Kartoizko maletak. Barruan ezer gutxi eduki arren, zama eramangaitza izaten dute emigrante batzuentzat. Izan ere, arropek baino kilo gehiago pisatzen dute sarritan oroitzapenek, tristurek eta usainek. Ezin ahaztu, ordea, maleta hori emigrantearen lagun min bilakatzen dela munduan zehar ogi bila -edo askatasun bila, nork daki- abiatzen denean.
Tanttaka antzerki taldeak Castro izeneko galiziar etorkin baten maleta zabaltzen digu bere azken ikuskizunean, barruan daramatzan sentipen eta bizipen ezkutukoenak erakusteko. Manuel Rivas idazle eta kazetari galiziarrak 2000. urtean argitaratu zuen «A man dos paínos» eleberria da muntaiaren oinarri. Jatorrizko liburua oso ezberdinak diren hiru atalez osatuta dago. Lehen atala emigrazioari buruzko narrazio bat da, fikziozkoa. Bigarren eta hirugarren atalak, aldiz, Rivas berak aterarako hainbat argazkiz eta kazetari-testuz osatuta daude. Azken honetan hainbat naufragoren testigantzak bildu zituen. Tanttakak elementu horiek guztiak bildu nahi izan ditu azken lan honetan. Beraz, esan daiteke, irudimenak eta errealitateak talka egiten duten eremuan kokatu dela taldearen azken proposamena.
Laguntasunaz, beldurrez, kondairez eta nostalgiaz mintzo den ikuskizuna izan arren «La mano del emigrantek» erreibindikazio kutsua ere badu. Antzezlanaren zuzendari Fernando Bernuesen hitzetan, «duela ez urte asko eskulana esportatzen zuen Espainia ahanzturaren birusak jota dagoela dirudi», gaur egun Afrika eta Europa artean eraiki den harresiari erreferentzia eginaz, besteak beste. Garai batean emigratu behar izan zutenen gorabeherak eszenaratzeak «isilarazia izan den gure historiaren garai garrantzitsu baten argi-ilunak deskubritzen lagunduko du» antzezlanak era berean.
Gizakiaren bizitza markatzen duten atxikimendu eta galera bezalako oinarrizko sentimenduei buruzko istorioa da «La mano del emigrante», bere protagonistei muturreko esperientzia horiek bizitzea egokituko baitzaie.
Magia gailegoa.
Harrizko lagunak. Etxetik urrun egon beharraren patuak izaera ezberdinetako pertsonak biltzen ditu, ustekabean, elkarren beharra sentitzera iritsi arte. Zoriak elkartutako lagunak betiko lagun bilakatzen dira.
Jose Ibarrola eszenografoak Fernando Bernuesekin batera sortutako espazio eszeniko deigarrian hamaika pertsonaien gorabeherak kontatzen dira. Carlos Acosta, Aitor Beltran, Carmelo Moreno, Teresa Calo, Kike Díaz de Rada, Fran Lasuen, Tomasa Fontán eta Rafael Martín dira, besteak beste, pertsonaia horiei bizia emateko ardura duten aktoreak. Euren bitartez ikuslea Londreseko Old Crow tabernan murgilduko da ikuskizunaren lehen minutuetan. Izan ere, Castro eta bere adiskideak Londresko erietxe batean aritzen dira lanean eta taberna hartan elkartzen dira beti billarrean eta dardotan egiteko, edateko eta kontu-kontari aritzeko. Castrok bere istorioekin, oroitzapenekin eta eskuan tatuaturik dituen hiru ekaitz-txorien irudiarekin liluratuta uzten ditu bere lagunak. Castroren esku horrek sekretu dramatiko bat gordetzen du bere baitan.
«La mano del emigrante» galiziarren istorio bat da. Teresa Calo aktoreari, aitortzen duenez, galiziarren mundura berriro ere gerturatzeko aukera eman dio antzezlan honek: «76an ni neu etorkin gailegoekin bizi izan nintzen Londresen». Caloren aburuz Tanttakaren azken lana «mamuz eta istorio gogor nahiz samurrez beteta dago. Baina galiziar kondaira gehienetan bezalaxe, honetan ere ez da umorerik falta». Hala, gertaera garratzenari ondorio baikorra ikusteko gai diren pertsonaiez betetzen da oholtza. Aitor Beltranek gorpuzten duen gazte galiziarrak, esaterako, zera dio memento batean: «Nik ere bi anaia dauzkat emigrazioan. Bata gertu dago, Buenos Airesen, baina bestea Alemanian dago».
Lengoaia berrien bila.
Itsas haizearen doinuak. Nostalgiak jota, maiz, bihotzean gordetako musikak entzuten ditugu etengabe, itsasoak ostertzetik ekarritakoak izango balira bezala.
Tanttakaren azken ikuskizunak eszenaratze konplexua du. Aktore kopuru handiaz gainera, zuzeneko musika ere barneratzen du. Hala, antzezlana musika doinu ezberdinek gidatzen dutela dirudi. Fran Lasuenen biolinak eta Aitor Beltranen eskusoinuak narrazioa harilkatzen dute, ikuslea ia ohartu gabe. Bernuesen hitzetan «musika ez da dramaturgiari erantsitako elementu bat, Rivasen diskurtsoren parte bat baizik».
Protagonistaren amarena egiten duen Tomasa Fontán aktorea -Pilar Rodriguezek ordezkatuko du zenbait emanaldietan- izatez galiziarra da, eta honenbestez, Galiziako zenbait abesti herrikoi berreskuratzeko orduan laguntza paregabea eskaini du.
Marinelei buruzko istorio hau puzzle gisa azaltzen zaio ikusleari, denbora eta espazioan etengabe jauzi eginaz. Horrek nahikoa nahasmen sortzen du ikuslearengan. Zuzendariak, ordea, gaur egungo antzerkiak errealismotik ihes egin behar duela defendatzen du, narrazioari dagokionean bederen: «Ikus-entzunezko lengoaian hezten 70 urte daramatzagu, eta horrek ikuslea ikaragarri aldarazi du. Gaur egun, egoera baten aurrean askoz azkarrago kokatzen gara».
Antzezlanaren beste gakoetako bat hizkuntzen erabilera da. Taldeak Xosé Estévez-en laguntza izan du gazteleraz mintzo diren pertsonaietan galiziar azentua egoki lantzeko. Galegoz eta ingelesez ere hitz egiten dute pertsonaia batzuk.
Tanttaka euskarazko bertsioa entseatzen hasi da uztailean eta abuztuaren amaieran jada jendaurrean aurkezteko asmoa du. Ritxi Lizartzak egin duen euskarazko bertsioan -«Ekaitz-txorien eskua» izenburua du- euskara izango da hizkuntza nagusia, nahiz eta pertsonaia batzuk, «hizkuntzaren atxikimendua nahiz berori galtzea etorkinen ezaugarria» izanik, gazteleraz eta ingeleraz ere mintzatuko diren