Liburu bat irakurtzean, jasotakoa kanporatzea. Orrialde batetik bestera pasatzerakoan sentitutakoa konpartitzea. Esaldien esanahietik haratago joatea. Letra artean ulertutakoa, deszifratu eta gainerakoei jakinaraztea. Literatur solasaldi batek ematen dituen aukerak dira. Ilustrazio garaiko intelektual bohemioei itzal egiteko asmorik gabe, baina norberaren hausnarketak agerian utziaz.

Gero eta liburu gehiago saltzen diren gizartean, ez dago argi gehiago irakurtzen den. Badira, ordea, idazle batek letraz betetzen dituen orrialdeak grinaz irensten dituzten irakurleak eta letra horiei guztiei bigarren irakurketa bat emateko prest agertzen direnak.
Gure inguruko liburutegi bat baino gehiago izan ohi dira literatur solasaldi hauen topagune. Arrakasta itzela dute, esaterako, Luisa Etxenikek Donostian aspalditik egiten dituen tertuliek. 150 bat lagun biltzen omen dira, talde desberdinetan, irakurritako liburu baten gaineko hausnarketa egiteko. Gazteleraz egindako literatura aztertzen da solasaldiotan.
Neurri txikiagoan izan arren, euskal literatura astintzen duten mihiak ere badaude.
Itziar Zubizarreta idazle eta ipuin kontalariak gidatzen ditu era honetako bi talde. Bata Donostian eta bestea Arrasaten. Itziarrek berak proposatzen du irakurgaia. Hilabeteko epea izaten dute liburu hori irakurtzeko eta hilabetearen buruan elkartzen dira hausnartzeko asmoarekin. Taldeko gidariak dioenez, "talde txiki samarra da eta dauden denek dute zeresana. Denek egiten dituzte ekarpenak eta ni arduratzen naiz denek parte har dezaten eta inork inor isildu ez dezan".
Donostiako taldean hamaika emakumek parte hartzen dute. Arrasatekoan aldiz, bederatziko taldea dago osatuta. Bi kasuetan Udaleko Emakume Sailak bultzaturiko jarduerak dira.
Deustuako Berbaizu euskara elkarteak ere, irakurzaleak biltzeko asmoz eratu zuen iaz "Irakurle Txokoa". Hasieran hilabeteroko maiztasunarekin hasi zituzten solasaldiak, baina gehiegitxo zelako bi hilabetean behin antolatzen dituzte orain. Zerrendan 50 bat lagunek dute izena emanda, baina gero solasaldietara erdia agertzen da. Aukeratutako liburuaren egilea ere eramaten dute.
Maiztasun finkoarekin egiten ez diren arren, Euskal Idazleen Elkarteak Euskal Herriko beste txoko ugaritan ere bultzatzen ditu literatur solasaldiak. Ikastetxe eta liburutegiei aukera eskaintzen die, liburu bat eta autore bat aukeratu eta gero idazle hori irakurleengana gerturatzeko.
Jose Mari Iturralde idazleak solasaldi horietako askotan parte hartzen du. Bere ustez "solasaldi hauek oso entretenigarriak izaten dira, hartu-eman handia izaten delako idazle eta entzuleen artean".
Herrietan egiten diren hitzaldi-solasaldi hauetara, jendea erruz gerturatzen da. Jarraikortasun zehatz batekin egiten diren solasaldietako kide finkoak, ordea, gutxiago dira. Badira parte hartze eskasagatik bertan behera geratu diren solasaldiak. Orain hilabete gutxira arte, Felipe Juaristi idazleak Donostiako Udal Liburutegian literatur tertulia bat gidatzen zuen hilabetean behin. Jendearen partehartzeak, ordea, behera egin zuen denborarekin eta azkenean ekimenarekin amaitzea erabaki zuten arduradunek.


Euskaraz sortutako literatura eta euskarara itzulitakoa aztertzen da solasaldiotan. Euskaraz irakurtzeko ohiturarik ez duen asko dago ordea, gure artean. Parte hartzen duten gehienak 30 eta 70 urte artekoak direla kontuan hartuz, alfabetatu gabe daudenen kopurua handia da. Zubizarretak dioenez, "asko izutu egiten dira euskaraz gutxi irakurri dutelako. Irakurketaren erritmoa, ordea, segituan hartzen da aurreiritziak alde batera uztean".
Itziar Zubizarretak, bere tertuliakideengana joaterako, gidoi bat prestatuta eramaten du liburuan komentagarri diren ardatzekin. Hasieran bakoitzak bere inpresioak mahaigaineratzen omen ditu. Autoreak azaleratu duen gaia, pertsonaien ezaugarriak eta ibilbideak, egileak erabiltzen dituen teknikak...
Testua aitzakia bihurtzen da gainera, literatur mugimendu bat aztertzeko nahiz garai horretako egoera soziopolitiko eta kulturala mamitzeko. Zubizarretak dioenez gainera, "irakurtzen ohituta daude tertulia hauetako partehartzaileak eta irakurketa beste maila batean egiten dute. Autoreren batek gaietik ihes egiten badu-edo, badakite antzematen".
Solasaldi hauek autorearekin berarekin egiten direnean ordea, hasieran beti markatzen du erritmoa idazleak, Jose Mari Iturralderen aburuz. "Baina gero, galderen eta gaien arabera, entzuleek dute azken hitza. Normalean, ipuin edo liburu bati buruz hasten gara hizketan baina berehalaxe pasatzen gara idazlearen bizimodura, euskara eta euskal literaturaren egoerara...". Azken hauen kasuan, gehienetan oraintsu egindako lanak aztertzen dira. Itziar Zubizarretak dituen bi solasaldietan, aldiz, gaurko euskal literaturaz gain, XX. mendean egindako nobelagintza eta ipuingintza, Europa eta Ameriketako mugimendu literarioak eta euskal idazleek aspaldi idatzitakoak ere ukitzen dira.


Solasaldi hauetan aztertzen diren generoei dagokienez, eleberriak eta ipuinak izaten dira nagusi. Itziar Zubizarretak zalantzarik gabe dio, bere taldekideek nahiago dituztela nobela "potoloak". Lanaren luzerak aukera ematen die gaia hobeto aztertzeko eta pista gehiago ematen ditu pertsonaien nolakotasunaz jabetzeko. Ipuin bat laburragoa da eta gai aniztasuna ere handiagoa izan daiteke. Nobelen kasuan, gainera, irakurleak berak erabaki dezake egun bateko bere irakurtaldia noiz amaitzen den. Ipuinean litekeena da testua bera, irakurketa tartea baino lehen agortzea.
Bestalde, Itziar Zubizarretari jardunak erakutsi dio poesia tertulia batera eramatea zailagoa dela. Jendeari beldur pixka bat ematen omen dio poesiak, jende gehienarentzat bi edo hiru orduko denborapasa delako irakurtzea, «poema bat irakurri eta besterik gabe geratzea, jendearentzat gogorra egiten da". Dena den, datorren ikasturtean badu asmoa bi saiotan behintzat, hainbat euskal idazleren poemak aukeratu eta solasaldietan aztertzeko.


Solasaldi hauetan liburuaren egileak berak parte hartzen duenean, irakurleak aukera zuzena du, idazle hori gertuagotik ezagutzeko. Zuzenean konta diezazkioke bere inpresioak eta autoreak liburuko memento batean hartu duen norabidearen arrazoia ere jakin dezake. Baina une hori ez da atsegina irakurlearentzat soilik. "Idazle batek izan dezakeen unerik goxoenetakoa dela", aitortzen du Iturraldek. Idazleen ofizioa bakartia da eta hilabetetan lan egiten dute orri zuriaren aurrean. Amaitu eta liburua kaleratzean, galdu egin ohi da arrastoa. "Horregatik zure liburua aukeratu duten irakurleen aurrean egotea, haiei zure lana esplikatuz eta beraien galderei erantzuna ematen saiatuz, gauza goxo eta animagarria da".
Zubizarretak ere tarteka eraman ohi du idazleren bat tertuliakideengana, irakurritako obraren gainean hitz egitera. Berak dioenez, "autoreentzat oso esperientzia ona eta aberasgarria da, euren obra irakurleek nola ikusten duten jakitea".
Autore zein idazleari solasaldi hauek eman diezaioketen asebetetze indibidual honetaz gain, literaturari ematen dioten bizia azpimarratzen dutenak bat baino gehiago dira. Zubizarretarentzat, literatura irakurleentzat da eta irakurle fidel batzuk daudela jakitea interesgarria da. Iturraldek bestalde, literaturaren osasuna bizkortzeko balio dezakeela uste du: "Saio horretatik ateratako irakurleek ahoz aho zabalduko dute idazle eta obra horren berri, agian beste liburu bat erosiko dute eta irakurri egingo dute. Idazleen eta balizko irakurle multzo horren katea ez da etengo, martxan jarraituko du"