BATEK EZIN LO HARTU, BESTEAK LOARI EZIN EUTSI
Arrazoi ugarik eragiten du arazo hau: behin-behineko kezka edo arazo pertsonalek; depresioa edo mania bezalako arazo psikiatrikoek; ultzera, enfisema eta bestelako gaixotasun organikoek; hainbat sustantzien efektuak; apnea bezalako arnas erritmo arazoek; edo ez-borondatezko hanka mugimenduek (mioclonus).
Sendagai ugari dago merkatuan insomnioa tratatzeko, baina lehenago beste neurria batzuekin saiatu arte gaixoak ez luke horretara jo behar. Hona hemen insomnioaren aurka har daitezkeen neurrien zerrenda:
Soilik beharrezkoa den ordu kopurua lo egin.
Lo egiteko ordutegiak ezarri eta zorrotz jarraitu.
Ohea lo egiteko soilik erabili (eta ez irakurtzeko, telebista ikusteko, irratia entzuteko...).
Benetako logura izan gabe ez sartu ohean.
Tenperatura, argia eta kanpoko soinuak lo hartzeko egokiak ote diren kontrolatu.
Ez sartu ohean gehiegi jan eta edan ondoren, edo gosez eta egarriz.
Kafe, te, kafeinadun freskagarri edo alkoholik ez edan eta ez erre ohera sartu aurretik.
20 minutu baino gehiagoko siestarik ez egin.
Batzuek lo egiteko arazoak badituzte, beste batzuek aldiz, ez dute euren burua esna mantentzea lortzen. Bat-bateko lo atakeak izateari narkolepsia esaten zaio. Pazienteak ezin du bere logura larria kontrolatu eta horrek egoera arriskutsuetara bultza dezake.
Duela gutxi, AEBetako Standfordko Unibertsitateko S. Nishimo eta Herbeheretako Leidengo Unibertsitateko G. J. Lammers doktoreen ikerketa lanei esker, narkolepsia, neurri batean behintzat, hipokretina izeneko sustantzia baten gabeziak sor dezakeela jakin ahal izan dugu. Sustantzia honek, besteak beste, gosea edo organismoak kontsumitzen duen energia kopurua kontrolatzen du.
Aurkikuntza honek narkolepsiaren tratamenduan bide berriak zabal ditzake, baina gaixotasun honen inguruan oraindik hainbat galdera dago erantzuteke.
Azkenean, gehiago edo gutxiago, hobeto edo okerrago, baina denek egiten dugu lo. Eta, berdin, denek egiten dugu amets. Gauero gainera. Batzuek amaren sabelean ere amets egiten ote dugun eztabaidatzen dute. Eta animaliek ere, hemen ez dago eztabaidarik, jarduten dute ametsetan, etxean katua edo zakurra duen edozeinek ederki dakien bezala (zenbatetan ikusi ditugu negarrez, amets gaiztoak balituzte bezala?).
Ez dugu gure loaldi guztia ametsetan pasatzen. Une jakinetan egiten ditugu, loaren REM (Rapid Eyes Movement) fasean hain zuzen. Fase hau errepikatu egiten da gauean zehar eta horregatik ohikoena gaueko amets bat baino gehiago izatea da.
Ametsek misterioa eta jakinmina piztu dute betidanik, eta ez dira gutxi izan ametsak interpretatzeko saiakera eta teoriak sortu dituztenak (Freud eta Jung kasu). Amets batzuek zentzua dute, beste batzuek, ordea, ez dute ez hanka eta ez bururik, zeharo absurdoak iruditzen zaizkigu. Baina denek transmititzen dute informazioa. Gakoa informazio horren interpretazioan datza.
Han eta hemen ametsetan ager daitezkeen sinboloen zerrendak topa ditzakegu, gure ametsean zuhaitz bat, elurra, itsasontzi bat, koba bat edo dena delakoa azaltzeak zer esan nahi duen argitzen dutenak. Baina sinbolo horien esanahia berbera al da guztiontzat?
Garbi dagoena da bakoitzaren ametsek lotura estua dutela gure bizikizunekin. Esna gaudenean bizi dugunak nolabait gero amestuko duguna baldintzatzen du. Eta alderantziz ere gerta daiteke, hots, gaueko ametsak hurrengo goizetik aurrera eragingo digula (esnatzen garen umorean, esaterako, edo ametsean gurekin gaizki portatu den norbaitekin gero izango dugun portaeran). Azkenean, oso pertsonalak dira ametsak eta, horregatik zaila dirudi ametsak interpretatzeko teoria orokorren eraginkortasuna frogatzea. Baina gauza bat dago garbi: gure ametsengandik ikasi nahi badugu amets horiek gogoratu behar ditugu eta horretarako, goizero, esnatu bezain pronto, papera eta boligrafoa hartu eta lehenbailehen gogoratzen dugun guztia idaztea baino metodo hoberik ez da asmatu
Sigmund Freud (1856-1939)
Ametsek gure inkontzientean dauden haurtzaroko desio instintiboak betetzen dituzte irudimenean.
Norbaiten edo zerbaiten ideia ametsetan beste irudi batek ordezkatzen du zeharka. Freudek «desplazamendu» deitu zion honi.
Ametsen interpretazioaren bidez errepresioa ezabatzea lortzen da, eta horrekin arazoak konpontzen dira psikiatra austriarraren arabera.
Freudentzat ametsen sinboloak esanahi finkoa dute.
Carl Jung (1875-1961)
Jungek ez die horrenbesteko garrantziarik ematen haurtzaroko desioei gure inkontzientearen formatzaile gisa.
Elementu ezberdinen bat-etortze esanguratsuari «sinkronizitate» esaten zion psikiatra suitzarrak.
Ametsek inkontziente kolektiboan dute oinarria eta, errepresioa ezabatzea lortzen denean ere, ametsek eta fantasiek diraute.
Sinboloen esanahaia «erlatiboki finkoa» da, inoiz ez da berdina.
Pasa den asteko "kaleratze ilegala" salatu dute hainbat herritarrek, ostiral arratsaldean.
Manifestazio jendetsu batek herriko kaleak zeharkatu ditu, Poliziaren gehiegizko dispositibo batek zainduta, gazteek kudeatutako guneen defentsan eta Gaztetxeak erasoen aurrean defendatzeko. Manifestazioaren amaieran, publiko egin dute iragarpena.
.jpg)
Historia errepikatzen dela idatzi zuen Marxek, “lehenik tragedia gisa, gero fartsa moduan”. Armagintzaren eta militarismoaren inguruan errepikapen hutsa ez, espiralean goraka doan buklea ari gara bizitzen, fartsatik asko duena, eta tragedian amaitzeko gero eta aukera... [+]
Astelehen honetan hasita, astebetez, Jon Miranderen obra izango dute aztergai: besteren artean, Mirande nor zen argitzeaz eta errepasatzeaz gain, bere figurarekin zer egin hausnartuko dute, polemikoak baitira bere hainbat adierazpen eta testu.
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]
Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]
Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]
Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.
------------------------------------------------
Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]