BATEK EZIN LO HARTU, BESTEAK LOARI EZIN EUTSI
Arrazoi ugarik eragiten du arazo hau: behin-behineko kezka edo arazo pertsonalek; depresioa edo mania bezalako arazo psikiatrikoek; ultzera, enfisema eta bestelako gaixotasun organikoek; hainbat sustantzien efektuak; apnea bezalako arnas erritmo arazoek; edo ez-borondatezko hanka mugimenduek (mioclonus).
Sendagai ugari dago merkatuan insomnioa tratatzeko, baina lehenago beste neurria batzuekin saiatu arte gaixoak ez luke horretara jo behar. Hona hemen insomnioaren aurka har daitezkeen neurrien zerrenda:
Soilik beharrezkoa den ordu kopurua lo egin.
Lo egiteko ordutegiak ezarri eta zorrotz jarraitu.
Ohea lo egiteko soilik erabili (eta ez irakurtzeko, telebista ikusteko, irratia entzuteko...).
Benetako logura izan gabe ez sartu ohean.
Tenperatura, argia eta kanpoko soinuak lo hartzeko egokiak ote diren kontrolatu.
Ez sartu ohean gehiegi jan eta edan ondoren, edo gosez eta egarriz.
Kafe, te, kafeinadun freskagarri edo alkoholik ez edan eta ez erre ohera sartu aurretik.
20 minutu baino gehiagoko siestarik ez egin.
Batzuek lo egiteko arazoak badituzte, beste batzuek aldiz, ez dute euren burua esna mantentzea lortzen. Bat-bateko lo atakeak izateari narkolepsia esaten zaio. Pazienteak ezin du bere logura larria kontrolatu eta horrek egoera arriskutsuetara bultza dezake.
Duela gutxi, AEBetako Standfordko Unibertsitateko S. Nishimo eta Herbeheretako Leidengo Unibertsitateko G. J. Lammers doktoreen ikerketa lanei esker, narkolepsia, neurri batean behintzat, hipokretina izeneko sustantzia baten gabeziak sor dezakeela jakin ahal izan dugu. Sustantzia honek, besteak beste, gosea edo organismoak kontsumitzen duen energia kopurua kontrolatzen du.
Aurkikuntza honek narkolepsiaren tratamenduan bide berriak zabal ditzake, baina gaixotasun honen inguruan oraindik hainbat galdera dago erantzuteke.
Azkenean, gehiago edo gutxiago, hobeto edo okerrago, baina denek egiten dugu lo. Eta, berdin, denek egiten dugu amets. Gauero gainera. Batzuek amaren sabelean ere amets egiten ote dugun eztabaidatzen dute. Eta animaliek ere, hemen ez dago eztabaidarik, jarduten dute ametsetan, etxean katua edo zakurra duen edozeinek ederki dakien bezala (zenbatetan ikusi ditugu negarrez, amets gaiztoak balituzte bezala?).
Ez dugu gure loaldi guztia ametsetan pasatzen. Une jakinetan egiten ditugu, loaren REM (Rapid Eyes Movement) fasean hain zuzen. Fase hau errepikatu egiten da gauean zehar eta horregatik ohikoena gaueko amets bat baino gehiago izatea da.
Ametsek misterioa eta jakinmina piztu dute betidanik, eta ez dira gutxi izan ametsak interpretatzeko saiakera eta teoriak sortu dituztenak (Freud eta Jung kasu). Amets batzuek zentzua dute, beste batzuek, ordea, ez dute ez hanka eta ez bururik, zeharo absurdoak iruditzen zaizkigu. Baina denek transmititzen dute informazioa. Gakoa informazio horren interpretazioan datza.
Han eta hemen ametsetan ager daitezkeen sinboloen zerrendak topa ditzakegu, gure ametsean zuhaitz bat, elurra, itsasontzi bat, koba bat edo dena delakoa azaltzeak zer esan nahi duen argitzen dutenak. Baina sinbolo horien esanahia berbera al da guztiontzat?
Garbi dagoena da bakoitzaren ametsek lotura estua dutela gure bizikizunekin. Esna gaudenean bizi dugunak nolabait gero amestuko duguna baldintzatzen du. Eta alderantziz ere gerta daiteke, hots, gaueko ametsak hurrengo goizetik aurrera eragingo digula (esnatzen garen umorean, esaterako, edo ametsean gurekin gaizki portatu den norbaitekin gero izango dugun portaeran). Azkenean, oso pertsonalak dira ametsak eta, horregatik zaila dirudi ametsak interpretatzeko teoria orokorren eraginkortasuna frogatzea. Baina gauza bat dago garbi: gure ametsengandik ikasi nahi badugu amets horiek gogoratu behar ditugu eta horretarako, goizero, esnatu bezain pronto, papera eta boligrafoa hartu eta lehenbailehen gogoratzen dugun guztia idaztea baino metodo hoberik ez da asmatu
Sigmund Freud (1856-1939)
Ametsek gure inkontzientean dauden haurtzaroko desio instintiboak betetzen dituzte irudimenean.
Norbaiten edo zerbaiten ideia ametsetan beste irudi batek ordezkatzen du zeharka. Freudek «desplazamendu» deitu zion honi.
Ametsen interpretazioaren bidez errepresioa ezabatzea lortzen da, eta horrekin arazoak konpontzen dira psikiatra austriarraren arabera.
Freudentzat ametsen sinboloak esanahi finkoa dute.
Carl Jung (1875-1961)
Jungek ez die horrenbesteko garrantziarik ematen haurtzaroko desioei gure inkontzientearen formatzaile gisa.
Elementu ezberdinen bat-etortze esanguratsuari «sinkronizitate» esaten zion psikiatra suitzarrak.
Ametsek inkontziente kolektiboan dute oinarria eta, errepresioa ezabatzea lortzen denean ere, ametsek eta fantasiek diraute.
Sinboloen esanahaia «erlatiboki finkoa» da, inoiz ez da berdina.
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.
_2.jpg)
EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".
Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]
EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.
----------------------------------------------------
Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]
Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]
Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]
Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]
Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]
Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.
"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.
.jpg)
Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]
Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.