineko zuri urriak, berriz, izterrak eta paparra... [+]


Urte berri goiza

Urte berri goiza Joxe Ansorenak, gure aitona Isidroren anaiak, sortutako biribilketa baten izenburua da, urteberri goizean txistulariek kalez kale jo zezaten asmatua. Doinu horren airean, gaueko kondarrak bilduz joaten ginen, zabor kamioiak bezala. Behin, Sakito mozkor galanta... [+]


Primaderako liliak

“Urte berri-berri, zer dakarrazu berri?” oihukantatzen genien, urteko lehen eguneko gaupasatik bueltan, bidean gurutzatzen genituen goiztiarrei. Eske puxken esperantzan gu, mozkor panparrotuok. Eta artean ez baitzen ez runner-ik ez eta selfie-rik ere,... [+]


Trump, berriro

Donald Trumpek urtarrilaren 20ean berriro hartuko du AEBetako lehendakari kargua, eta bigarren agintaldia izango du Etxe Zurian. Aurreko agintaldian, 2017-2021ean, lotsa gutxirekin ibili bazen erabakiak hartzeko orduan, agintaldi honetan konplexu urri horiek ezabatuko ditu eta... [+]


Ander Zangitu. Eraikinez harago
“Joera bilakatu da, baina ez dago sukaldea eta egongela bateratzeko pisuzko arrazoirik”

Iaz egin nuen topo lehen aldiz Ander Zangiturekin, Azpeitiko Dinamoa sormen gunean antolatzen duten Hitzaren Eskolan. Isiltasunaren inguruan aritu ginen, batez ere, hausnarrean. Harrezkeroztik tentu handiagoz erreparatu die haren formei bere ogibidearen mundutik, arkitekturatik... [+]


2025-01-15 | Jon Torner Zabala
Euskal selekzioa
Ofizialtasuna lortzeko bidean, zirrikitua zabalik?

Euskal selekzioaren ofizialtasuna lortzera bidean urratsa eman du Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak, Euskadiko Federazioa eskubide osoko kide izatea onartuta. “Lorpen historikoa da”, zioen Euskadikoak pasa den abenduaren 28an, baina zuhurtziaz mintzo zen,... [+]


Nolakoa zatekeen sekula eraso gabeko Palestina?

Zeresana ematen ari da Rami Younis kazetari eta aktibista palestinarraren LYD animaziozko film-dokumentala. Fikziozkoa da, Israelek inoiz okupatu gabeko Lyd hirian kokatua, zeinean ez den sekula ere britainiarren koloniarik egon, eta juduak eta arabiarrak elkarrekin bizi diren;... [+]


Eskuak

Eskua bularrera eroan, eta bostekoa ukatu dio Siriako agintari berriak Alemaniako Kanpo Arazoetarako ministroari, ministro emakumeari. Modu adeitsuan, baina arbuioa jasan du Annalena Baerbock-ek. Aurretik, Al-Golani siriarrak, ordea, luzatu eta astindu dio eskua Jean-Noel Barrot... [+]


Eguneraketa berriak daude