Espainiako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak aurreikusi baino bederatzi urte geroago izango da, hori bai, baina ziur aski datorren irailean emango diote "Euskal Y" planari edo Abiadura Handiko Trenaren egitasmoari obrak berak hasi aurretiko azken bultzada, garai horretan gauzatzeko asmoa baitute fase geoteknikoa deritzona. Administrazioko erabakiei gagozkiela, Sustapen Ministerioak apirilaren 9an iragarri zuen "Euskal Y" eraikitzeko proiektua idazteko lehen lanak esleitzeko lehiaketa. Bestalde, Espainiako gobernuko GIF erakundeak, hau da, burdinbideetako azpiegiturak gestionatzeko eta estatuko abiadura handiko burdinbideak eraikitzeko ardura duen organismoak, eskatuak ditu, Anoeta-Urnieta zatiko AHTri dagokionez, lekuan bertan egin beharreko azterlanak eta zundaketa geoteknikoak. Datorren irailetik aurrerako lana izango da, 1,8 milioi euroko aurrekontua izendatu diote eta hilabete batzuetan gauzatzeko planifikatu dute. Lan horri segida emateko, GIF erakundeak hainbat kontratu hitzartuko ditu, seguruenik, "Euskal Y" eraikitzeko proiektua idazteko. Gure informazioen arabera, 90 milioi euro inguruko inbertsioa eskatuko du egitasmoa idazteak.

Alvaro Amann Garraioetako sailburutik hasita, Eusko Jaurlaritzako arduradunak ere gogoz ari dira egitasmoa jendaurrean azaltzen: EAE guztian barrena darabilte proiektuaren erakusketa, herritarrak egitasmoaren alderdi positiboez jabe daitezen. AHTren kontrako Asanblada, berriz, oposizioko mobilizazioak indartzen ari da egitasmoak betean hartzen dituen euskal herrietan, zeren uste baitute, gauzatuz gero, kalte ekologiko eta sozial larriak izango genituzkeela. Asanblada herrikoi horren iritziz, "inposizio hutsa" da AHTren proiektu hori. Horregatik, AHTrentzako azterlan geoteknikoak lekuan bertan galarazteko deia egin du. Era berean, ezezko ofiziala emateko eta lanen garapena oztopatzeko eskatu die egitasmoarekin ikuskizun duten udalei.


Alvaro Amann Eusko Jaurlaritzako Garraioetako sailburuari egindako elkarrizketa bat argitaratu zen joan den apirilaren 14an Gipuzkoako egunkari batean. Orduko adierazpenetan aitortu zuenez, ekologiaren ikuspegitik ezin bideratuzkoa da AHTren egitasmoa, baina, hala ere, geroztik iragarri duenez, aurten bertan jarriko da Irunen AHTren obretako lehen harria. Nolanahi ere, honelaxe zioen aipatu elkarrizketa horretan: "Latza izango da ingurumeneko inpaktua; ez naiz hasiko bistakoa dena ukatzen... Aitortzen dut, orain arte egin dudan bezala, izugarria izango dela eragina, baina onartu beharra daukagu, zeren kostu baino etekin gehiago izango baitu herritarrentzat...".
Sailburuaren adierazpen horiek eta antzeko besteren batek, hala nola, "AHT gabe, Euskadi bazterturik geratuko da" dioenak, AHTren kontrako Asanblada herrikoiaren erantzun gogorra ekarri dute. Talde horren iritziz, Amannek, betiere manipulazio hutsaren mesedetan, horrelakoxe adierazpenen bidez ezkutatu nahi ditu proiektuaren eragin sozial negatiboak. AHTren kontrako Asanbladaren ustez, "funtsik gabeak, hutsalak, demagogikoak eta bidegabeak" dira Eusko Jaularitzako sailburuaren hitzak. Taldeak dio tinko baieztatu behar dela, ekologia hondatzeaz gainera, lurraldeen arteko oreka eta berdintasun soziala ere hautsiko dituela Abiadura Handiko Trenak. Ekologiaren suntsitzea eta ezberdintasuna dira, bada, taldearen iritziz, AHTk ezaugarritzen duen garapenaren bereizgarriak.
Talde herrikoi horren ustez, hainbat ondorio sozial izango lituzke AHTren egitasmoa gauzatzeak. Lehena, ingurumena suntsitzen duten politiken garaipena, hots, naturak berak ezartzen dituen mugak aintzat hartzen ez dituen politikarena eta ekologia suntsitzeak, lehentxeago edo geroxeago, bizimodu sozialaren hondamena ere berekin izan ohi duela are nekezago onartzen duen politikarena. Bigarrena, garapen itsu eta iraunik gabean oinarritutako garraioen sustapena, zein izango bailitzateke inpaktu sozial eta ekologiko handiko azpiegitura erraldoien ugalketa (autobideak, AHT eta superportuak). Hirugarrena, lurraldearen antolamendu orekatu eta deszentralizatuaren suntsitzea, AHTk zona makrourbanoak indartuko baititu eta lurraldeen arteko desorekaren iturri izango baita. Laugarrena, ezberdintasun sozialen areagotzea, baliabide ugari xahutzen duen garraioa eta sozialki diskriminazio handia sortzen duena jarriko baita abian. Alde horretatik, Eusko Jaurlaritzaren burdinbideetako planeko hipotesien arabera, "Euskal Y" garraioaren barruan, eta betiere herrialdeetako talgoen tarifei gagozkiela, 14 eta 19 euro inguru balioko luke Donostiatik Bilborako bidaiak. Bien bitartean, "askoz kostu handiagoa dute ibilaldi luzeek" abiadura handiko trenetan.

AHT egitasmoa aurrera aterako balitz, honako bosgarren eragin sozial hau ere nabarmenduko litzateke: gero eta indartsuago ezarriko litzateke modelo soziokultural kontsumista eta berdintzailea. Merkantzien garraioen garapen izugarriari esker, dagoeneko etengabe ari dira gertatzen ekonomia globalizatuaren hedapena, nazioz gaindiko enpresen produkzioaren eta banaketaren gorakada eta fenomeno bi horien ondoriozko jarduera produktibo tradizionalen nahiz tokian tokiko identitate kulturalen deuseztatzea. Azkenik, beste hauxe izango litzateke seigarren eragin soziala: demokrazia hutsalik hutsalenean funtsatzen diren politikoen jokamoldearen onespena, zeren, esan beharrik ere ez dago, batere informazio argirik eman gabe eta inolako eztabaidarik eta parte-hartze sozialik onartu gabe ezarritako proiektua izango bgenukeela
Horrenbestez, ekologian, lurraldean, gizartean, ekonomian, kulturan, etikan eta politikan izango genituzkeen ondorio kaltegarriei erreparatu die AHTren kontrako Asanbladak. Egitasmo horri buru egitea, dio Asanbladak behin eta berriro, ez da herritarren bizimodua hobetzeari uko egitea, guztiz bestela baizik. Bizi baldintzak hobetu behar dira, baina sortzen diren arazoek konponbidea eskatzen dutela jakinik, beharrak ahalik eta modu autonomoenean eta gertuenean ase behar direla onartuz, kultura propioa, egitura ekonomikoak, sozialak eta politikoak berdintasunez garatzera jo behar dela jabe izanik eta bakoitzaren ingurumenarekin bat eginez aurreratu behar dela asumituz