Nagusi-ugazaben zikoizkeria amorratua


2021eko uztailaren 19an
Duela hogeita hamar urte ere, kukuak oker jotzen zuen langileentzat. Halako zikoizkeria amorratuarekin gordetzen zuten nagusi-ugazabek lantegietatik ateratako irabazkin oro, ze egunetik egunera gehitzen zihoazen beraien eta langileen arteko auziak eta borrokak. ZERUKO ARGIAn gorabehera haien berri emateaz arduratzen zen Mikel Ugaldek, bere aldetik, zentsurari ihes egiteko zuen etorriaz baliatuz, "Suspenso" izenburua zeraman lanarekin zigortu zituen 1972ko uztaila hasieran.


ONDO MEREZITAKO NOTA

Bere zigor horren arrazoiak, artikuluaren hasieratik bertatik ematen zituen. "Bai, jauna, ‘suspenso’ eta ondo merezia gainera. Azterketa edo esamiña giroan bete betean murgildurik egon gera, eta guk ere azterketa egin beharko bagenu, epaia ematerakoan, delako ‘suspenso baino ez genduke emango. Zergatik ote? Ez natzaizue historiaz, edo literaturaz, edo unibersidadeaz mintzatzen ari. Gure asignaturaren mamia lantegiko harremanak dituzu, lantegi mailan kursoan zehar sortu diren gorabeherak. Eta egia esan, arlo honetan ez dugu bake unerik ere sumatzen. Non dago okerra? Nor errudun?".
Arazoaren muina azaldu behar zuen, eta ez zen lan erraza. Badaezpada, zuen etorriari ateak ireki eta, langileei kukuak txit oker jotzen zien errealitate gordinetik, beste kuku batek soinua jo ohi zuen garai mitikora irakurlea eramaten ahalegindu zen, hasteko.
"Inoiz, nagusi eta langilearen arteko harremanak zuzenean gertatu ohi ziren, eta estaduak ere ontzat ematen zituen. Liberalismo giroan elkarteek ez zuten sentidurik, gauzak, gorabeherak, bakarka ‘konpontzen’ ziren, korapiloak nork bereak askatzen".
Balizko "berdintasun" hori langilearentzat onuragarri ala kaltegarria zen, ez zuen aipatzen, irakurtzen ziotenek ulertuko zutelakoan-edo.
"Geroztik, beste jokabiderik ere ezagutu izan dugu, eta langileria elkartzea bidezkotzat jotzen zen eskubideak behar bezala zaindu ahal izateko, legea eta zuzentasuna behar bazala bete erazteko", jarraitzen zuen esaten. Puntu honi zegokionean ere, hobe barruan zeramana ez azaltzea, arriskutsua baitzen indarrean zegoen "elkarte" bakarraz areago joatea. Espainiako Sindicato Vertical delakoaz ari naiz. Enpresari eta langileez osatutako "sindikatu" horrek, teorian, batera defendatzen zituen batzuen eta besteen eskubideak. Nola? Bada, Mikel Ugaldek, zeharka bada ere, adierazten zuen moduan, jakina.


LANGILEEK ASTEAN BI OSTIRAL

"Gure artean, konbenioak ere ezagutu ditugu, baina Maiatzeko ‘Cuadernos para el Diálogo’ aldizkariak dion bezala, espero zen fruiturik ez da lortu. Behar den bakerik ez da lortu lantegi mailan. Lana uztea, oporketak, burrukak ez dira falta. Langileria ez dago batere konforme egoera hau dela eta. Sindikatoaren (?) babespean sortzen dira harreman hauk. Sarritan behar den askatasunik ez da nabaritzen gauza aurkezteko. Bestetan, langileriaren izenean bildutakoak ere ez dira langileriaren egiazko ordezkari eta bitarteko. Horrelakoetan gauzak zelan zuzen konpon? Elkarrizketari hasiera emanez gero, bi taldeek interes ezberdinez ari direla berehala antz ematen diogu. Bakoitzak bere opillari su ematen dio. Elkarrizketa honetan, langileriaren posibilidadeak oso mugatuak daude. Huelgaren bidez ere indarra erakusten badu, legez kanpo gelditzen da, ez dago harremanetarako jarraipenik. Ondorenak, berriz, nork ez ditu azken huelgetako ondorenak ezagutzen? Azkenik, delako elkarrizketa zelebre horretan konponketa modurik ez badago, ‘laudo’ deritzan erabakia ematen du agintariak. Konbenio nagusienetan, agintariek dadukate azken hitza. Konbenioa izenpetu aurretik, jornalen arazoa izan ohi da punturik nagusienetakoa, garrantzitsuenetakoa. Jornala dala eta, bi alderdi ikus genitzake: Jornalak langileak dituen behar eta premiak ase behar ditu. Jornala, langileari, produkzioaren alde lana eskaintzen duen langileari zor zaion saria da hain zuzen. Badakigunez, legeak ez du jornalaren lehen sentidurik betetzen. Legepean ezarritako jornalak ez ditu langilearen behar premiazkoenak asetzen. Legeak ezartzen duen jornalarekin biziko den familiak, astean bi ostiral ditu. Bigarrengo alderdia gogoan harturik, ez zaio langileari produktibidadearen neurrian ordaintzen. Kapitalaren gehitzea, pilatzea dela, autofinantza, eta abar. Non dago langileari zor zaion saria?".
Behin horretaraino iritsita, ondorioa azaltzea baino ez zitzaion gelditzen. "Berriro, lan honen izenburuaz oroituz -delako 'Suspenso' hura-, gauzak oker daude erabat, eta egoeraren azterketak ez du epai bigunagorik merezi. Gauzak konpontzeko erabakiak hartuko direla aitortzeak ez du, nere iritziz, aprobatzeko hainbat indarrik, luze, luzeegi, bait doa gauzak bere onean ikusteko eskatzen zaigun epea. Nere aldetik suspenso borobilla jarriko det. Zure aldetik, irakurle?"

Gotzaiak gose oporrean
Aveyron-en (Frantzian) 14.000 hektarea lur expropiatu nahiean dabil Parisko gobernua. Militar eremua zabalagotu egin nahi luke. Bertako jendea, halabaina, aurka atera da: bere bizibidea galtzeaz gainera, ez du konprenitzen nolaz utz lezakeen bere jaioterria batak bestea hiltzen irakasteko toki bihurtzen. "Gure bizia hemen dago, eta hemen izan behar du. Ministerioko erabakariaren aurka, borrokari ekin behar diogu", dio bertako jendeak. Hori dela-eta, zenbait lagunek gose oporrari eman dio. Ekintza hori, berehala, txit herrikoi bihurtu da: apaizak, monjak eta bi gotzai ere batu zaizkio hasierako taldetxoari (gotzaiak, Rodez-ekoa eta Montpellier-ekoa). Debré ministroak, gotzaien jokabide honi, "buru-nasaikeriatzat" iritzi dio. Noizpait ere, horrelako iritziren bat izanen ahal dugu beste gotzain batzuetaz ere. (1972-VII-09)

Nere bordatxotik
Milla ta bosteun esne-bei etorri dira Kanada'tik Galizira. Berri ori jakin zutenean, onela zioten Coruña'ko nekazariek: "Len esne geiegi zeukagu, ta gorriak ikusten ari gaituk saldu eziñik. Zertarako dizkiagu Kanada'ko beiak?". Oso kondizio onetan artu ditezkean beiak dira. Ganaduzale batek eztauka iru burutik gora erosterik. Irutik bat, utsean, "debalde". Beste biak pagatzeko dirua ere Gobernuak aurreratzen du. Bost urteren epean ordaindu, ta dana egiña. Kondizioak, berriro diogu, ezin obeak izan. (...) Emen ere badago, ordea, kakoa, Barcelona’ko "La Vanguardia" egunerokoan irakurri degunez. Kanada'ko bei oiek erosi al izateko au eskatzen zaie Galiziko baserritarrei: lendik beren ukullutan hogei esne-beitik gora edukitzea. Nork dauzka Galizian? Eta nork dauzka Gipuzkoan? Len aberats eta indartsu diranei eman laguntzak eta erreztasunak. Estu ta larri ia itoan dabiltzanak, ito ditezela lenbailen. (...) Bederatzi milloi litro esne omen dira illero Galizian sobratzen diranak. Oriek horrela izanik, zeiñen burutapena izan ote da milla ta bosteun bei Kanada’tik ekartzea? (...)

Gaxoak Itziarrera
Mutrikuko gaxoek urtero egin oi duten ibillaldia, aurten Itziarko Amaren oiñetara egingo dute. Gaxoekin batera, nai duten erritar erromes guziak joan ditezke, horrela, zaar eta gazte, gaxo eta gaxo ez diranak, guziak bat egiñik, berdingabeko Itziar leku bizigarri artan egun bete-beteko bat igaro dezaten. Gaxoei ain atsegin zaien egun zoragarri ori Uztailaren 9an izango da. Gaxo eta irurogeita hamabost urtetik gorakoak berebill edo autobusetan joango dira, beraz gaixo guziak bil bitez Txanbolingo atarira, andik Itziarrera zuzendu ditezen (...) (1972-VII-09)


Azkenak
Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen: “Herritik sorturiko ekitaldiaren jabe egin da Udala”

Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]


2024-12-23 | Behe Banda
Barra warroak
Asko maite zaituztet, baina...

Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


Eguneraketa berriak daude